Ik ben beland in de regio Pyrénées-Orientales, Catalaans Frankrijk. Waar de sjaals van Barcelona in de cafés hangen en de kleuren geel en rood zijn. Op mijn eerste dag ga ik op zoek naar de geschiedenis in het museum in Saillagouse.
Het Musée de Cerdagne
Het museum is gehuisvest in een boerderij annex landhuis uit de 18e eeuw. De eigenaren ervan vertegenwoordigden de Koning van Frankrijk, een status die nog af te lezen is aan het woonhuis. Ertegenaan staat een bescheidener gebouwde boerderij. Er worden landbouwwerktuigen tentoongesteld, en de werkplaats van de laatste maker van de karakteristieke veldflessen, maar het museum verhaalt vooral over het landhuis en over de grens.
Musée de Cerdagne
De grens zoals die bij de op 7 november 1659 getekende Vrede van de Pyreneeën -waarmee de Dertigjarige Oorlog werd beëindigd- is vastgesteld. In dit verdrag werd bepaald dat de waterscheiding van de Pyreneeën voortaan de grens tussen beide landen zou vormen. Daardoor behoorde het deel van het gebergte waar de rivieren naar het noorden stromen voortaan bij Frankrijk. Met als gevolg een Catalaans deel van Frankrijk.
Uit een tijd van grenzen
Verhalen over een grens
Zoals het een grens betaamt, zijn er verhalen van smokkel. Tot op de dag van vandaag worden sigaretten gesmokkeld. Te voet, op ski’s of in een valse LPG-tank. Achter het museum vind je een biologische boerderij en de hoogste wijngaard van de wereld. Niet dat de wijn echt goed is trouwens, zo vertelt de beheerster van het museum.
LPG-tank gebruikt voor sigarettensmokkel
Tweeëndertig dorpen en een stad
Het verdrag kende een speciale bepaling voor Cerdagne, omdat daar de rivieren naar het zuiden stroomden vanaf de in andere richtingen stromende rivieren. Drieëndertig dorpen in de Cerdagne werden aan Frankrijk toegewezen. Maar men was vergeten dat Livia geen dorp was, maar stadsrechten had. En zo ontstond een Spaanse enclave in Frankrijk.
Ik verken de regio door min of meer willekeurig door allerlei plaatsjes te rijden. Als je iets dieper in de regio komt, voeren de wegen al gauw dwars door dorpjes, over pleintjes en langs huizen met gesloten luiken. Ieder dorpje kent wel een klein Romaans kerkje met veel authenticiteit.
Eyne, sfeervol tegen een heuvel aangeplakt
In Eyne, dat sfeervol tegen een heuvel is aangeplakt, stuit ik op een dorpsfeest. Er is een markt waarop allerlei streekproducten worden verkocht. Ter vermaak is er een tent waar de kinderen spelletjes kunnen doen en een podium waar tot laat muziek gemaakt wordt. En goed bier.
Biologische streekproducten op de markt in Eyne
Ik ontwaar vanaf de weg een vesting. Het blijkt het middeleeuwse vestingstadje Mont-Louis te zijn, als één van de vestingen van Vauban ingeschreven op de UNESCO werelderfgoedlijst. Fort en stadje zijn aan het einde van de elfde eeuw gesticht en in 1659 versterkt door Vauban. Het dorpje, dat je bereikt door versterkte poorten in de stadsmuur, bestaat uit ultiem pittoreske straatjes. Een groot deel van het fort wordt nog steeds door militairen gebruikt en is niet toegankelijk.
Wachttoren in de muur van Mont-Louis
De poort van Mont-Louis
En zo zijn er meer stadjes en dorpjes, met marktjes, streekproducten en fraaie straatgezichten.
Dorpsgezicht in Formiguères
Typisch straatje
Le “Petit Train Jaune”
In 1910 werd een spoorlijn aangelegd die de regio moest ontsluiten, de Ligne de Cerdagne. De eerste elektrische spoorlijn in Frankrijk, waarvoor speciaal een stuwmeer (het meer van Bouillouses) werd aangelegd om voor de stroomvoorziening te zorgen. Het gele treintje rijdt over een smalspoor dat Villefranche-de-Conflent verbindt met Latour-de-Carol aan de Spaanse grens via 19 stations, waaronder het op 1.593 meter hoogte gelegen Bolquère, het hoogste treinstation van Frankrijk.
Het station van Saillagouse
Ik stap in Saillagouse op de trein. Het wordt nog steeds geëxploiteerd als reguliere spoorlijn, al wordt de trein tegenwoordig vooral door toeristen gebruikt. Een open wagen zorgt voor het gevoel van een uitje. De trein is traag en kronkelt met zo’n twintig kilometer per uur door het landschap. We passeren de stenen brug bij Font Romeu, een van de bijzondere stukjes (voor die tijd) constructietechniek.
