Rapper Def P maakt met zijn vrouw Fenske een wereldreis per trein over het noordelijk halfrond. Zijn avonturen heeft hij opgeschreven in het boek Heen en Onweer en zijn deels op onze site te lezen. Def P is inmiddels al enkele dagen in Moskou. In dit deel wordt de stad verder verkend en begint vervolgens de lange reis richting Siberië.
Geen water voor niet-Russen
We komen bij een pleintje aan, waar een paar kleine houten kraampjes staan met fris en snoep. We maken vriendelijk duidelijk dat we een flesje water willen hebben, maar we worden totaal niet geholpen. De standhouder kijkt alsof hij opeens twee stukken stront voor zijn winkeltje heeft liggen. ‘Laat maar zitten,’ denken we, want een paar meter verder is een ander kraampje. We lopen er naartoe en wijzen vriendelijk glimlachend naar een flesje water. Ik hou het geld zelfs al in de hand, zodat ze niet kunnen denken dat we twee buitenlandse zwervers zijn die geen flesje water kunnen betalen.
Vanaf het moment dat we het flesje aanwijzen, schudt de vrouw in het kraampje heftig haar hoofd en roept “no!” We denken eerst nog dat ze ons niet begrijpt, dus we wijzen nogmaals het flesje water aan en proberen deze te kopen. Vriendelijk en duidelijk. De vrouw schudt weer “no” en maakt een gebaar alsof ze ons niet begrijpt. Tenminste, dat hoop ik.
Eigenlijk is het best duidelijk dat ze een gebaar maakt dat we door moeten lopen, maar dat kan ik eerst nog niet geloven. Daar staan we dan. Uitgedroogd, in de hitte, met geld, zonder water. Bij een kraam met koude flesjes. Ik word boos en begrijp niet waarom iemand een normale toerist zoiets zou weigeren. Dan begint ze nogmaals met haar handjes te wapperen omdat we niet snel genoeg weglopen.
Ik beschouw het maar als een waardevolle les. Je kunt maar beter overal het positieve van inzien bij een wereldreis
Geïrriteerd roep ik wat terug. “Hé!” klinkt het nu opeens boos vanuit het kraampje. Haar man begint zich er nu ook mee te bemoeien en staat boos van zijn stoel op. “Oh, dat versta je opeens wel?” roep ik uit woede in het Nederlands. Fenske pakt mijn hand en trekt me zachtjes mee. “Dit is nutteloos,” zegt ze. Ze heeft gelijk. Ik loop weg en die vent blijft in zijn hokje.
Beter voor ons beiden, denk ik. Ik heb me nog nooit ergens zo onwelkom gevoeld als in Moskou. Zo voelt het dus om gediscrimineerd te worden. En waarom? Ik beschouw het maar als een waardevolle les. Je kunt maar beter overal het positieve van inzien bij een wereldreis.
Geen verklaring
Zo lopen we boos en dorstig verder, verdwaald in het centrum van Moskou. Druk speculerend waarom die Moskovieten zo raar doen. We hebben vanaf de eerste dag al het gevoel dat ouderen ons raar aankijken en dat jongeren ons soms zelfs uitlachen. Ook hebben we het gevoel dat we bij veel winkels expres genegeerd worden. Nu weten we het zeker. Het avontuur op dat pleintje laat niets aan duidelijkheid te wensen over. Wij zijn overduidelijk niet welkom in Moskou.
Het ergste daarvan vind ik nog dat die Moskovieten niet eens weten waar we vandaan komen. Ze weten helemaal niets van ons. Er kan ook dus geen beredeneerde verklaring achter zitten vanuit een bepaalde geschiedenis. Ze hebben gewoon een bloedhekel aan iedereen die geen Russisch spreekt.
Omgekeerd komen de meeste Moskovieten bij ons, op zijn zachtst gezegd, nogal nors, lomp, arrogant, onwetend, vooringenomen en onbehulpzaam over. Niet allemaal natuurlijk, maar er zitten veel exemplaren tussen waar de honden geen brood van lusten. Vooral bij de iets ouderen. De algemene houding lijkt: ‘als je geen Russisch spreekt, ben je niet welkom hier!’ Ze snappen kennelijk niet dat wij daar zijn omdat we hun land interessant vinden, en dat je dat ook als compliment kunt opvatten. Gelukkig vinden we even later een winkelier die ons wel een flesje water wil verkopen.
