Weimar, stad van romantiek en drama

Liefdesverdriet

Toen zijn boek ‘de zorgen van jonge Werther’ verscheen in 1744, kon Johann Wolfgang von Goethe niet vermoeden dat zijn boek aanleiding zou zijn voor een golf van zelfmoorden door het Duitstalig gebied. Het boek werd zelfs verboden in Denemarken en Italië vanwege de negatieve invloed die het had op jongeren. In het rustige Weimar kreeg Goethe daar relatief weinig van mee, totdat vlakbij zijn tuinhuisin de jonge Kristel von Ladberg zelfmoorde pleegde met zijn boek in haar hand.Goethe heeft toen ter nagedachtenis aan haar een rotspoort in Park am Ilm gebouwd.

Deze bijzondere Duitse schrijver en staatsman heeft een turbulent leven gehad met onbeantwoorde liefdes, maar ook een gelukkig gezinsleven. Helaas overleden al zijn kinderen voor hem. De meeste mensen herinneren echter zijn boeken, zijn wetenschappelijke bijdrages en liefde voor Italiaanse kunst. In Weimar vind je alles over Goethe en zijn leven in zijn voormalige woning dat nu een museum is. Ook zijn tuinhuis in Park am Ilm is behouden gebleven en het lijkt bijna alsof hij morgen weer terugkomt.

‘De zorgen van jonge Werther’ is in vrijwel alle talen vertaald

In Goethe’s woonhuis is zijn liefde voor Italiaanse kunst overal aanwezig

Landschapsparken

Park am Ilm is één van de vier grote landschapsparken in de omgeving van Weimar. Het park zelf begint bij het stadsslot van het voormalige groothertogdom Saksen-Weimar-Eisenach. Dit groothertogdom heeft zelfs nog een kleine link met ons koninklijk huis. Sophia van Oranje Nassau, een nicht van koningin Wilhelmina, trouwde in 1842 met Karl Alexander. Zij verbleef in de zomer vaak in slot Belvedère. Hier vind je nog steeds diverse voorwerpen afkomstig uit Nederland, waaronder Delfs blauw.

Het landschapspark van slot Belvedère en slot Tiefurt zijn gemakkelijk met de bus en fiets te bereiken. Slot Ettersburg ligt iets verder weg en is nu een hotel, maar het landschapspark kun je nog altijd bezoeken.

Deze grote parken met hun kronkelende paden tussen grote oude bomen, langs kabbelende kreken en open grasvelden vormen een perfecte omgeving voor een romantische wandeling of picknick.

Groothertoglijk wandelen in Park am Ilm

Eén van de drie zomerverblijven van het groothertogdom, Kasteel Belvedère

Frans Liszt z’n liefdesdrama

Pianist en componist Frans Liszt heeft vele zomers doorgebracht in Weimar. Hij had er zijn eigen huis, geschonken door het groothertogdom en ingericht door Sophie van Oranje-Nassau. Daar woonde hij van 1848 tot 1861 samen met de Poolse prinses Carolyne zu Sayn-Wittgenstein. Zij wilde graag met hem trouwen, maar kreeg de dag voor hun trouwen toch geen toestemming van het Vaticaan. Haar eerste man, een Russische militaire officier, heeft samen met de tsaar van Rusland een stokje gestoken voor haar huwelijk.

Kort daarna verloor Frans Liszt twee van zijn kinderen en besloot hij zich terug te trekken in een Italiaans klooster. Hij beëindigde zijn liefdesrelatie met Carolyne, zodat hij zich kon richten op het geloof. Ze bleven wel bevriend en schreven vele brieven naar elkaar.

In 1869 keerde hij terug naar Weimar en verdeelde sindsdien zijn tijd tussen Rome, Budapest en Weimar. In zijn voormalige woonhuis kun je de smaak van Sophie beoordelen, want het is nog steeds in originele staat. Ook kun je er luisteren naar enkele van zijn vele muzikale werken, waarin duidelijk de emoties te horen zijn. Hij was echte een pianovirtuoos.

Pianist Frans Liszt in zijn jonge jaren

Liszt z’n zomerverblijf in Weimar, ingericht door Sophie van Oranje Nassau

Buchenwald

Naast romantische drama, kent de stad ook een intens droevige kant. Op nog geen 8 kilometer van Weimar bevindt zich het Buchenwald Memorial. In Concentratiekamp Buchenwald werden vanaf 1937 tot en met 1945 vooral politieke gevangenen opgesloten. Roma’s, Sinti’s, communisten, homoseksuelen, criminelen en Joden moesten hier onder de meest vreselijke omstandigheden leven en werken. Ook werden er medische experimenten gehouden, waaraan vele gevangenen zijn overleden.

De gruwelijke geschiedenis van het kamp is in een aantal exposities weergegeven. De lokale bewoners van Weimar hebben altijd ontkent dat zij wisten van het bestaan van dit kamp. Getuigenverklaringen van kampbewoners geven echter aan dat zij met de lokale bewoners in fabrieken heb gewerkt en regelmatig aan hen hebben verteld over hun erbarmelijke leefomstandigheden. Uiteindelijk zijn meer dan 50.000 mensen overleden ten gevolge van de zware dwangarbeid en slechte leefomstandigheden.

Na de Tweede Wereldoorlog hebben de Russen een zogenaamde tweede kamp gebouwd en daar hun politieke gevangenen vastgehouden. Van de 28.000 gevangenen zijn ruim 6.000 doodgeschoten en anoniem begraven in het nabijgelegen bos.

Er is weinig romantiek te vinden op een plek als deze, wel enkele voorbeelden van heldenmoed. Zo hebben twee communistische mannen in barak 66 zoveel mogelijk kinderen geplaatst en verzorgd om ze te beschermen tegen dwangarbeid en de straffen van de SS. Toen het kamp werd bevrijd in 1945 werden er 900 kinderen gered.

Hoe konden bewoners niets hebben geweten van dit immens grote kamp?

Motto van Buchenwald concentratiekamp: Ieder z’n eigen

De geplaatste foto’s geven een extra dimensie tijdens je bezoek aan Buchenwald

Bauhaus

Er is weinig romantiek en drama rondom de Bauhaus school, die in 1919 werd opgericht in Weimar. De drama vond pas later plaats, toen zij vanwege politieke druk werd opgeheven. De school zou niet de Duitse waarden uitdragen, die door de politieke partij van Hitler zo belangrijk werd gevonden. Veel van de leraren en afgestudeerden vertrokken naar het buitenland, waaronder Nederland. Onze ‘De Stijl’ en het werk van Gerard Rietveld is door de Bauhaus beïnvloedt.

Het nieuw te openen Bauhaus museum in Weimar zal zich vooral focussen op de invloed van de Bauhaus op het moderne leven in Duitsland van voor de Tweede Wereldoorlog. Men doet dit aan de hand van de privé-collectie van Walter Gropius, de oprichter van de Bauhaus school. Het museum gaat in april 2019 open en viert dan gelijk het 100-jarig jubileum van de Bauhaus-beweging. .

Het nieuw te openen Bauhaus Museum in Weimar

Nieuwsgierig geworden?

Er is nog veel meer te zien en te doen in Weimar en omgeving. Bezoek voor meer informatie de website van deze cultuurstad van Europa. Weimar ligt op nog geen 600 kilometer van Utrecht, dus een perfecte bestemming voor een lang weekend. Uiteraard ook te combineren met een bezoek aan het dynamische Berlijn en boeiend Frankfurt.

Tekst en foto’s: Heleen Westerman