We installeren ons op meegenomen dekens, en wachten in spanning tot de strijkinstrumenten van het Amsterdam Synfonietta gaan spreken.
Een concert op hoogte
De opening, die het zachte geklingel van verre koebellen doorbreekt, is uptempo en krachtig. En klinkt me ook wat bekend in de oren. Het blijkt een bewerking van de oost mediterrane traditional ‘Misirlou’ dat in de uitvoering van Dick Dale in de soundtrack van Pulp Fiction schitterde. Hier zijn de gitaren vervangen door strijkinstrumenten die het stuk moeiteloos een swingende drive geven. Het concert wordt vervolgd met werken van onder meer Ravel en Beethoven. Het publiek is muisstil en ook de wind houdt zich gedeisd als de ijle vioolklanken, vergezeld door stevige cello- en diepe basnoten, door het landschap van de Dolomieten klinken. Het is een alsof ieder stuk een ander facet van het landschap raakt en er is geen moment van verveling.
De mooiste concertzaal ter wereld
Het orkest sluit af met een versie van The Lark Ascending -de opstijgende leeuwerik- van de Britse componist Ralph Vaughan Williams. Met artistiek leider Candida Thompson als solist. Een goede keuze met een mooie ijle solo aan het eind. Een minutenlange staande ovatie valt Candida en het orkest ten deel na afloop. Een mooi concert op een speciale plek, die inderdaad aanspraak op de titel van mooiste concertzaal van de wereld kan maken.
I Suoni delle Dolomiti – Geluiden van de Dolomieten
Amsterdam Synfonietta is niet het enige ensemble dat optreedt. I suoni delle Dolomiti is een jaarlijks festival in Trentino waarbij klassiek, jazz en wereldmuziek ten gehore wordt gebracht en de musici zelf met hun instrumenten de berg oplopen. Tenminste wanneer die draagbaar zijn. Het is in 2022 alweer de 27e aflevering, die duurt van 22 augustus tot 23 september. Het festival, al sinds de start een internationaal evenement, is uitgegroeid tot één van de grootste in zijn soort en wordt steeds populairder onder publiek en musici. Op allerlei plekken zijn bezoekers en musici samen onderweg naar mooie concertlocaties.
Muzikanten dragen hun instrumenten
Je kunt een wandeling boeken met een gids of op eigen gelegenheid gaan langs goed gemarkeerde paden. De wandeling kan ook deels vervangen worden door een stuk met een skilift en je kunt zelfs meerdaagse programma’s tevoren boeken. De concerten zijn op verschillende locaties en tijdstippen en er is altijd een backup locatie voor slecht weer.
Het Amsterdam Synfonietta
Na afloop spreken we tevreden muzikanten. Er was toch een soort angst dat het geluid van de violen op deze uitgestrekte bergweide weg zou dwarrelen, aldus altviolist Ernst Grapperhaus. Ook na afloop is hij nog niet helemaal overtuigd dat het allemaal goed te horen was. ‘Dat was zelfs op afstand zeker het geval’ kan ik melden’, en dichterbij kon je de bas zelfs voelen’. Ernst is orkestlid van het eerste uur sinds de start het als een ambitieus studentenproject. Het orkest treedt op in wisselende samenstellingen en brengt zowel strijkkwartetten die opgeschaald zijn naar een grotere bezetting als orkestwerken bewerkt voor een kleinere schaal. Ook doet het orkest veel samenwerkingen en speciale projecten.
Artistiek leider en concertmeester Candida Thompson
Ook Candida had haar zorgen over het geluid en roemt vooral het publiek dat zo stil was. En inderdaad er was geen gekuch en ook de kinderen hielden zich stil. Zelfs de honden blaften alleen tijdens het applaus. Een andere zorg waren de iPads, tegenwoordig de standaard keuze voor de partituur. ‘Die kunnen in de zon te heet worden en dan uitschakelen. En het is altijd lastig om in de open lucht te spelen, vertelt Candida: ‘het geluid stijgt als het ware op. Maar dit was echt speciaal. Als je buiten speelt zijn mensen misschien wat minder geconcentreerd dan in een concertzaal’ verklaart ze de keuze van het repertoire ‘en daarnaast is het ook leuk om wat kortere stukken te doen om zo een gevarieerd programma te krijgen in een uur. De lark was speciaal gekozen. De opstijgende leeuwerik. Dat hoor je ook in de solo aan het eind die in de lucht verdwijnt.’
De klanken uit het bos der violen
Het is voor de violen een beetje thuiskomen. In Trentino vind je namelijk ook het violenbos van Paneveggio. Het was hier dat Stradivarius persoonlijk de bomen uitzocht voor zijn violen. En nog steeds wordt het hout uit dit bos gebruikt voor snaarinstrumenten. Het bos is uniek omdat de Noorse dennen die er groeien door de hoogte, de warmte, de grond en de vochtigheid heel traag en constant groeien wat hout oplevert met lange rechte vezels. Daardoor is het hout uit dit bos ongevenaard voor strijkinstrumenten.