Uiteindelijk vinden we het Museum of Private Collections, zoals dat volgens onze vertaling heet. Vlak daarnaast is een nog groter museum, the Museum of Fine Arts. Er is daar een expo geopend van Picasso en nog een aantal Russische schilders. Er staat een rij voor de deur van minstens een kilometer lang. Deze begint bij de kassa en gaat helemaal de hoek om, letterlijk rond het hele blok. Wij vinden dit al een bezienswaardigheid op zich en proberen deze rij in één foto te vangen. Een onmogelijke klus.
Het museum dat wij uitkiezen kunnen we echter zo naar binnenlopen, dus onze verwachting is niet hoog. Als we naar binnen lopen, is het daarom extra verrassend dat zo’n beetje alle groten der aarde daar hangen alsof het niets is. Gauguin, Van Gogh, Matisse, Monet… Dat soort jongens hangen daar te schitteren met prachtige meesterwerken in vrijwel lege ruimtes. Wij vinden het wel best zo.
Kapitalisme en communisme
Aan het begin van de avond lopen we naar de enorme Christus Verlosserkathedraal aan de overkant van het museum. We zijn flink onder de indruk van dit schitterende en imposante gebouw. Er is net een mis begonnen en honderden diepgelovige Russen staan er braaf kruisjes te slaan en gebedjes te prevelen. Ik kan mij niet aan de gedachte onttrekken wat Jezus er van gevonden zou hebben: dat deze hypocriete lui nog geen water aan een dorstig medemens geven als ze er geld voor krijgen.
Het ultieme symbool van kapitalisme, recht tegenover het ultieme symbool van het communisme
Eigenlijk zijn we van plan om op onze laatste avond in Moskou typisch Russisch te dineren, maar door de slechte bijsmaak van vandaag gaan we expres naar de McDonald’s op het Rode Plein. Zo’n beetje het ultieme symbool van kapitalisme, recht tegenover het ultieme symbool van het communisme. Best bijzonder eigenlijk als je er over nadenkt. Ik bestel daar in luid Amerikaans een supersized Big Mac-menu. Dat lijkt me de meest decadente bestelling. We moeten er lang voor in de rij staan, maar het is de moeite waard.
Zo achteraf klinkt het misschien kinderachtig, maar het voelt op dat moment heerlijk om in het mekka van die arrogante Russen de Amerikaanse economie te spekken. Dat zal ze leren! Later die avond zijn we door alle onvriendelijkheden niet meer in de stemming om uit te gaan. We gaan ontspannen in onze hotelkamer aan de gin-tonics.
Ik begin me nu steeds meer af te vragen waar alles nou om draait in Moskou. Voor een (ex)-communistisch land zijn ze er behoorlijk kapitalistisch. Hun machtsvertoon kan soms heel inconsequent zijn. Voor zwaar gelovige mensen kunnen ze soms duivels onbehulpzaam zijn. Respect is er wel, maar net hoe het hen uitkomt. Begrijp me niet verkeerd, we hebben ook wel toffe Russen ontmoet. We begrijpen gewoon niet wat nou het probleem is met niet-Russen. En we kunnen het ze ook niet vragen.
Wat wel opvalt is dat de jonge dames in Moskou ook erg hun best doen om er sexy bij te lopen, terwijl je nergens ziet dat mannen hen lastigvallen. Ze staren er zelfs niet eens naar. Discipline en respect is er dus wel degelijk. Tenminste, ik geloof niet dat het desinteresse is, anders was Moskou vast ietsje minder dichtbevolkt.
Metrostations in Moskou
Vandaag is nogal een vreemde dag. Het begint met een ranzig ontbijtje bij ons hotel. Het is onze laatste dag in Moskou en we besluiten de drie mooiste metrostations te fotograferen. In Moskou zijn sommige metrostations namelijk enorme prestigieuze kunstwerken. Omdat de stations best ver uit elkaar liggen, is ons plan nogal een tijdrovend klusje, maar wel de moeite waard. De mooiste stations blijken ware paleizen te zijn met marmeren pilaren, glas in loodramen, indrukwekkende mozaïekmuren met communistische afbeeldingen en prachtige beelden. Ik vind het echt geweldig.
