Nationaal Park Oosterschelde
Het enige nationale park van Nederland dat niet alleen elk seizoen verandert, maar meerdere keren per dag. Door de open verbinding van de Oosterschelde met de zee (met dank aan de Oosterscheldekering), doen eb en vloed hun uiterste best om het landschap continue te betoveren. Maar liefst 95% van het 37.000 hectare (370 km²) grote Nationale Park bestaat uit water. Omdat een derde van het gebied tijdens eb droogvalt, staat er meerdere keren per dag een uitgebreid buffet klaar voor de vele vogels die het gebied rijk is. De bodem van de slikken, schorren en zandplaten is namelijk een uitstekende leefomgeving voor vele soorten schelpen en wormen. Slikken stromen bij vrijwel elk hoogwater over. Schorren alleen bij springtij.
De platen zijn overigens ook belangrijke rust- en zoogplekken voor zeehonden. Door de aanleg van de Oosterscheldekering veranderde de riviermonding in 1986 in een ondiepe zeearm. Vanaf 2002 mag het zich Nationaal Park noemen. En dan ook nog eens het grootste van Nederland.
Als je de hoogste en laagste waterstand wil beleven, moet je snel zijn. Die duren elk maar tien minuten. Het duurt steeds 6 uur en 15 minuten voordat eb of vloed wordt bereikt. Het is erg bijzonder om haventjes tijdens eb helemaal leeg te zien lopen.
Het kleine haventje van Hoedekenskerke bij laagwater
Flora en fauna
Het gebied heeft uiteraard een geweldige aantrekkingskracht op planten en dieren. Het is voor vogels een belangrijk rust-, overwinter- en broedgebied. Voor de vogelspotters onder ons: de lepelaar, tureluur, wulp, scholekster, fuut, aalscholver en bontbekplevier zijn graag geziene gasten. Op zijn reis naar Afrika, gebruikt de rosse grutto de Oosterschelde als welkome tussenstop. Als je “rot, rot, rot” hoort, is dat geen geïrriteerde toerist, maar de roep van de rotgans. Het grootste deel van de wereldpopulatie overwintert hier! Maar er valt nog veel meer te “spotten”.
Wat dacht je van zeehonden en bruinvissen? De bekendste inwoner van de Oosterschelde is ongetwijfeld de zeehond. Er is een vrij stabiel blijvende groep van zo’n 150 dieren. Je spot ze vooral op de Roggenplaat, aan de westkant. Dit is de grootste zandplaat in de Oosterschelde. Maar er is nog een bijzondere zeebewoner: de bruinvis! Er leven zo’n 60 exemplaren van deze walvisachtige en je spot ze onder andere bij het havenhoofd van Zierikzee.
Er is een leuke wandelroute van 10 km (in te korten tot 6 km), met de veelzeggende naam “Levensstrijd“. Dit is één van de routes van het wandelnetwerk “langs water en land”. Startpunt is de haven van Zierikzee. Wij hebben de wandeling gedaan, maar hebben helaas geen bruinvis gespot. Door de harde wind was de zee vrij onrustig, waardoor het extra lastig is om de dieren te zien. We genoten van de afwisselende route, waarbij je een stukje van Zierikzee meepakt, de zee opsnuift bij het havenhoofd en via het boerenland weer terugkeert.
Wierenwaaien!
Welkom in de wondere wereld van de wieren! Nooit gedacht dat wieren zo interessant (en ook smakelijk) kunnen zijn. Dat ontdekten we tijdens de Wierenwandeling, georganiseerd door WildWier. WildWier is een van de weinige organisaties die wieren in de Oosterschelde mogen oogsten. Ze doen dit dagelijks, en met veel respect voor de natuur, waardoor het gevoelige ecosysteem niet wordt ontregeld. De afnemers zijn met name chefs van gerenommeerde restaurants. Wieren worden steeds populairder als vervanger van vlees en vis, door het hoge gehalte aan eiwitten, vitaminen en mineralen. Maar ze worden al veel langer gebruikt in medicijnen, cosmetica en diervoeder. In de toekomst kan het wellicht grootschalig worden ingezet als bio-plastic en biobrandstof.