Een prelude
In de ochtend voor het concert van het Amsterdam Synfonietta namen we een stoeltjeslift vanaf het duizend meter hoog gelegen Pampeago die ons naar een ander vrij uniek initiatief bracht: het Respirart art park. We zweefden naar boven met een koptelefoon met daarop ruimtelijke klanken, en af en toe een stem die op een indringende manier een woord uitsprak. De woorden behoren bij de kunstwerken en zijn ingesproken door de maker van het werk. Het streven is een meer totale beleving aldus Marco Nones, de artiest die met de journaliste Beatrice Calamari de initiator van het park is. En het gaat nog verder: bij een aantal werken vind je een QR code, die gescand zorgt voor het afspelen van door de maker uitgezochte klanken.
We lopen met langs een groot aantal van de werken die zijn opgesteld langs een drie kilometer lange route. Respirart is het hoogste kunstpark ter wereld en de werken hebben allemaal een relatie met de natuur. Soms symbolisch / conceptueel, soms ook letterlijk een andere blik gevend.
Living Nature – Mauro Lampo Olivotto 2012
Minds eye – Olga Ziemska 2015
Harmonia – Dorota Koziara 2016
Simalcrum – Federico Seppi 2017
Theatro del Latemar 2012 – Met de artist Marco Nones
Cavalese
Thuisbasis gedurende ons verblijf in Trentino is Cavalese, dat ligt in het district Val di Fiemme. Een plaats die weliswaar toeristisch is maar met een authentiek centrum vol doorkijkjes, kromme straatjes, fresco’s en oude pandjes. Het karakter van de streek is ook gebleven aldus gids Katia, evenals de lokale levenswijze. Er is in Val di Fiemme nog steeds sprake van de aloude gemeenschap, de Magnifica Communità. De lokale gemeenschap beheert de bossen. In iedere familie is één persoon de ‘baas van het vuur’. En iedere familie heeft één stem in het beheer van de bossen. Alles boven de 1.600 meter is eigendom van de gemeenschap. Het Palazzo della Magnifica Comunità di Fiemme, het hoofdkwartier van de gemeenschap, met daarin gevangenissen voor heksen siert nog steeds het centrum van Cavalese.
Palazzo della Magnifica Comunità di Fiemme
Buitenactiviteiten in Val di Fiemme
In wat in oorsprong voornamelijk een skigebied was kun je tegenwoordig ook in de zomer tal van buitenactiviteiten beleven. We pakken elektrische mountainbikes; geen luxe als je wat meer de natuur in wilt. De start is bij een oude spoorwegtunnel. Beneden in de rivier de Avisio wordt geraft. We fietsen over het platteland met hier en daar een heuvel en talloze kleine stroompjes. We passeren een plek waar over de rivier geziplijnd wordt alvorens een bospad in te duiken. Als we later zonder te trappen bijna het hele stuk met behoorlijke snelheid terugfietsen merken we pas dat we ongemerkt behoorlijk geklommen hebben. Door het bos gaat een smal pad, dat hier en daar bijna een tunnel door het weelderige groen lijkt. We steken de Travignolo over, een wilde stroom met de nodige watervallen. Vanaf een stenen brug uit 1893 zien we mensen door de rivier waden. Ook canyoning behoort tot de mogelijkheden in deze streek, evenals rotsklimmen.
De Travignolo
Interludes: La Dolce Vita in de Dolomieten
Je bent niet echt in Italië als je niet een stukje Dolce Vita meepakt. Gezelligheid en lekker eten en drinken. In het ecologische Park Hotel Azalea ervaren we hoe goed een 100 procent veganistische maaltijd kan zijn. De Vegan Kebab is een kunststukje en de overige gerechten zijn al even uitgebalanceerd van smaak en opmaak. En ook qua wijn staat de streek in aanzien. Behalve gewone wijn wordt in Trentino ook Trentodoc gemaakt, de ‘bergspumante’. Trentodoc wordt geproduceerd volgens de ‘metodo classico’ de bubbels ontstaan van nature door hergisting op de fles. Deze methode, geïnspireerd op de Franse Champagne, is door Giulio Ferrari in 1902 in Trentino geïntroduceerd. En ja, het is deze wijn die tegenwoordig bij de Formule1 gesproeid wordt. En als je meer van het bier bent dan kun je met lokale ingredienten geproduceerde biertjes proeven bij Birradifiemme.
Lekker eten kun je ook in diverse berghutten en chalets, waar je traditionele maaltijden kunt proberen, zoals Chalet Caserina. En tijdens de fietstocht weet onze gids ons langs een prima gelegenheid voor een aperitief en later naar La Moa, een mooie lunchplek aan het water te leiden. Hoogtepunt is de keur aan kleine gerechtjes die, vergezeld door uitstekende wijn, geserveerd worden in Wijnbar Le Molin in Cavalese. Van dezelfde eigenaar als het Michelinster restaurant ernaast.
Om kort te gaan, de regio heeft veel te bieden voor een korter of langer bezoek. En als het qua tijd lukt loont het absoluut om het festival mee te pikken.
Handige links
- Het festival I suoni delle Dolomiti wordt jaarlijks gehouden
- In 2023 is het festival van 23 augustus tot en met 1 oktober. Met dit programma
- Voor meer informatie over Trentino: Visittrentino
- Voor het Respirart park zie hier
- Meer over Amsterdam Synfonietta
- Beieren anders: Augsburg en Regensburg - 11 januari 2024
- Pyrénées-Orientales: Mountainbiken in de Albères - 5 oktober 2023
- De Carian Way: erfgoed in Turkije - 23 augustus 2023
