Zagreb, één grote ontdekkingsreis

Slapen in hotels, uitslapen in de trein, het beviel me wel op deze manier. De trein zette zich exact op tijd in beweging, op weg naar Kroatië. Ik dommelde langzaam weg in mijn stoel, terwijl het mooie landschap aan me voorbij trok. Na een krappe twee uur schrok ik wakker omdat de trein stopte. Ik staarde uit het raam in de veronderstelling dat we in Zagreb aan waren gekomen, maar we bleken stil te staan bij de grensovergang.

Een klein peloton douanebeambten betrad de trein om de paspoorten van de reizigers te controleren. Dat zie je niet vaak meer wanneer je binnen Europa reist, maar hier dus nog wel. Persoonlijk vind ik het nog altijd jammer dat de grenscontroles verdwenen zijn, ware het slechts om het feit dat je dan weer een stempel in het paspoort kreeg. Verder zijn er weinig voordelen aan de controles. Hier liepen de heren beambten rond met een mooie stempel, waarin jawel, een heus treintje zit verwerkt. Als een kind zo blij borg ik mijn paspoort op en besloot even het perron op te lopen om de benen te strekken. Tot mijn verbazing zag ik dat er een andere locomotief aan de treinstellen werd gekoppeld. Navraag bij de conducteur leerde me dat dit moet vanwege het feit dat het spoor in Kroatië met een andere bovenleidingspanning werkt, waardoor de Sloveense locomotief niet verder kan. Met ietwat vertraging, een nieuwe locomotief en een verse koffie uit de bistro, ging het laatste half uur van mijn treinavontuur in en naderde tevens het einde van mijn vakantie. Zo begint je avontuur in de ICE-trein vanaf Amsterdam en zo eindigt de rit in Zagreb, een ritje van A tot Z.

Esplanade hotel en de Oriënt Express
Wanneer ik het station uitstap, is het eerste wat ik doe mijn jas uittrekken. Het is een heerlijk warme, zonovergoten herfstdag. Voor mensen die het gure Hollandse herfstweer even willen ontvluchten zou Zagreb een prima optie zijn, evenals Ljubljana en Graz overigens. Ik steek de straat over en zie een schitterend groot en statig gebouw aan het einde van het parkje waar ik me in bevind. Hotel Esplanade staat er op. Wanneer je op vakantie bent, moet je niet op de kleintjes letten, maar ik ben bang dat dit toch ver buiten mijn budget ligt. Uit nieuwsgierigheid roep ik toch even de website van het hotel op. Wat blijkt, voor € 100,- euro is er al een kamer te verkrijgen in dit 5-sterren hotel. Afsluiten in betaalbare luxe, besluit ik, en boek gelijk via de pagina een kamer.

Voor de grap kijk ik even op de site van het Amstel hotel, welke ik in dezelfde categorie schaar. Nou, dan is Esplanade zeker een koopje. Ik passeer een gloednieuwe Ferrari, alvorens ik de lobby betreed. Ik kijk mijn ogen uit, werkelijk een prachtige ontvangsthal voor gasten. De grandeur die het uitstraalt zorgt er voor dat ik me niet heel erg op mijn plaats voel in dit superluxe hotel. Wanneer ik echter de gasten rond zie lopen, voel ik me al meer op mijn gemak; een grote diversiteit van zakenmannen tot gewone toeristen zoals ikzelf. Nadat de spullen op mijn kamer afgeleverd zijn (wat een service) ga ik weer terug naar de receptie. Hier kom ik te weten dat het hotel in de jaren ’20 van vorige eeuw is gebouwd om de reizigers van de beroemde Oriënt Express trein een onderkomen te bieden. Een gepaster hotel had ik als treinreiziger niet kunnen kiezen.

