Dengue is een virusinfectie die vroeger sporadisch voorkwam, maar die zich nu in snel tempo verspreidt. Dengue is een ziekte in opkomst; de mens is het voornaamste virusreservoir, en de kans op overdracht van het virus neemt toe als veel mensen dicht op elkaar wonen en muggen makkelijk toegang hebben. Het denguevirus komt voor in het tropische deel van Azië (onder meer in Singapore, de Filipijnen, Thailand, Indonesië en Maleisië), de eilanden in de Stille Zuidzee, de Caraïben, Midden-Amerika, de noordelijke helft van Zuid-Amerika en sporadisch ook in Afrika. De risicogebieden voor dengue komen min of meer overeen met die voor malaria.
In tegenstelling tot malaria is dengue een ziekte die zich voornamelijk in dichtbevolkte gebieden voordoet. Vooral in wat minder ontwikkelende gebieden van grote steden kan de ziekte zich snel uitbreiden. Met name vanuit Midden- en Zuid-Amerika worden de laatste jaren grote epidemieën gemeld. In 1995 werden Zuid- en Midden-Amerika nog getroffen door een grote epidemie met ruim 200.000 gevallen. Op 3 april 2008 meldt het ministerie van gezondheid van Brazilië opnieuw, dat in de voorgaande vier maanden meer dan 55.000 mensen in de regio van Rio de Janeiro geïnfecteerd zijn geraakt door het denguevirus. De afgelopen maanden hebben onder andere de Antillen en Aruba te kampen gehad met extreem veel gevallen van dengue. In sommige landen wordt er zelfs gesproken over een epidemie. Jaarlijks lopen meer dan twee miljard mensen uit honderd landen kans op besmetting.
De Wereldgezondheidsorganisatie WHO schat dat er over de gehele wereld jaarlijks ruim 100 miljoen gevallen van dengue zijn. De ziekte treedt ook steeds vaker op bij reizigers. Er zijn momenteel meer dengue- dan malariapatiënten onder behandeling in het Havenziekenhuis in Rotterdam, zo laat het ziekenhuis weten. Het is echter niet nodig reizigers af te raden naar landen te gaan waar melding is gemaakt van dengue, omdat dengue meestal niet ernstig is en na een dag of zeven vanzelf over gaat.
Verspreiding van de ziekte
Evenals de gele koorts, maar ook malaria, wordt de ziekte overgebracht door een stekende en besmette mug. In het bijzonder de muskiet Aedes aegypti, beter bekend als de tijgermug, een kleine zwart-witte mug, brengt het denguevirus over. Het is een virale infectieziekte, die besmettelijk is zolang de patiënt nog koorts heeft. En dat is weer een groot verschil met bijvoorbeeld malaria, waarbij door de steek van de mug parasieten in ons lichaam naar binnen worden gebracht.
De mug is pas besmettelijk als hij eerst bloed heeft gezogen bij een mens bij wie het virus gedurende 2 tot 7 dagen in het bloed aanwezig is. Na een dag of tien kan een geïnfecteerde mug de rest van zijn leven andere mensen infecteren.
Symptomen van denguefever
Er bestaan twee varianten van dengue, waarvan één ernstig tot dodelijk. De incubatietijd is gemiddeld twee tot vijf dagen. Algemene symptomen van dengue zijn plotselinge, snel oplopende koorts, hoofdpijn, pijn achter de ogen, spier- en gewrichtspijnen, soms misselijkheid en braken.
Na enkele dagen kan een lichte huiduitslag op borst, armen, onderbenen en gezicht optreden. Je krijgt plotseling koorts met koude rillingen. Het gaat gepaard met heftige hoofdpijn en pijn achter de ogen. Vanwege de spier- en gewrichtspijnen heeft de ziekte de bijnaam knokkelkoorts gekregen. De ziekte duurt doorgaans vijf tot zeven dagen, waarna volledig herstel volgt. Er kan wel sprake zijn van een langere herstelfase met vermoeidheid.
Er bestaat geen specifieke behandeling tegen dengue. Je moet voldoende drinken. Om uitdroging tegen te gaan kan je zakjes met ORS (Oral Rehydration Salt) oplossen in gekookt water dat is afgekoeld, en er steeds wat van drinken. Als dit niet lukt, dan moet je eventueel extra vocht krijgen via een infuus. Tegen de koorts, spier- en gewrichtspijnen kun je eventueel een pijnstiller gebruiken, bij voorkeur Paracetamol. Omdat je bloed bij knokkelkoorts dunner kan zijn, kan je beter geen aspirine of andere bloedverdunnende pijnstillers gebruiken zoals bijvoorbeeld acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen of naproxen. Tegen overgeven kan je domperidon nemen.