Enthousiaste “wierewaaier” Ellen Schoenmakers vertelt tijdens deze workshop/wandeling vol passie over dit bijzondere “plantje”. Wieren zijn simpelweg grote algen (macro-algen) die in zout water groeien. Ze hebben geen bladeren, bloemen of wortels, maar wel de thallus: vertakt loof. Omdat het water ze rechtop laat staan, hebben ze geen houtige delen nodig. Door middel van Osmose halen ze voedingsstoffen rechtstreeks uit het water en door middel van fotosynthese produceren ze zuurstof. Daarom leven ze niet dieper dan zo’n 2,5 meter, want daar is het te donker. Maar liefst 50% van de zuurstof op aarde wordt overigens door algen geproduceerd. Micro- en macro-algen samen produceren zelfs meer zuurstof dan alle bossen bij elkaar.
De wierenwandeling start in de directe omgeving van Neeltje Jans. Op die plek valt bij eb een goed toegankelijk stuk van de kustlijn droog en vind je er een grote verscheidenheid aan wieren, die zich hebben vastgezet aan de grote stenen blokken. Een harde ondergrond geeft ze namelijk houvast. Daarom hechten ze zich niet alleen aan stenen, maar bijvoorbeeld ook aan rotsen en schelpen. Menselijke invloeden zijn niet altijd negatief: pas toen de mens een paar eeuwen geleden pieren en dijken ging bouwen, vestigden zich meerdere wiersoorten in Nederland. Afhankelijk van de hoogte, vind je steeds andere soorten wieren. Het groenwier zit bovenaan, daaronder het bruinwier en daar weer onder het roodwier.
Het is verbazingwekkend hoeveel soorten wieren er bestaan: alleen al in de Oosterschelde vind je er ruim 200! Tijdens de workshop kom je niet alleen alles te weten over wieren. Je mag ze ook zelf oogsten en proeven! Dan ontdek je, dat elke wier een compleet verschillende smaak heeft. We proefden er zelf eentje met een pepersmaak! Tijdens de workshop mag je zelf, gewapend met schaar, wieren gaan oogsten. En proeven natuurlijk. Aan het einde van de workshop mag er nog gesnoept worden van een sushi, gemaakt van, uiteraard: wieren!
Tijdens eb valt dit prachtige stukje Oosterschelde droog. Het ideale startpunt van de Wierenwandeling
Waar we enkele uren geleden nog wieren hebben geoogst, heeft de zee zijn plekje weer ingenomen…
Uitjes rondom het nationale park
In de directe omgeving van Nationaal Park Oosterschelde is nog veel meer te beleven. Een paar leuke tips!
Stoomtrein Goes-Hoedekenskerke
Voordat je in deze historische stoomtrein stapt, kun je het kleine museumdepot bezoeken en op het buitenterrein een aantal treinen bewonderen, maar bijvoorbeeld ook een echte stoomhijskraan. Tijdens de rit in de gerestaureerde historische rijtuigen geniet je van het prachtige Zeeuwse landschap. Na 20 minuten wordt een korte tussenstap gemaakt in Kwadendamme en daarna is het nog een kwartiertje rijden naar haar eindbestemming Hoedekenskerke. De kids kunnen hier op de minitrein stappen, voor een rondje over het stationsterrein. In “De Buffer” kan je iets eten en drinken en je vindt er ook een leuke souvenirshop en een modeltreinbaan. Na anderhalf uur vertrek je weer naar Goes.
Watersnoodmuseum
In Ouwerkerk, op de plek waar het laatste grote stroomgat na de watersnoodramp van 1953 is gedicht, vind je het indrukwekkende Watersnoodmuseum. Bijzonder: het museum is gebouwd in de vier caissons die daar toen voor zijn gebruikt. Je ontdekkingstocht begint, uiteraard, met die vreselijke nacht van 31 januari op 1 februari 1953. De combinatie springtij, stormvloed en de trechtervormige zuidelijke Noordzee was een dodelijke cocktail. Het water steeg tot extreme hoogte en doordat de dijken dit geweld niet aankonden, liep een groot deel van de provincie Zeeland, de Zuid-Hollandse eilanden en delen van West-Brabant onder water. De trieste cijfers: 1835 doden, 100.000 daklozen en tienduizenden verdronken dieren. 200.000 Hectare grond kwam onder water te staan.