De Oriënt Express was de beroemde luxetrein die tussen 1883 en 1977 van Parijs naar Istanbul reed als lijndienst. Deze internationale treinverbinding binnen Europa was de verwerkelijking van de droom van de Belgische ingenieur Georges Nagelmackers, die het idee van langeafstandstreinen had gekregen toen hij in Amerika was. Het lijkt tegenwoordig zo vanzelfsprekend, internationale treinen, maar dat was het in die tijd zeker niet. Geen verenigt en vredig Europa zoals nu, maar vele landen en rijken (Habsburgse- en Ottomaanse rijk), conflicten en oorlogen. De tijdsgeest, de politieke context en het avontuur van een reis die nooit helemaal zeker was gaven de trein zijn roem en waaraan daarnaast ook is bijgedragen door verschillende romans, waaronder bijvoorbeeld Sherlock Holmes, Agatha Christies Moord in de Oriënt-expres, Ian Flemings From Russia with Love.

Zagreb, één grote ontdekkingsreis
Net na het middaguur stap ik het hotel uit om Zagreb te verkennen. Zagreb is de hoofdstad van Kroatië en telt bijna een miljoen inwoners. De stad vierde in 1994 haar 900-jarig bestaan en heeft een rijke geschiedenis. De stad is opgegroeid als dubbelstad, gevestigd op twee heuvels. Enerzijds had je Kaptol, het domein van de lokale Katholieke kerk en aan de andere kant had je Gradec, gevormd rond de Sint Marcuskerk voor handelaren. Uiteindelijk zijn de twee samengegaan en vormen het huidige Zagreb. Ik loop de stad in en hobbel gewoon achter een aantal toeristen aan, er op gokkend dat ik op die manier naar het centrum geleidt wordt. Via een aantal mooie parken loop ik uiteindelijk een groot plein op en zie ik een grote gotische kathedraal, het centrum is bereikt. De kathedraal springt met zijn 108 meter hoogte direct in het oog. In 1093 is men begonnen met de bouw, maar in 1242 werd hij grotendeels verwoest door de Tataren. Hierna is hij weer opgebouwd om vervolgens tijdens de aardbeving van 1880 weer deels te zijn ingestort. Na een wederopbouw in de klassieke bouwstijl staat er nu een schitterende kathedraal. Ik loop naar binnen, want de buitenkant had ik ondertussen wel gezien. Van binnen valt er een hoop te zien. Als ik mijn ronde af maak zie ik op een muur richting de uitgang een muur waarop een geschrift is te zien dat mij geheel onbekend voorkomt. Navraag leert dat het hier gaat om het Glagolitisch schrift, wat heel lang geleden is ontworpen om de Bijbel en de kerkleer te vertalen voor de Slavische volkeren. Tegenwoordig wordt het echter niet meer gebruikt.

Terwijl ik na mijn mooie bezoek aan de kathedraal de zon weer in stapt, is het tijd om te gaan eten. Wanneer je de kathedraal uit stapt bevind je je in de bovenstad of de Oude stad (Gornji Grad). Logische benaming aangezien dit gedeelte op een heuvel ligt en het oudste gedeelte is. De benedenstad stamt grotendeels uit de tijd van de Oostenrijks-Hongaarse overheersing. Het oogt heel statig en is veel ruimer van opzet dan de nauwe straatjes van de Oude stad. Tijdens mijn zoektocht naar een geschikte plek om te lunchen, loop ik per toeval over de gezellige, drukke boerenmarkt. Bij het aanschouwen van de kraampjes waar de lokale bevolking zijn variatie aan etenswaren tracht te verkopen, neemt mijn trek alleen maar verder toe. Wanneer ik deze over ben gestoken zie ik overal om me heen barretjes, terrassen en restaurantjes. Na een kwartier rond te hebben gestruind in de hoop dat ik een eureka-moment beleef over bij welk tentje te gaan zitten, geef ik het op en plof neer bij het tentje waar ik dan langs loop. Een lokaal biertje, Ozusjko, wordt voor me neergezet terwijl ik de kaart bestudeer. Keuze te over en voor prijzen die op ongeveer de helft van het Nederlands gemiddelde liggen. Doordat Zagreb relatief dicht bij de kust ligt, staan er ook veel verse visgerechten op. Ik besluit te gaan voor vis en als ik deze een uur later smakelijk naar binnen heb gewerkt, ben ik klaar om verder de stad in te gaan.

