Beleef de metamorfose van de UNESCO werelderfgoed-stad. Ga mee op ontdekkingstocht door Le Havre aan de hand van het zomerprogramma vol evenementen, tentoonstellingen en verschillende wandelroutes ontworpen door kunstenaars, historici en grafische vormgevers.

500 jaar Le Havre

Alle bewoners en ondernemers vieren mee

Le Havre viert feest

Le Havre is een voor veel mensen onbekende uithoek in Normandië, veelal uitsluitend geassocieerd met havens, bedrijvigheid en een grauwe binnenstad. Er valt veel te ontdekken, zeker nu de stad vijfhonderd jaar bestaat.

De Amerikaanse bombardementen verwoestten in 1944 het grootste deel van de stad. Architect Auguste Perret herbouwde de stad na de Tweede Wereldoorlog en de unieke architectuur en identiteit van de stad zorgden ervoor dat Le Havre in 2005 werd erkend als UNESCO-werelderfgoed.

Tijdens haar 500ste verjaardag zet de havenstad haar bijzondere identiteit in als basis voor een zomer vol activiteiten. Ik ging op ontdekkingstocht door de stad en langs de haven aan de hand van het zomerprogramma vol evenementen, tentoonstellingen en verschillende wandelroutes ontworpen door kunstenaars, historici en grafische vormgevers.

Kunstobjecten langs de wandelroutes vieren 500 jaar La Havre

Kunstobjecten langs de wandelroutes vieren 500 jaar Le Havre

Een nieuwe haven in 1517

Vijfhonderd jaar geleden, op 8 oktober 1517, ondertekende koning François I letterlijk de geboorteakte van Le Havre. De nieuwe haven diende ter vervanging van de verzandende havens in de Seinebaai. Le Havre moest de uitvalshaven worden naar de Nieuwe Wereld en het achterland verdedigen tegen een mogelijke nieuwe Engelse inval.

Nabij de kustplaats Harfleur en Chef-de-Caux, tegenwoordig Sainte-Adresse, aan de kop van het Pays de Caux, lag een klein buurtschap bij de kapel Notre-Dame-de-Grâce. Het buurtschap kende een natuurlijke haven, rond 1500 vermeld als Eavye du Hable de Grace. Het woord havre, in de 12e eeuw ontleend aan het Nederlandse woord haven, wordt in Normandië gebruikt om een kleine natuurlijke haven aan te duiden.

De nieuwe havenstad wordt Le Havre de Grâce genoemd, naar de haven en de kapel Onze Lieve Vrouwe van Genade: de Haven van Genade. Tijdens de Franse Revolutie worden veel religieuze namen verwijderd en heet de stad een tijdje Le Havre-Marat, naar Jean-Paul Marat, een vermoord republikeins politicus. Na de Revolutie valt ook die laatste toevoeging weg en wordt het kortweg Le Havre, de haven.

Ferry tussen Southampton en Le Havre

Ferry vanuit Southampton vaart de haven van Le Havre binnen

De oude stad werd in 1541 ontworpen door de Italiaanse architect Belarmato. Onder het bewind van Lodewijk XIV kreeg de bekende steden- en fortenbouwer Vauban de opdracht om de haven uit te breiden naar het oosten en te versterken.

Tot ver in de jaren vijftig van de vorige eeuw was Le Havre een belangrijk vertrekpunt voor de trans-Atlantische oversteek vanuit Frankrijk. Vandaar haar bijnaam: La Porte Océane. Tegenwoordig is ze na Marseille de tweede haven van Frankrijk en de grootste containerhaven.

De haven van Le Havre

Le Havre is de tweede Franse haven na Marseille

Een spannend hart

Bij binnenkomst in het centrum van Le Havre vallen twee dingen op, die in eerste instantie tegenstrijdig en met een tweede blik vooral een spannende combinatie lijken. Uniforme betonnen bouwblokken, maar ook een witte asymmetrische toren. Deze ligt aan een rechthoekige binnenhaven en wordt door sommige inwoners ‘de kerncentrale’ of ‘een yoghurtbakje’ genoemd. Deze spanning van oud en nieuw, sober en uitdagend, rechthoekig en organisch kenmerkt de stad.