Het museum neemt je vervolgens mee in een indrukwekkende hoeveelheid krantenartikelen, filmpjes en voorwerpen die de verwoestende werking van de ramp gedetailleerd beschrijven. Maar dan volgt ook de hoopgevende periode van herstel, de schouders eronder en van hulp uit de hele wereld. Er werden bijvoorbeeld kant-en-klare huizen geschonken. Een voorbeeld van zo’n huis is nagebouwd en daar kan je doorheen wandelen. Erg leuk om de meubels, keukenapparatuur en wandbekleding van die tijd te bewonderen. Uiteraard wordt er ook ruimschoots stilgestaan bij de Deltawerken, die ervoor moeten zorgen dat een dergelijke ramp nooit meer kan gebeuren.
Van elke stad en elk dorp is wel een krantenartikel te vinden. Zo ook deze over mijn geboortedorp Ridderkerk
In een van de caissons is een indrukwekkend “monument” ingericht voor alle slachtoffers van de Watersnoodramp
Deltawerken
De Oosterscheldekering is het meest bijzondere en omvangrijke project van het hele Deltaplan. Het grootste en beroemdste Deltawerk. Geen dichte dam die de volledige zeearm afsluit (zoals die in het Haringvliet), maar een halfopen stormvloedkering met schuifdeuren, die de Oosterschelde afsluit bij extreme waterstanden. Er werden drie (werk)eilanden aangelegd, waardoor er verschillende stroomgeulen ontstonden. Verdeeld over beide zijden van het eiland Neeltje Jans werd een ingenieus systeem van 62 schuiven van elk 42 meter breed in de kering aangebracht om zoveel mogelijk zout water door te kunnen laten. De getijdenwerking is zo veel mogelijk behouden. Hierdoor is het water zout gebleven en de variëteit aan leven groot. Zo kunnen er vandaag de dag nog heerlijke oesters gekweekt en Oosterscheldekreeft gevangen worden.
Op het voormalig werkeiland Neeltje Jans vind je nu een themapark. In Deltapark Neeltje Jans leef je je niet alleen uit in het waterpark, maar leer je ook alles over de watersnoodramp van 1953 en de Deltawerken. Bijzonder aan een bezoek aan Neeltje Jans is dat je de stormvloedkering zowel van buiten als van binnen kunt bekijken.
De Oosterscheldekering is de grote trekpleister binnen de Deltawerken
Bezoek de Stormvloedkering van buiten en van binnen
Waterpret in Deltapark Neeltje Jans
Van Domburg naar Veere
Leuke dagtrip: rij via Werkeiland Neeltje Jans naar Domburg en rij via de kust naar Westkapelle en Zoutelande en dan via Vlissingen en Middelburg naar Veere. Meerdere stedentrips in een! Geniet van de echte Zeeuwse sfeer en de prachtige historische monumenten, zoals het Badpaviljoen in Domburg, de vuurtoren van Westkapelle (met de zeer creatief bedachte naam “‘t Hoge Licht”) en de stadswallen van Veere. Over Veere gesproken: ga écht even langs bij het piepkleine “Oma’s Snoepwinkel” aan de Oudestraat 20. Oud-Holland(schhhh) snoep in alle soorten en smaken.
Niet alleen het uitgestrekte strand nodigt uit tot een flinke wandeling. Ook de duinen hebben een grote aantrekkingskracht
Uniek! Het zeer uitgestrekte autostrand van Westkapelle
BLØF zong over Zoutelande: “Boven m’n hoofd zie ik de grijze wolken”. Toen wij er waren was daar geen sprake van…
Loop door de historische stadswallen van Veere
Het haventje van het prachtige Veere
Voor de visliefhebbers
Als je een visliefhebber bent (en dan bedoel ik niet om ze zelf uit het water te hengelen), móet je echt gaan eten bij Seafarm in Kamperland. De gerechten zijn er niet allen uitmuntend, het is ook fijn om te weten dat Seafarm het milieu en duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Neem, ook als het terrasweer is, vooral even binnen een kijkje. Vanaf het terras heb je een fantastisch uitzicht op de Oosterscheldekering.
Neem vooral ook binnen even een kijkje
- Beleef kunst & natuur in Ede - 6 augustus 2024
- Streekproducten van Zuid-Limburgse bodem: de kracht van de korte keten - 22 juli 2024
- Venray: waterrijke parel in het hart van Limburg - 2 juli 2024