Ik wandel over de kasseien door de smalle straten. Overal is leven, het lijkt wel of iedereen lacht. De stad ademt een en al vrolijkheid en gezelligheid. Ik loop een heuvel op en wandel door de enige oude stadspoort die de stad nog rijk is. Binnen is een klein kapelletje waarin een schilderij hangt van de maagd Maria. Het verhaal gaat dat dit schilderij onaangetast uit een verwoestende brand is gekomen in het jaar 1731. Een godswonder, waardoor het tegenwoordig gelovigen uit heel de wereld trekt. Maria is ook de beschermheilige van de stad Zagreb en de dag dat dit gevierd wordt, 31 mei, is tevens de datum dat de stad zijn verjaardag viert. Het lijkt wel of er om iedere hoek weer een ander verhaal wacht. Ik ben blij dat ik morgen ook nog een aardig gedeelte van de dag heb om hier rond te dolen. Met dat in gedachten besluit ik de heuvel weer af te lopen en terug te gaan naar de benedenstad.

In de benedenstad barst het van de winkels en eettentjes. En uiteraard ook terrassen, heel veel terrassen. Het voelt alsof de stad een groot terras is waar iedereen lekker zichzelf is en iedereen elkaar ook lijkt te kennen. De zon staat laag aan de hemel terwijl ik me een weg baan langs de winkels. De mode is toch weer net iets anders dan zoals ik die in het Nederlandse straatbeeld zie. Ieder land heeft toch weer net een andere voorkeur en dat is maar goed ook, anders hadden heel Europa bestaan uit een stelletje eenheidsworsten. Ik ga nog even lekker in de zon op een terras zitten en geniet van een goede espresso. Lang leve de warme, zonovergoten herfstdagen in de Balkan.

Mengen met de locals
Na even een kort dutje gedaan te hebben op het heerlijke hotelbed, loop ik naar de bistro van het hotel om een hapje te eten. Eerder, bij aankomst, had ik al een blik op de menukaart geworpen. De prijzen gingen tot wel 150 Kuna, wat dat ook moge zijn. Pas toen realiseerde ik me dat er hier een andere munteenheid is. Google wist me te vertellen dat 150 Kuna een kleine € 20,- euro is. Ik koos wederom voor een maaltijd van vis, en bestelde er een lokaal wijntje bij om het te laten zwemmen. Het personeel sprak allemaal Engels en gaven goede service. De kwaliteit van het eten was daarnaast ook zeer goed. Ik kan echt genieten van heerlijk eten en toen ik er na het afrekenen achter kwam dat ik minder dan € 30,- euro kwijt was wist ik het zeker; in Kroatië is luxe nog betaalbaar.

Een mooie avondwandeling richting de stad om het eten wat te laten zakken volgde. Op de website van Lonely Planet, de reisbijbel voor de backpacker, stond de Hemingway bar goed aangeschreven. Na enig zoeken kwam ik een klein half uur later aan bij de bar, gelegen in de benedenstad. Bij binnenkomst is het al redelijk druk in deze stijlvolle, trendy lounge- en cocktailbar. Terwijl ik de meute passeer onderweg naar het toilet, begrijp ik uit de gesprekken die ik hoor dat het grootste gedeelte uit de buurt komt, maar dat er ook genoeg gesprekken in het Engels gaande zijn. Nadat ik een biertje heb besteld blijf ik aan de bar hangen en neem alles eens goed in me op. Het is een zaak om te zien en gezien te worden, niet echt de tenten waar mijn voorkeur ligt, maar het voldoet goed voor de aanvang van de avond en er heerst een ontspannen vibe.