Bassin du Commerce in Le Havre

Bassin du Commerce

Architect Perret en Unesco Werelderfgoed

Op 6 en 7 september 1944 bombarderen de geallieerden Le Havre. Na deze twee dagen ligt de stad in puin: 90% van de stad is vernield, er vallen meer dan 2.000 doden te betreuren en 40.000 mensen zijn dakloos.

Verwoesting van Le Havre in 1944

September 1944: 90% van de stad is verwoest

In opdracht van het Ministerie van Reconstructie en Modernisering gaat een groep architecten onder leiding van de 71-jarige Auguste Perret in hoog tempo aan de slag om de stad weer op te bouwen. Perret, een vooruitstrevend en visionair architect en ‘dichter van beton’, ontwerpt een bouwstijl waarmee snel en betaalbaar aan de enorme woningnood na de Tweede Wereldoorlog kan worden voldaan. Hij geeft de zwaar verminkte stad een nieuw gezicht en herbouwt de stad met een unieke, eenvoudige en luchtige architectuur. Perret hecht veel belang aan licht, hetzelfde speciale licht dat ook Claude Monet inspireerde in zijn Impressie van de Rijzende Zon, geschilderd in Le Havre in 1872.

Appartementen in Le Havre, ontworpen door Auguste Perret

Standaard blokken, maar variatie in kleur en structuur van het beton

De hele binnenstad is herbouwd met bouwblokken waarvan de woningen een vaste maat hebben, 6,24 meter breed. De variatie wordt gevonden in de vorm van de woonblokken, de structuur en de kleur van het beton en de aanwezigheid en uitvoering van de balkons.

De nieuwe stad van Le Havre, ontworpen door Auguste Perret

Auguste Perret, dichter van het beton, ontwerpt een nieuwe stad na de Tweede Wererldoorlog

De betonnen St. Josefkerk is ook door Perret ontworpen. Er zijn 4.000 kerken verwoest in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. De herbouw biedt kansen voor nieuwe architecten en kunstenaars en hun nieuwe stijlen. Met 15.000 ton beton en met 7.000 ton staal zet Perret een kerk neer met een sobere uitstraling en zonder beelden. Uniek in de Rooms-Katholieke wereld. Bijzonder aan de kerk is het speciale licht dat door het geschilderd glas van de ramen naar binnen glijdt.

Kunst in de St. Joseph kerk van Le Havre

Kunst in de St. Joseph kerk benut het speciale licht dat Perret creëerde met de geschilderde ramen

In eerste instantie verafschuwen de mensen de stijl van de kerk, maar langzamerhand weet Perret ze te overtuigen. De kerk is gebouwd tussen 1951 en 1958 en de toren is 108 meter hoog. Binnen kun je aan de hand van de ronde opstelling herkennen dat Perret van het theater hield.

Tram in Le Havre

Een trammetje verbindt de verschillende delen van de stad

Het Appartment Temoin Perret, de originele showflat uit 1947, is te bezoeken. Perret is in Frankrijk zijn tijd ver vooruit. Het appartement is flexibel in te delen doordat slechts één betonnen zuil een dragende functie heeft. De water- en elektraleidingen zijn al onzichtbaar in de muren weggewerkt. De verblijfsruimten liggen straatgericht, de overige ruimtes liggen aan de achterzijde van het ruime, 100 m2, grootte appartement. De woning heeft een open keuken die de huisvrouw bij het gezin betrekt. En slimme snufjes, zoals een droogrek dat aan kabels tegen het plafond is bevestigd. Hij werkt samen met interieurontwerpers en de meubels worden wel als voorlopers van Ikea gezien. Een kinderstoel die op meerdere manieren bruikbaar is voor verschillende leeftijden en een soort scheepskast met extra vakken aan de binnenzijde van de deuren. Hij optimaliseert de ruimte en de meubels. Het appartement is te bekijken vanuit het Maison de Patrimoine aan le Place de Auguste Perret.