In sommige gevallen zijn de symptomen veel milder, en kan de ziekte, als er geen uitslag optreedt, worden miskend als griep of een andere virusinfectie. Op deze manier wordt de ziekte soms overgedragen door mensen die terugkeren uit tropische landen. Patiënten zijn alleen besmettelijk zolang ze nog koorts hebben.
In een klein aantal gevallen kan een ernstiger ziektebeeld ontstaan met bloedingen en shock. In dat geval is ziekenhuisopname nodig. Na de tweede tot vijfde dag ontstaan dan puntvormige donkerrode vlekken op de huid, neusbloedingen en tandvlees bloedingen. Dit kan leiden tot shock, bewusteloosheid en zelfs de dood. Deze vorm heet dengue hemorragische koorts, DHF. Een klein percentage van deze gevallen raakt in shock; dit ‘dengue shocksyndroom’ (DSS) heeft een hoge mortaliteit. Tijdige opname in een ziekenhuis is dan noodzakelijk, want de kans of sterfte is meer dan tien procent. Met de juiste behandeling is deze kans 1 tot 2%.
Er zijn vier afzonderlijke, maar nauw verwante virussen die dengue veroorzaken en een vergelijkbaar ziektebeeld kunnen geven. Positief nieuws is dat je, als je dengue hebt doorgemaakt, levenslang immuun bent tegen het virustype dat de infectie veroorzaakte. Er ontstaat echter geen kruisimmuniteit tegen de overige drie virussen, dus je kan nog wel ziek worden na besmetting met één van de andere drie virustypen.
Er zijn aanwijzingen dat de kans op het ernstige verloop met DHF eerder optreedt wanneer je later met een ander type dengue virus wordt besmet (door een tweede infectie bij iemand die eerder een dengue-aanval heeft doorgemaakt). Dit komt omdat het afweersysteem in eerste instantie de bestrijding activeert met de afweerstoffen die eerder zijn aangemaakt voor een andere variant. Deskundigen kunnen echter niet aangeven hoe groot dit risico is; in de praktijk blijken deze complicaties zich bij overigens gezonde mensen maar heel weinig voor te doen. Toch geldt dat het verstandig is een arts te raadplegen zodra je het vermoeden van dengue hebt, ook wanneer er (nog) geen complicaties zijn. Dat geldt in het bijzonder voor jonge kinderen.
Tref maatregelen
Op vakantie kan je vrij eenvoudig de ziekte knokkelkoorts of dengue oplopen. Er bestaat nog geen vaccin tegen knokkelkoorts, waardoor besmetting niet altijd te voorkomen is. Probeer in ieder geval zo veel mogelijk maatregelen te treffen om muggen te weren. Houd de symptomen van de knokkelkoorts dus goed in de gaten en tref de juiste maatregelen.
Je doet er goed aan, om je vooral tussen zonsondergang en zonsopgang goed bedekt te kleden (denk eraan dat muggen door dunne kleren heen kunnen steken), je huid in te smeren met een muggenwerend middel (liefst een DEET-houdend middel tot 30%, behalve bij heel jonge kinderen), en gebruik te maken van een goed sluitende en liefst opnieuw geïmpregneerde klamboe. Externe maatregelen, die je overigens ook zou moeten nemen ter voorkoming van bijvoorbeeld malaria en gele koorts.
Indien je zonnebrandcrème en DEET tegelijkertijd gebruikt is het het best eerst de zonnebrandcrème en bij voorkeur pas enige uren later de DEET aan te brengen. Bij een kortere tussenpose kan de zonbeschermende werking van de zonnebrandcrème verminderen.
Slapen onder een klamboe is overigens slechts een gedeeltelijke oplossing, omdat de muggen alleen overdag actief zijn, in het bijzonder in de vroege ochtenduren en de avondschemering. Dit in tegenstelling tot de malariamuskiet, die ‘s avonds en ‘s nachts actief is.
Een laatste tip: vermijd plaatsen met stilstaand water. Muggen en ook de denguemuggen leggen hun eitjes bij voorkeur in schoon stilstaand water. De overheden van verschillende eilanden zijn daarom begonnen met informatiecampagnes die er toe moet leiden dat mensen autobanden, bakjes water, emmers, bloempotten en andere water-opvangers in hun tuin opruimen.
- Ontdek de diversiteit van Kaapverdië - 11 april 2024
- The Iceland Trail – een spectaculaire hike door IJsland - 7 april 2024
- De nieuwe hotspot van Zuid-Amerika: fascinerende metropool Lima - 5 april 2024
Drumles in Den Haag zegt:
Dankje voor deze info! Heel informatief.
R. Broodman zegt:
Ik mis de opmerking dat mensen met diabetes een verhoogd risico hebben om Denque op te lopen.
Willem zegt:
Het advies om vooral vanaf zonderondergang tot opkomst je te bedekken klopt volgens mij niet. Deze muggen zijn juist overdag actief.