Ik bestel nog wat en raak in gesprek met de barman. Ik vertel hem dat ik hink op twee gedachten over de verdere avondplanning. Of ik pak de taxi naar Jarun Lake, het meer net buiten het centrum, waarvan ik had gehoord dat hier de meeste discotheken zitten, of ik ga ergens op zoek naar live muziek. De barman verteld mij dat het bij het Jarun Lake niet meer zo spannend is en dat dit meer iets is om hoogzomer heen te gaan. Als het gaat om live muziek kan hij me een aantal pubs adviseren waar bandjes staan te spelen. Of als ik van jazz hou, dan kan hij me Bacchus adviseren. Enthousiast als ik altijd ben wanneer ik het woord pub hoor in combinatie met live muziek, besluit ik toch voor jazz te kiezen vanavond.

Bacchus Jazz Bar ligt op ongeveer 500 meter van het hotel kom ik achter wanneer ik door een poort en vervolgens onder een tunneltje door loop en in de mooie rustgevende binnentuin van het café terecht kom. De klanken van de muziek zijn duidelijk hoorbaar, wanneer ik de trap afloop richting de ingang van de bar. De bar bevindt zich in een soort gewelfde kelder en straalt sfeer uit. Heel groot is het niet, maar juist daardoor hangt er een hele goede, positieve sfeer. Achterin is een klein podium waar de muzikanten zich in het zweet staan te werken, warm als het is in de kelder. Ik raak wat aan de praat met een Zagrebber over muziek, reizen en dichten. Hij blijkt een dichter te zijn en brengt op verzoek een tweetal gedichten ten gehore. Aan de gedichten te horen heeft hij een ruime woordenschat en ik vraag hem of hij Engels heeft gestudeerd of in een Engelstalig land heeft gewoond. Het antwoord is verbluffend; al zijn Engels heeft hij geleerd van de tv en muziek, zelf Engels lezen deed hij zelden.

Tegen middernacht zit ik in de tuin als de dichter mij naar binnen roept. Ik doe wat hij me vraagt en hij legt me uit dat de tent gaat sluiten. Het blijkt meer een café te zijn voor de lokalen en dat ze om twaalf uur de poort dicht gooien. Daarna wordt het een soort besloten feest van de vaste klanten, dat door gaat tot in de vroege uurtjes. Ik besluit ook te blijven om te kijken hoe de echte Zagrebbers de nacht doorbrengen. Muziek op de achtergrond, veel praten en lachen en dat alles onder begeleiding van vodka en de dodelijke Kroatische likeur Slivovica. Als tegen twee uur de bardame weg gaat, raak ik in gesprek met de inmiddels aardig beschonken uitbater van de kroeg. Hele aardige man, die eigenlijk niet zo zit te wachten op hordes toeristen in zijn bar, maar het wel leuk vind om er af en toe een paar te mogen ontvangen. Als ik hem vraag bij wie ik nu moet bestellen zegt hij dat ik zelf maar achter de bar moet gaan staan. En zo draai ik ineens een uurtje bardienst in een bar in Zagreb. Mijn lijf vertelt me na een uur schenken dat, wil ik nog wat maken van mijn laatste dag, ik nu toch echt naar het hotel dien te gaan. Ik dank iedereen voor de gezelligheid en de mooie inkijk in het lokale nachtleven. Licht beneveld leg ik de halve kilometer naar het hotel af met een grijns van oor tot oor, wat een heerlijke avond was het geweest.

Keuzes, keuzes en nog eens keuzes
Het ontbijt in een buitencategorie hotel, ik had er hoge verwachtingen van. Wanneer ik echter de tijd op mijn telefoon bekijk bij het ontwaken, kom ik er al snel achter dat het daarvoor te laat is. Een douche nemen, spullen inpakken en uitchecken is het enige dat ik nog in dit hotel kan en moet doen. Het ontbijt moet dan maar ergens in de stad opgedoken worden. Drie kwartier later heb ik mijn bagage in het depot van het hotel achtergelaten en zit ik in de lobby, gebruik makend van het wifi-netwerk. Buiten is het weer een stuk minder dan de dag ervoor. Grijs wolkendek en lichte miezer, een typisch Hollandse herfstdag. Wetende dat dit het weer is wat ik waarschijnlijk vanmiddag weer tegemoet vlieg, vind ik het gelijk een stuk minder erg.