De showflat van Auguste Perret uit 1947 in Le Havre

Bezoek de showflat van Perret uit 1947 via het Maison de Patriomoine

Een stad in beweging

Als havenstad is Le Havre voortdurend in beweging. De havens verplaatsen zich steeds meer naar het oosten en zo komt ruimte vrij voor nieuwe ontwikkelingen langs de havenbekkens, de docks of bassins. Aan het Bassin du Commerce, het vroegere uitgaanscentrum van de stad, ligt de Volcan, een imposant wit gebouw dat het cultureel centrum van de stad herbergt. De Volcan en de naastgelegen eveneens spierwitte bibliotheek zijn in 1982 respectievelijk tussen 2010 en 2015 gebouwd en ontworpen door de Braziliaanse architect Oscar Niemeyer. De lichte en ruime bibliotheek met allerlei verschillende werk- en leesplekken is een ontmoetingscentrum voor jong en oud. ’s Avonds is het plein waar beide gebouwen aan liggen het uitgaanscentrum voor jong en hip Le Havre. Met muziek en speciale verlichting heerst er een relaxte sfeer en door de verdiepte ligging hebben de omwonenden daar geen last van.

Plein tussen de bibliotheek en Le Volcan in Le Havre, ontworpen door Oscar Niemeyer

Muziek op het plein tussen de bibliotheek en Le Volcan, ontworpen door Oscar Niemeyer

Rond de bassins De Vaubin en Paul Vatine worden de oude pakhuizen gerestaureerd en omgetoverd tot winkelcentra, restaurants en tentoonstellingsruimten. De dokken waren vroeger in gebruik voor op- en overslag van koffie, kruiden en ander waar en aan de kades stonden lange rijen pakhuizen. Vlak achter de dokken staan de borden klaar voor prestigieuze woningbouwprojecten.

Omgebouwde pakhuizen in Le Havre

Nieuwe functies rond de goederenhavens van weleer

Pakhuizen, omgetoverd tot winkelcentrum in Le Havre

Een pakhuis omgetoverd tot winkelcentrum

Villes Flotantes

In de Grenier des Docks Vauban (de zolders) vindt de tentoonstelling Villes Flotantes, drijvende steden, plaats. De organisatie French Lines, 650 jaar geleden opgericht, heeft samen met verschillende kunstenaars een expositie samengesteld over de glorietijd van de cruiseschepen, de zogenaamde paqueboots of villes flottantes. Originele promotiefoto’s tonen interieur en exterieur van paradepaardjes als France, Normandie, Viet-Nam, Gange en Georges Phillipar. Deze laatste is vernoemd naar de toenmalige directeur van French Lines.

Tentoonstelling Villes Flottantes in Le Havre

Tentoonstelling Villes Flottantes op de zolders van de voormalige pakhuizen

In de tweede zaal, op de zolder van een geheel gerestaureerd voormalig pakhuis, schuiven modellen van de schepen over een ingenieus parcours heen en weer alsof ze op de oceaan dobberen. De modellen zijn gemaakt door kunstenaars of al eerder gemaakt door gepassioneerde vrijwilligers.

Interieur van de eerste passagiersschepen vanuit Le Havre

Interieur van de eerste passagiersschepen, die waren bedoeld voor soldaten

De tentoonstelling aan le Quai des Antilles, tussen les portes 1 & 3 van het centre commercial aan les Docks Vauban, duurt tot 4 oktober 2017. Daarna komt dit voormalige pakhuis weer leeg te staan. Le Havre, de tweede havenstad van Frankrijk, kent geen maritiem museum.

Les Bains les Docks

Aan de andere kant van les Bassins de Paul Vatine ligt het hypermoderne zwembadcomplex les Bains les Docks. Het bad is ontworpen door architect Jean Nouvelle en geopend in 2008. Nouvelle liet zich inspireren door de Romeinse baden en paste 32 miljoen mozaïeksteentjes toe. Per jaar genieten 350.000 bezoekers van de diversiteit aan zwembaden en saunaruimtes. De toegang is voor Nederlandse begrippen goedkoop, afhankelijk van het gebruik kost de entree tussen de €5,- en €12,50.