Als Fenske één van deze stations staat te fotograferen, komt er een Russische dame met een boodschappentas op me afgelopen. Ze gaat recht voor me staan en kijkt me verwonderd aan. Opeens begint ze spontaan een heel verhaal te vertellen, terwijl ik haar vriendelijk probeer duidelijk te maken dat ik geen Russisch spreek. Ze trekt zich er niets van aan en ratelt maar aan één stuk door. Inmiddels is Fenske er bij komen staan en pas dan lijkt het pas echt tot de vrouw door te dringen dat we allebei geen Russen zijn. Half in het Duits, half in het Russisch, praat ze nu opgewonden verder tegen ons beiden. Ze gebaart ook steeds hoe lang ik ben.
Beroemde Rus
Wat we van haar verhaal kunnen maken, is dat ik blijkbaar sterk lijk op een beroemde Rus en dat ze niet begrijpt dat ik hier nu in zulke oude kleren in een metrostation rondhang. Ik neem op vakanties vaak bewust oude kleren mee, die ik dan meteen in die landen achterlaat voor de armen. Zo heb ik bijna nooit wasgoed en wordt mijn bagage steeds lichter. Een mooi systeem met alleen maar voordelen. Fenske is er zelfs nog fanatieker in dan ik, die geeft uiteindelijk haar hele koffer weg.
Het zou dus best wel kunnen dat ik er in haar ogen een beetje bij loop als een armoedzaaier, maar desondanks lijkt deze mevrouw maar niet te geloven dat ik niet die beroemde Rus ben waar ze over spreekt. Opeens geeft ze haar boodschappentas aan mij. Het is een dichte tas en ik weet niet wat er in zit, maar ik vermoed dus boodschappen. Ze staat er op dat ik de tas aanneem, dus het vergt nogal wat overtuiging om haar de tas te laten houden. Na wat aandringen van weerszijden, geeft ze het eindelijk op. Hierna loopt ze verward en teleurgesteld weer weg.
Moskou is best een multiculturele stad, waar je de meest uiteenlopende types in het straatbeeld ziet
Ik heb sinds we in Moskou zijn al het gevoel dat de mensen raar naar ons kijken of ons uitlachen. Maar nu hebben we daar misschien eindelijk een verklaring voor. Lijk ik op een beroemde Rus? Ik word in Nederland ook regelmatig nagekeken, maar als je daar aan went leer je ook om er geen aandacht aan te besteden. Nu lijkt alles opeens een beetje op zijn plek te vallen. Ik kan me moeilijk voorstellen dat de jonge Russen zo om ons uiterlijk moeten lachen. Moskou is namelijk best een multiculturele stad, waar je de meest uiteenlopende types in het straatbeeld ziet. Er is kennelijk iets vreemds met mijn hoofd en mijn lengte.
Als we genoeg metrostations hebben gefotografeerd, besluiten we de rest van de middag een beetje te relaxen in een mooi natuurpark bij ons hotel in de buurt. Als we boven de grond komen, is het weer zover. We zitten even wat uit te rusten op een stenen muurtje. Er stopt een stadsbus recht voor ons met twee jonge meisjes er in. Eentje kijkt me verbaasd aan en stoot meteen haar vriendin aan. Ze kijken samen naar mij en schieten allebei vreselijk in de lach. Ik tik Fenske nog net op tijd aan, zodat zij het ook ziet gebeuren. Dit is al de zoveelste keer! Dacht ik lekker anoniem door een vreemd land te reizen, heb ik dit weer…
Regen en onweer in Moskou
Als we net een half uurtje in het park zitten te zonnen, slaat het weer om. Het begint te spetteren en het stikt van de onweersvliegjes. Dit hebben we ook al in Warschau en Minsk meegemaakt op onze laatste avond. We lopen gauw weer terug naar ons hotelcomplex, dat uit allemaal losse gebouwen bestaat met rijen bomen er tussen. Het begint nu echt keihard te onweren en de lucht wordt steeds donkerder. Onze timing is perfect, want we zijn nog maar net binnen of het begint weer hard te stortregenen. Het water ruist door de bomen heen en klettert in plassen op de oude tegels neer. Dit is nu al de derde keer achter elkaar dat we dit op onze laatste avond in een stad hebben. Ook het weer is dus nogal vreemd vandaag.