De regen geeft mij een mooie gelegenheid om een museum te bezoeken, het is immers toch geen weer om lekker buiten te zijn. Maar ja, welk museum kies je dan, Google geeft zoveel keuzes weer dat mijn hoofd spontaan begint te tollen. Museum van oude meesters, museum voor moderne kunst, museum voor naïeve kunst. Nee, de kunst laat ik als eerste varen, die vallen af. Telecommuseum, spoorwegmuseum en historisch museum zet ik ook uit mijn hoofd. Uiteraard zou ik het liefst overal gaan kijken, maar dan moet je echt drie tot vijf dagen ter beschikking hebben. Dan kom ik op het internet de wat kleinere en aparte musea en kunstgalerijen tegen. Het blindenmuseum lijkt me een hele bijzondere ervaring. Hier krijg je een stok zoals een blind persoon deze ook heeft en word je in een pikdonkere ruimte gezet waar je, gebruikmakend van diezelfde stok, je een weg moet banen. Er zijn in deze ruimte geluiden te horen en er worden bepaalde geuren verspreid, kortom een zintuigelijk avontuur zonder zicht. Eenmaal weer uit de ruimte kan je het eigen gestuntel terug zien. Camera’s met nachtvisie hebben namelijk alles opgenomen.

Uiteindelijk besluit ik naar het museum van verbroken relaties te gaan. De miezer trotserend loop ik door de drie, slechts telkens door een tweebaansweg van elkaar gescheiden, stadsparken door. In het laatste park is een muziekpaviljoen aangelegd waar optredens plaats kunnen vinden. Op deze druilerige zaterdagochtend staat er ongeveer een dozijn mensen op het podium, gewapend met diverse instrumenten. De aanstekelijke traditionele Balkan muziek welke ze ten gehore brengen, doet me vergeten dat het regent. Een aantal mensen waagt een voorzichtig dansje, terwijl de rest met een lach op het gezicht naar het podium staart. Na een half uurtje loop ik verder, mijn humeur opgevijzeld door de muziek. Op het grote, centrale plein van de stad is het ook een drukte van jewelste, terwijl de eerste zonnestralen een voorzichtige poging wagen het wolkendek te doorbreken. Het plein is deze ochtend opgeëist door een naburige regio, welke hier zijn cultuur laat zien door middel van traditionele kleding en dans en de producten van de streek aan biedt aan de aanwezig mensen.

Ik baan me weer een weg door naar de bovenstad en loop tegen de oude stadspoort met het schilderij van Maria aan. Hier was ik gisteren omgekeerd, dus nu kwam er weer onbekend terrein op me af. Ik loop de poort door en tref een grote drukte aan. Drie mannen op paarden in traditionele kledij en daarachter een peloton mannen gewapend met sabels en eveneens traditionele klederdracht. En dan uiteraard de grote groep mensen en toeristen die het spektakel gade slaat. Wat blijkt, ik ben aangelopen tegen het wisselen van de wacht dat iedere zaterdag plaats vindt vanaf 20 minuten voor het middaguur. Het is een eerbetoon aan het Kravat regiment uit de 17e eeuw. De soldaten van dit regiment kregen de sjaal van de vrouw/geliefde mee, wanneer zij ten strijden moesten trekken naar het front en knoopten deze om de nek. Toen soldaten van dit regiment in de dertigjarige oorlog gingen strijden als huursoldaten aan de zijde van koning Lodewijk XIII, werd de kenmerkende sjaal/strop van de Kravatten een modebegrip dat gestaag de rest van Europa veroverde en zich verder ontwikkelde. Tegenwoordig kennen wij de Kravat onder een andere naam, de stropdas.

