Op spectaculaire wijze racen de koeien door de modder
Koeienrace traditie
De koeienrace is een traditie in Bukittinggi (West-Sumatra) en vindt iedere zaterdag plaats. Een voorwaarde hiervoor is genoeg regenval, een feit dat ons in eerste instantie vreemd in de oren klinkt. Ik heb me laten vertellen dat de race de waarde van de koeien op de lokale markt bepaalt en hiermee ook het aanzien van de familie. De traditie zou honderden jaren oud zijn.
Logistieke turbulentie
In kilometers is de koeienrace dichtbij de stad, maar in Sumatra is het de reistijd die telt. Het is twee uren reizen en voor de lokale begrippen dus inderdaad ‘dichtbij’. Een lokaal busje brengt ons naar het busstation. Hier stappen we over in een gammel busje dat, genuanceerd gezegd, nogal te wensen overlaat. Even denken we dat het busje maar één versnelling heeft. We rijden het eerste halfuur ongeveer vijftien kilometer per uur. De buschauffeur weet echter wel hoe het gaspedaal werkt, zo blijkt als we later met maar liefst veertig kilometer per uur door het Sumatrese landschap tuffen. De prachtige vergezichten maken overigens alles goed, al grappen we dat we wellicht beter zelf op een koe naar het spektakel hadden kunnen gaan. Na twee uur worden op een pleintje gedropt. Vanaf hier kunnen we met z’n drieën achterop een scooter. Dit is althans de Indonesische logistieke oplossing. Wij kiezen liever eieren voor ons geld en uiteindelijk worden we op drie scooters, met helm, door oude mannen naar het evenement gebracht. Het ritje kost ons evenveel als de twee uur durende busreis, maar dit vergeten we voor het gemak maar even. Een alternatief hebben we niet.
Het lokale vervoer laat in kwaliteit soms te wensen over
Warm onthaal
Er is geen twijfel over mogelijk dat we naar de juiste plaats worden gebracht. Overal zien we koeien lopen. Het regent inmiddels pijpenstelen, maar we beginnen te begrijpen waarom dit gunstig (en zelfs noodzakelijk) is: de koeien racen door de modder terwijl een man op twee ploegen achter ze hangt en door de modder glijdt. Het regent nu zo hard, dat we onder een afkapping moeten schuilen. Een Indonesische vrouw vraagt of we binnen willen komen. Zij woont met haar zus, moeder en oma in een traditioneel vrouwenhuis. Ze zijn onderdeel van de Minangkabau stam, waar de vrouwen een hoger aanzien hebben dan de mannen en alles geërfd wordt via de vrouwenlijn. Nieuwsgierig nemen ze ons op en geven ons de beste plaatsen op de bank. Zelf nemen ze plaats op een matras op de grond. Voor we het weten komen ze met een chocolade bananen dessert aanzetten en willen ze met ons op de foto. ‘Want je lijkt zo op Taylor Swift!’ Oma slaat inmiddels een arm om me heen en ik vind het bijna jammer dat de race op het punt staat om te beginnen.
Veel mensen verzamelen zich met fotocamera’s om de racebaan heen
De toeschouwers staan klaar voor het startsignaal
Een riskante kermis
Het festival lijkt wel een kermis. Er is een klein reuzenrad, er zijn suikerspinnen en mannen maken traditionele muziek op trommels. Kinderen spelen met elkaar. Het is er een gezellige, modderige bedoeling. Je moet uitkijken waar je loopt, want de rondlopende koeien spelen de hoofdrol in dit circus. De racebaan bestaat uit veel modder en houten hekjes ter bescherming. Loze bescherming, zo blijkt al gauw als koeien de hekjes tijdens de race kapot beuken. Veel mensen verzamelen zich met fotocamera’s om de racebaan heen. De koeien worden door de mannen naar de startpositie gebracht, terwijl ze ondertussen middels een zweepje agressief worden gemaakt. Wanneer ze klaar zijn om te racen, knijpt de betreffende man in de staart van de koeien. Zij rennen als een ‘dolle stier’ door de modder. Het is voor de man zaak om erachter te blijven glijden en de koeien te blijven knijpen voor de snelheid. Het publiek gilt, moedigt aan en deinst weg voor de koeien en de rondspattende modder. Zij moeten hierbij echter wel uitkijken want de koeien lopen ook hier op en af. De dappere fotografen, te herkennen aan de besmeurde kleren, blijven met gevaar voor eigen leven staan voor de beste kiekjes. Het is een spectaculair gezicht en enthousiast maak ik foto’s terwijl ik de modder van mijn kleren veeg. Toch voel ik ook enige angst wanneer een koe van het parcours afwijkt en door het publiek rent. De Indonesiërs lachen, maar de paniek is even voelbaar. De sfeer is gespannen maar de lucht is eveneens gevuld met sensatie en opwinding.
De mannen moeten tijdens de race op hun ploegen blijven staan
Ongerust
Na tien minuten merk ik dat ik er niet goed meer naar kan kijken. Ik vind het pijnlijk om te zien hoe er met de koeien omgegaan wordt. Ik zie ook steeds meer gevaar en kijk ongerust naar de kinderen die met hun neuzen tegen de hekjes aangedrukt staan terwijl de koeien ze rakelings voorbij stormen. We besluiten iets te gaan eten en ons even afzijdig te houden. We hebben wel genoeg gezien. Als even later een koe ontsnapt en er ook achter ons eettentje lichte paniek ontstaat, vinden we dat het welletjes is geweest en is het tijd om te gaan.
De bestuurder maakt de koeien agressief voor meer snelheid
The day after
De koeienrace geeft me meer inzicht in de lokale traditie, maar schenkt me eveneens gemengde gevoelens. Ter compensatie sluiten we de dag af met een softere traditie. Die avond genieten we dan ook van een zeer veilige, traditionele dans. Toch voel ik het nog wel als ik die avond in bed lig. Ik weet nog niet goed welke mening ik over dit spektakel wil vormen. Eveneens weet ik niet in welk ethisch kader ik het kan plaatsen. Eén ding weet ik wel. En om de koe op z’n Hollands bij de hoorns te vatten: de koeienrace viel me stiekem toch een beetje zwaar. Ja, misschien zelfs wel loeizwaar.
- Eet, drink, slaap en bewonder - 19 juni 2018
- Gouden bergen in Nepal - 28 maart 2018
- (Een) wild leven in Chitwan - 7 december 2017
