Laupahoehoe
Met een fascinerende naam als Laupahoehoe (uit te spreken als lapahoihoi) is het denk ik goed bij een beschrijving van deze locatie te beginnen. Zoals gezegd ligt deze plaats op Hawaii, het grootste eiland in de Hawaiiaanse eilandengroep, aan de noordoostelijke Hamakua kust. In een half uurtje rijden in zuidelijke richting ben je in Hilo, de hoofdstad van het eiland Hawaii, niet te verwarren met de hoofdstad van de staat Hawaii, dat is namelijk Honolulu. Hilo beschikt over een eigen vliegveld en vanuit Honolulu doe je er verstandig aan op deze stad te vliegen (ITO) en niet op de westelijke kustplaats Kona die ook een luchthaven heeft (KOA), als je aan de oostelijke kust moet zijn. Scheelt je maar zo twee uur rijden.
Maar goed, Laupahoehoe dus. Een plaatsnaam die eerder doet denken aan een fantasie-dorp uit een Roald Dahl boek of de woonplaats van Pipi Langkous, dan aan een uitgestrekt heuvellandschap met groene weiden waarin Julie Andrews maar wat graag met gestrekte armen een rondje zou draaien. In dit gebied met naar schatting 600 inwoners is het niet gek te bedenken dat hier meer dieren dan mensen te vinden zijn. Op de vele boerderijen en ranches van gemiddeld vier hectare, maar uiteenlopend tot wel 24 hectare, vind je hier tal van runderen, Amerikaanse longhorns die ik alleen dacht in Texas aan te zullen treffen, geiten, wilde zwijnen maar ook ganzen, eenden, kippen en hanen en duizenden bijen. En daarover straks meer.
Een van de vele ranches waar palmbomen parmantig zwieren in de wei
Longhorns onder de palmbomen in Laupahoehoe
Runderen in de extreem groene weidevelden van Laupahoehoe
Laupahoehoe Point
Je denkt nu misschien, wat heeft een gat met 600 inwoners nou te bieden? Het antwoord is simpel: heel veel. Niet alleen werd het dorp wereldberoemd toen een tsunami bij Laupahoehoe Point aan land kwam op 1 april 1946 en in totaal 35 inwoners, veelal schoolgaande kinderen, de dood in sleurde, maar zeer zeker ook door diens centrale rol in de productie en het treinvervoer van suikerriet. Zoals ik in eerdere artikelen over Hawaii al heb geschreven waren de Hawaiiaanse eilanden in de 19de en 20ste eeuw grote producenten van suiker en werd het landschap gedomineerd door suikerrietplantages. In en rond Hilo stonden de meeste suikerriet molens en werd het suikerriet verzameld.
Om de aanvoer van het suikerriet-rijke en vruchtbare gebied van de verderop gelegen Hamakua kust mogelijk te maken werd tussen 1909 en 1913 een zeer kostbare treinverbinding aangelegd door het grillige landschap. Door de vele bruggen en tunnels die nodig waren om de treinverbinding te realiseren werden de hoge aanlegkosten uiteindelijk de nekslag voor de Hawaii Consolidated Railway. Desalniettemin is men in Laupahoehoe de gloriedagen van de trein en het rijke suikerrietverleden nog niet vergeten en kan je er vandaag de dag het Laupahoehoe Train Museum bezoeken. In deze voormalige ambstwoning van een opzichter van de spoorlijn vind je een overzicht van de geschiedenis van de treinverbinding en het suikerriet-verleden van Big Island.
Laupahoehoe Point is het drama van april 1946 niet vergeten, en een school is er na de verwoestingen nooit meer opgebouwd maar je vindt er nu een schitterend beach park met vergezichten over de Hamakua baai omzoomd door gitzwarte lavarotsformaties, opspuitende waterfonteinen van ruige golven die er op de kust kapot slaan en rijen Norfolk pijnbomen en andere naaldbomen.