Zwembad in Les Bains les Docks in Le Havre

Het 50-meterbad in Les Bains les Docks

Het hele gebouw oogt superlicht. Alle ruimtes, plafonds, muren en vloeren zijn van witte materialen. Alleen bij het kinderspeelbad is een ruimte ingericht vol vrolijk gekleurde blokken in fel geel, blauw, groen en rood.

Kinderbad in het zwembad van Le Havre

Alleen kleuren rond het kinderbad

Buiten ligt een vijftig-meterbad met ligstoelen eromheen. Volwassenen kunnen ontspannen in een soort saunalandschap, alleen staat niet de sauna maar het zwemmen centraal. Ook zijn er massageruimtes, bubbelbaden en rustplekken. Een restaurant is er niet, maar er een plek waar je eigen meegebrachte etenswaren kunt nuttigen.

Mozaïeksteentjes in het zwembad van Le Havre

32 Miljoen mozaïeksteentjes

Een zomer in Le Havre 2017

Met het cultureel evenement ‘Un été au Havre’ laat de stad tussen 27 mei en 5 november haar oude en nieuwe kanten zien aan de hand van een gevarieerd programma.

Het MuMa, het Musée d’Art Moderne André Malraux, pakt uit met de tentoonstelling Claire-Obscure. Het liefdespaar Pierre en Gilles is al tientallen jaren bekend om hun provocerende kunst bestaande uit een samengaan van fotografie en schilderkunst en waarin homo-erotische afbeeldingen centraal staan. De tentoonstelling vormt een spannende variatie op de vaste collectie waarin met name de impressionisten worden belicht.

Strandhuisjes van Pierre et Gilles

De strandhuisjes van Pierre et Gilles

Te voet is de stad via vier routes te verkennen met elk hun eigen karakter, waarbij verschillende kunstwerken, bezienswaardigheden en festiviteiten worden verbonden. Uiteraard is er een route door de stad van Perret. Deze route voert ook langs het strand. Le Havre kent een twee kilometer lang strand dat populair was en is onder de Parijzenaren. Vanuit Parijs duurt de reis per trein met de Ligne Normandie twee uur. Daarvandaan vervoert een trammetje de badgasten in enkele minuten naar La Plage. Het strand ligt aan een halfronde baai met grindstrand en witte badhuisjes die elkaar in de rug kijken. Vanwege 500 jaar Le Havre zijn ze door kunstenaar Karel Martens in vrolijke kleuren geschilderd.

Strandhuisjes in Le Havre, beschilderd door Karel Martens

De strandhuisjes, beschilderd door Karel Martens

Route twee laat meer zien van het karakter van de stad als havenplaats. Niet alleen voert de route langs de havens, het is vooral goed te zien hoe vanuit de stad er altijd zicht is op de zee of de haven. Op Quai de Southampton, waar de boot naar Engeland vertrekt, staat een kunstwerk van gekleurde containers. Kunstenaar Vincent Ganivet bouwde twee enorme bogen van scheepscontainers. Vanuit verschillende straten is het perspectief en het licht op de bogen steeds anders.

Kleurrijke bogen van scheepscontainers in Le Havre

De kleurrijke bogen van scheepscontainers

Havenmond van Le Havre

Zicht op de stad vanaf de havenmond

De derde route voert de stad van Perret uit, de hoogte in. Via woonwijken waar nog verschillende Art Deco-gebouwen bewaard zijn gebleven, klimmen smalle straten langzaam de stad uit. Met de funiculaire, de lifttrein, zijn enkele forten daterend uit het midden van de 19e eeuw te bereiken. Het zijn nu vrijplaatsen voor kunstenaars, architecten en musici. In een relaxte sfeer vinden concerten plaats, zijn er tentoonstellingen te bekijken en zijn er lommerrijke plekken om rond te struinen en met een hapje en een drankje te relaxen.