De optocht start onder aan de voet van de helling op het plein met een inspectie van de kledij en de wapens, waarna het gezelschap zich een weg naar boven baant, eindigend op het plein voor de Sint Marcuskerk waar de officiële ceremonie plaats vind. Blij als ik ben dat ik per toeval tegen dit eerbetoon aan een stuk geschiedenis aan ben gelopen kijk in nog een keer om naar de Marcuskerk. Kijkend naar het dak ervan, bedenk ik me dat de architect van dit gebouw een liefhebber van Lego geweest moet zijn, hoewel ik betwijfel of dat in 1882, toen de dakpannen zoals ze er nu op liggen, toen al bestond.

De straat ingelopen kom ik aan bij het museum van verbroken relaties. Het museum heeft al diverse prijzen op haar naam staan en heeft ook een tijd door Europa gereisd met haar voorwerpen. Het concept is eigenlijk even geniaal als simpel; een ieder die een relatie verbroken of beëindigd heeft zien worden om welke reden ook, kan een attribuut uit die periode opsturen met een begeleidend schrijven. De directie besluit vervolgens welke voorwerpen en verhalen er worden geplaatst. Wat volgde was een slentering van twee uur langs de meest uiteenlopende voorwerpen en verhalen. Zo kom je een bijl tegen, waarachter het verhaal schuil gaat van een liefdesverhaal dat fout liep. De boze ex had de bijl gebruikt om het meubilair aan stukken te slaan. Of je ziet ineens een modem staan, met slecht een verhaal van twee woorden: ‘not compatible’. Het is een museum dat een beroep doet op je emotie, soms met een lach, soms met een brok in de keel. Zeker een bezoekje waard in mijn optiek.

Aan alles komt een eind
Ook bij deze stad bedacht ik me weer, het is te kort. Maar dat denk ik al snel. Wanneer je reist zonder rekening te hoeven houden met tijd, dan kan het niet te lang of te kort zijn. Wanneer er echter sprake is van een onzichtbare wekker op de achtergrond die je steeds vertelt dat je over anderhalve dag weer gewoon op je werk wordt verwacht, dan lijkt alles al snel te kort. Met dit in het achterhoofd loop ik met een broodje en een bak koffie in mijn hand terug naar het hotel. Tijd om de trolley op te halen en een taxi naar het vliegveld te regelen.

Iets meer dan vier uur nadat ik de taxi bij het hotel in ben gestapt, sta ik op Schiphol na een voorspoedige vlucht met een Cityhopper van KLM. Een stuk sneller en je kunt ermee over de oceaan, maar verder zie ik er weinig voordelen van. Om toch in stijl de reis af te sluiten, ben ik blij dat ik de trein van Amsterdam naar Rotterdam moet nemen. Het duiveltje op mijn ene schouder zegt dat ik nog één reisdag op het Interrailticket over heb. Het engeltje op de andere schouder fluistert dat ik weet dat dit ticket niet geldig is binnen de eigen landsgrenzen. Op het ticket schrijf ik bij reisdag 5: Zagreb – Rotterdam. Zonder controle stap ik een half uur later uit de Intercity direct. Binnen een half uur van Schiphol naar Rotterdam centraal, daar kan geen auto tegenop bedenk ik me. Met het nieuwe station in de rug loop ik de Meent op.

In gedachte liet ik de hele reis nog eens aan me voorbijgaan. Het was kort maar krachtig geweest, maar wat heb ik genoten van het Interrailen door Europa. Ik ga dit zeker nogmaals doen. Alle aangesloten landen binnen een maand, dat lijkt me wel een uitdaging. Maar nu eerst maar rustig bijkomen van de indrukken en belevingen in de veilige sfeer van het eigen huis. Aan al het mooie komt een einde, maar gelukkig komt er na (bijna) ieder einde wel weer het begin van iets moois.