Woeste golven aan Laupahoehoe Point
Gitzwart lavagesteente vormt de kustlijn
Waipio Vallei
Vanuit dit Laupahoehoe Point rij je met de auto via een kronkelende bergrit met magnifieke uitzichten en vol eucalyptusbossen in een kwartier naar een ander wonderschone plek die zeer zeker een stop waard is, Waipio. Deze vallei, een van de allerlaatsten in de gehele Hawaiiaanse eilandengroep die nog ongerept en op een handjevol huizen na onbewoond is, ligt aan een uniek zwart zandstrand. Het strand is zo uniek, en de hype op social media werd zo groot dat de weg naar dit strand inmiddels is afgesloten voor alle verkeer behalve bestemmingsverkeer voor het handjevol eilandbewoners dat in de vallei woont. Je kan het strand wel van bovenaf bekijken in het park met parkeerplaats dat over een deel van de vallei en de groene toppen van de Kohala bergketen uitkijkt. Toegang tot deze uitkijkpost is gratis en als je op een doordeweekse dag gaat is de kans op grote groepen toeristen het kleinst.
Ook Waipio heeft een rijke geschiedenis. Koning Kamehameha (de eenzame, vertaald uit het Hawaiiaans) werd in Noord-Kohala geboren en gezien zijn bijzondere statuur in de Waipio vallei verborgen gehouden tot zijn vijfde jaar. Koning Kamehameha zou uiteindelijk uitgroeien tot de allermachtigste heerser in de periode van het Hawaiiaanse koninkrijk en staat vanwege de vele brute veldslagen en zeeslagen die hij leidde bekend als de Hawaiiaanse variant van Napoleon.
Behalve deze geschiedenis dient de vallei als culturele plek voor de authentieke beoefening van landbouw, veelal tarobladeren voor het lokaal populaire gerecht poi, en rijst. Ook is de vallei een heilige plek met tal van graven en vormt deze ongerepte vallei een kweekvijver voor tal van planten en zaden van inheemse vegetatie van onschatbare culturele waarde. Op informatieborden bij de uitkijkpost is meer over de achtergronden van deze bijzondere vallei te lezen en kan je genieten van het uitzicht.
Het zwarte strand van Waipio
Uitzicht over de Kohala bergketen
Doorkijk naar een stukje van de ongerepte Waipio vallei
Bijen houden in Hawaii
Je zou bij het zien van al deze prachtige plekken in de wonderschone omgeving bijna vergeten dat ik naar Big Island ben afgereisd om mijn vriendin Valerie te helpen met haar nieuwe hobby als imker. Onlangs, negen maanden geleden om precies te zijn, besloot Valerie een bijenvolk op haar land in Laupahoehoe onder te brengen in een door haar man in elkaar getimmerde kast. In die afgelopen maanden is het aantal kasten uitgebreid naar drie, met elk drie lagen waarin per laag tien rekken met honingraat zijn ondergebracht. Ik was aanwezig bij haar derde oogst van maar liefst 30 liter honing. Ofwel anderhalve emmer met een inhoud van 19 liter.
Maar voordat we de honing konden oogsten en in potten laten stromen ging er een heel proces aan vooraf. Kort gezegd komt het er op neer dat je voorzichtig de volle rekken met honingraat uit de kast tilt met een speciale kastbeitel, zonder de bijen al te veel te verstoren of de koningin te laten ontsnappen. Om de bijen rustig te houden walm je van tijd tot tijd wat rook bij de bijen met een speciale beroker. De volle rekken plaats je vervolgens in een speciale centrifuge met een draaihendel, waarmee je in snelle ronddraaiingen de honing als het ware uit de volle rekken ‘slaat’. De honing die in de ton van de centrifuge achterblijft haal je door een zeef om eventuele verdronken bijen en ander restmateriaal uit de pure honing te halen. Vervolgens hou je vooraf gesteriliseerde glazen potten onder het kraantje van de centrifuge en kan het vullen van de honingpotten beginnen.
Ik geef nu een kort verslag maar geloof me, er komt enorm veel werk kijken bij het houden en vooral ook gezond houden van bijen en oogsten van honing, ik stond er echt van te kijken. Wij waren volledig ingepakt in imkerpakken en ik wist dus dat de bijen me niet zouden kunnen steken, maar ik vond het toch een hele ervaring om die bijen continue om je hoofd te horen zoemen en recht op je af te zien vliegen. Waarschijnlijk roken ze mijn angst, want ik vond zo dicht bij de bijen komen een potje spannend maar ook zeer fascinerend.
Valerie aan het werk met de bijen in haar achtertuin
Ikzelf voor het eerst in imkerpak, met Valerie aan de slag met de bijen
Een fascinerend proces, van volle honingraat naar pot honing
Honing oogsten, een heel karwei
Het is een heel proces maar dan heb je ook wat: verse honing!!