Funiculair in Le Havre

Met de funiculair omhoog

Art Deco in Le Havre

Art Deco-pareltjes op de flanken van Le Havre

Fort Tourneville in Le Havre

Fort! Tourneville als vrijplaats voor kunst en muziek

Het centrum rond de Bassin du Commerce is via route vier verbonden met de nieuwe projecten langs de bassins de Vaudan en Vatine. Op de vismarkt aan de Quai d’Ile brengen vissermannen dagelijks, behalve maandag, hun eigen vangst aan land, waar de vrouwen ze achter een rij van kraampjes verkopen. Ze wedijveren wie de vis het mooiste heeft uitgestald. Aan kleine tafeltjes worden mossels, oesters en kokkels opgediend naast een glas witte wijn. In de havenbekkens drijven verschillende kunstwerken zoals het half gezonken schip met visser van Julien Berthier, de tempel van de 5.000 wensen van La BaZooKa en de Parabole van Alexandre Moronnoz.

Vismarkt in Le Havre

Maak ‘s morgens een rondje over de vismarkt waar de vissersvrouwen de verse vis verkopen

Bassin in Le Havre

De kunstroute loopt door tot in de bassins

Metamorfose

Zorgde Perret noodgedwongen voor een totaal ander stadsbeeld tussen 1947 en eind jaren vijftig, sinds een aantal jaren ondergaat Le Havre een nieuwe metamorfose. Net als andere tijdens de Tweede Wereldoorlog platgebombardeerde en snel weer herbouwde steden zoals Rotterdam, IJmuiden en Hamburg, krijgt Le Havre een nieuwe uitstraling. De havenfunctie verschuift steeds verder naar buiten en rond de oude havens vinden moderne en hippe projecten plaats. Ondanks het conserverende karakter van de Perret-stad krijgt de binnenstad nieuwe ontmoetingsplekken. Rondom de Volcan ontstaat een levendig stadshart met een door de aanwezigheid van het Bassin du Commerce en de opvallende witte gebouwen van Oscar Niemeyer bijzondere en sfeervolle uitstraling. Langs strand en haven vindt de reuring plaats die verbonden is met de aanwezigheid van de zee. En in de voormalige pakhuizen langs les Docks, kun je terecht voor hippe winkels, exposities en ontspanning. De stad heeft mijn hart gewonnen, kom jij haar ook ontdekken?

Praktisch

Le Havre is goed te bereiken met de trein. Vanuit Nederland is er de snelle Thalysverbinding met Parijs en vandaar rijden de Lignes de Normandie rechtstreeks naar de havenplaats.

Overnachten tegenover Le Volcan kan in Hotel Oscar http://www.hotel-oscar.fr/

Slaapkamer van Hotel Oscar in Le Havre

Alle slaapkamers van hotel Oscar hebben hun eigen karakter, passend bij de stad

Voor meer informatie:

Regio Normandië – normandie-tourisme.fr
Le Havre – lehavretourisme.com
Seine Maritime – seine-maritime-tourisme.com
Het Frans Bureau voor Toerisme – france.fr

Restaurant in Le Havre

Le Havre biedt meer dan genoeg mogelijkheden om lekker te eten en te drinken

Agnes
Ontdekgeniet
  1. martien brands zegt:

    dag Agnes, leuk verhaal.. maar waarom moet ‘ de huisvrouw bij het gezin betrokken worden’ via de open keuken? is het niet tijd dat lezers wennen dat andere gezinsleden bv papa -die vroeger alleen ‘fumait une pipe”- ook koken?? en dat isolement dat moet worden doorbroken, tja welke tijd komt dit uit?
    gewoonten zijn sterk , maar ze doorbreken zet de kinderen ook aan anders dan meeneem pizza’s aan te schaffen.
    nog ff eigentijds redigeren? groeten Martien – ik ga nu de keuken in, koken voor mn vrienden ik ben jarig.

  2. Beste Martien,
    Het is natuurlijk altijd mooi als een man een dergelijke opmerking maakt. De oplettende lezer had echter gezien dat de alinea over deze ‘museumflat’ begint met de zin: Het Appartment Temoin Perret, de originele showflat uit 1947, is te bezoeken. Oftewel, het betreft hier een inrichting en een tekst uit 1947, misschien toen niet speciaal modern, maar wel actueel.
    Groet, Agnes

Vragen? Suggesties? Of jouw reishonger delen?

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je mag alleen HTML tags en attributen gebruiken:

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>