In een cafetaria hoor ik eerder die middag de oude hit van Eagle Eye Cherry met daarin de tekst “Here tonight, tomorrow I’ll be gone”. Ik krijg dat nummer niet meer uit mijn hoofd op deze vreemde laatste dag in Moskou. Vrolijk fluit ik het deuntje terwijl ik naar de stromende regen kijk. Ik ben er absoluut niet rouwig om dat we deze onsympathieke stad weer verlaten.
Met eten doen we die avond niet meer kinderachtig. Bij het restaurant op onze ‘campus’ bestellen we een verse Russische maaltijd en deze is heerlijk. We zijn ook wel weer toe aan wat vitaminen. Daarna is het tijd om in te pakken en ons per taxi naar het station te laten rijden.
Baikal Express
Ik zit nu weer met mijn schrijfboek in de trein. Ik probeer deze tekst enigszins leesbaar op te schrijven in een hobbelige Baikal Express. Deze rijdt het grootste gedeelte van de wereldberoemde Transsiberië Express, de langste treinreis ter wereld. Maar wij hebben nu als voorlopige eindbestemming Irkutsk. Fenske en ik zitten in een tweepersoons treincoupé van ongeveer twee bij anderhalve meter. In de lengte staan twee banken tegenover elkaar, die tevens dienst doen als onze bedjes.
Dit is voor de komende vier nachten ons eigen kleine huisje op wielen. Dit is de langste non-stop treinreis die we zullen maken en waar ik me het meeste op verheugd heb. Weinig luxe, maar in ieder geval wel privacy als we dat willen. En een zeer interessante trip.
Een bezoekje aan het toilet met fonteintje, wat tevens onze ‘badkamer’ is voor de komende vier dagen, leert me dat we geen stromend water hebben. Gelukkig hebben we genoeg flesjes bronwater meegenomen om onze tanden te poetsen en ook wat vochtige doekjes om het lichaam enigszins fris te houden. We zijn allebei gelukkig niet van die zwetende stinkerds, maar ik vrees dat het in de andere coupés nog behoorlijk funky kan worden de komende dagen. Het kan de pret allemaal niet drukken. Het hoort er zelfs een beetje bij, vind ik. Overleven in de trein.
Tot nu toe waren we nog een beetje aan het cityhoppen, maar nu begint dan echt de beruchte lange reis naar oost-Rusland, dwars door Siberië. Moskou heeft een raar gevoel bij ons achtergelaten. Toch ben ik wel blij dat we het gedaan hebben. Het was weer eens een bijzondere situatie met allerlei vreemde toevalligheden.
Lees hier deel zes van Heen en Onweer: Treinleven in de Baikal Express.
De andere helft van dit hoofdstuk is te lezen in het boek Heen en Onweer van Def P, waarin de avonturen van zijn wereldreis worden gekoppeld aan verhalen uit het leven van Def P. Behalve de landen en gebieden die hij aandoet tijdens zijn treinreis (Duitsland, Polen, Wit-Rusland, Rusland, Siberië, Mongolië, Tibet, China, Japan en Canada) bevat het boek ook bijzondere uitstapjes naar onder meer het Cuba van Fidel Castro, een Bosnië in puin, het Spanje van de toeristen, de achterbuurten in de VS begin jaren ’90 en de sloppenwijken van Zuid-Afrika.
- Boogschieten in Mongolië (Heen en Onweer deel 10) - 14 maart 2023
- Van China naar Japan: Shanghai – Tokio (Heen en Onweer deel 16) - 18 november 2022
- Luchtkastelen in Lhasa en wolkenkrabbers in Shanghai (Heen en Onweer deel 15) - 14 juni 2022