Van bijen naar een grote fruitoogst
Wat de bijen ook doen, behalve zalige honing maken, is diverse planten, bomen en bloemen bestuiven in de nabijheid van de kasten. Het toeval wil dat de buren in de naastgelegen landerijen een enorme lychee kwekerij hebben, dus de bijen van Valerie hebben zich in het voorjaar tegoed gedaan aan de bloesem van die heerlijk zoete lychee struiken. Andere bomen in de buurt hangen vol passievrucht en andere fruitbomen, waar de honing een geheel eigen smaak van krijgt, maar wat de fruitbomen in kwestie ook een enorme boost geeft. In het geval van de tuin van Valerie betekende het dat de avocadoboom die nog nooit echt was aangeslagen, ineens tonnen vol avocados begon te geven. Ook haar kumquat, calamansi en limoenbomen geven sinds de komst van de bijen veel meer fruit.
Kortom, in de paar dagen dat ik in Laupahoeoe was om met de honingproductie te helpen, werd er ook een middag volop fruit geoogst. In totaal brachten we maar liefst zeven koffers en drie tassen vol fruit en honing mee terug naar ons thuis-eiland Oahu. Een deel van de fruitoogst verdween in overheerlijke, versgeperste sappen en limonade, op smaak gebracht met de verse honing. De meeste honing werd een paar dagen later al verkocht op een lokale markt in potten van drie verschillende formaten. Het gaf een enorm speciaal en goed gevoel om de eigen oogst te verkopen en de verrukte expressie op de gezichten van voorbijgangers te zien die een lepeltje honing kwamen proeven. De hele ervaring, evenals het bezoek aan Big Island, is hoe dan ook voor herhaling vatbaar!
Fruit en honing in overvloed
Valerie met de meegebrachte honing in haar marktkraam
Pua het Hawaiiaanse woord voor bloem, en meli dat voor zowel bij als honing
Meer weten over deze groene zijde van Hawaii
Smaakt dit artikel volgens jou naar meer? Volg dan Valerie op haar Instagram account @Puamelihoney waarbij Pua het Hawaiiaanse woord is voor bloem, en meli dat voor zowel bij als honing. Zoals ik al schreef is ze pas in maart 2023 met het houden van bijen begonnen en is alles nog vooral heel nieuw en veel werk, zo ook het opstarten van een eigen IG account, maar heb geduld en er zal daar meer content gaan verschijnen.
Wil je zelf een keer deze kustlijn en ‘groene zijde’ van Hawaii ontdekken, dan vind je via aanbieders als Airbnb en VRBO volop aanbod in betaalbare vakantiehuizen en andere accommodaties. Uit eten is geen optie in Laupahoehoe, tenzij je op donderdag, vrijdag of zaterdag plaatsneemt op het zeer rustieke terras van Papa’aloa waar als je geluk hebt ook live muziek wordt gespeeld en je een lokale maaltijd of een pizza geserveerd krijgt. In de kleine winkel vind je hoognodige benodigdheden voor ontbijt en wat kleinere snacks en huishoudartikelen. Op een klein half uurtje rijden ligt Waimea en daar vind je tal van restaurants. Wij aten heerlijk bij het Red Water Café in een knus decor dat nog het meeste lijkt op een saloon uit een Amerikaanse western; in de zomer is het terras ook open. De kip-currie is er echt een aanrader. Een ander top eetadres in Waimea is Merriman’s, een begrip op Hawaii.
De rustieke Papa’aloa Country Store & Café in Laupahoehoe
Grote hotels zijn er in Hilo of Laupahoehoe niet te vinden, daarvoor ga je beter naar het zon-zekere en dus ook veel drogere Kona-Kailua aan de westkust van Hawaii. Hier wemelt het van de resorts en hotels waar je uit kunt kiezen, veelal met een eigen strand of baai, schitterende golfterreinen en tal van restaurants en bars. Wil je vanuit de Kona-zijde naar de Hilo-kant van het eiland dan rij je het beste dwars over het eiland via de Old Saddle Road van kust naar kust in een autorit van ongeveer twee uur. Vergeet onderweg niet de besneeuwde toppen van de Mauna Kea te bewonderen, zeker in de maanden tussen november en maart ligt er op de top een pak sneeuw dat je van verre al ziet glinsteren.
- Dol op de ukelele, symbolisch snaarinstrument van Hawaii - 29 maart 2024
- Roadtrip in Californië over de Pacific Coast Highway - 29 februari 2024
- Laupahoehoe, het land van fruit en honing - 17 februari 2024