Het treintje slingert zich door het landschap
De gele trein passeert de brug bij Ft Romeu – foto ADT des Pyrénées-Orientales
Zoals het bij een trein eigenlijk altijd het geval is geeft het een mooie blik op het landschap. Van bovenaf op een manier waarop je het uit een auto niet kunt zien. Op ieder station wordt zo’n tien minuten gewacht. Stations die, zoals meestal bij later aangelegde treinlijnen, buiten de stad liggen. De elektra (680 volt) wordt toegevoerd via een derde rail die meest onbedekt is. Na anderhalf uur stap ik uit in Fontpedrouse en heb ik de helft van het totale traject in anderhalf uur afgelegd.
De zon
Wie de zon zoekt, zit goed in de Pyrénées-Orientales. Er is 2.400 uur zonneschijn per jaar in de Cerdagne. Dat is de reden dat hier een uniek object gebouwd is: een zonnefornuis. Geen energiecentrale maar tienduizend spiegels die zo gedraaid kunnen worden dat ze hun licht naar een concave spiegel weerkaatsen, die op zijn beurt de stralen focust op een gebiedje ter grootte van een kookpot. Dat gebied wordt bijna onmiddellijk 3.000 graden. Hier worden onder meer onderdelen van vliegtuigen en ruimteschepen getest. Het zonnefornuis ligt bij Font-Romeu-Odeillo – een station van de gele trein.
Het zonnefornuis bij Font-Romeu-Odeillo
Lokale ambachtelijke producten
De productie van landbouwgoederen gebeurt op vrij kleine schaal in de Cerdagne. Vandaar misschien dat veel ervan lokaal verkocht wordt. Bovendien zorgt het toerisme ervoor dat er een markt is voor bijzondere lekkernijen. Net zoals dat op meer plekken in Frankrijk het geval is natuurlijk. Hammen en worsten zijn kenmerkende ambachtelijke producten. Jam, confituren, honing, kaas, mosterd, bier, schoonheidsproducten, vruchtensappen, koekjes, vruchtenazijn en veel meer is ook op veel plekken verkrijgbaar. Soms rechtstreeks bij de makers vandaan. En veel van de restaurants gebruiken ook de lokale verse producten. Het is hier op dat gebied ook goed toeven.
Kaas
Mosterd
Vruchten- en kruidenazijn
Heerlijke koekjes
Te gast in een gebied
Ik rijd terug over smalle weggetjes, die door dorpjes met mooie kerkjes en pittoreske pleintjes voeren. Smalle bochten leiden langs stenen huizen met fraaie luiken en bouwvallen waarin ik steeds mogelijkheden zie om er iets moois van te maken. Het is moeilijk afscheid nemen. Licht glooiende korenvelden met rode bloemen. Wordt het even bergachtiger dan schuilt achter iedere bocht een nieuwe compositie van groen, blauwe luchten en bergen met besneeuwde toppen. Gelukkig is er voor ik op de snelweg kom weinig verkeer en hoef ik geen haast te hebben als ik de film van mijn aankomst omgekeerd beleef.
Wat ik zeker weet is dat ik hier terugkom. Het eten, de omgeving, de lucht en de mogelijkheden om te wandelen en te fietsen. En vooral het oorspronkelijke waar je je geen toerist in de massa hoeft te voelen, maar een gast in een gebied. Dat is waar het om gaat als je reist.
Praktisch
- Je hebt beslist een auto nodig. Misschien niet om er te komen, maar wel om dingen te zien en te doen.
- Het weer kan omslaan. Neem daarvoor kleding mee. Al is het meestal zonnig.
- Je kunt vliegen op Toulouse, op Gerona of op Barcelona. Dat laatste kan natuurlijk een mooie combi zijn. In drie uur ben je van Barcelona in bijvoorbeeld Saillagouse. Of je kunt de auto nemen.
- Er zijn verschillende leuke authentieke hotels en restaurantjes.
Kijk voor meer informatie over de regio en wat er verder te doen en zien is op de toerismewebsite van Pyrénées-Orientales. Maar in de winter kom je hier natuurlijk ook om te skiën en in de zomer om te wandelen. Jaarlijks zijn in de Pyrénées-Orientales de Sint Jansvuren te bewonderen. En er zijn meer plaatsen die de moeite waard zijn in dit Catalaanse stukje Frankrijk.
- Pyrénées-Orientales: Mountainbiken in de Albères - 5 oktober 2023
- De Carian Way: erfgoed in Turkije - 23 augustus 2023
- Estland: Tallinn en Tartu - 10 augustus 2023
Patrick Mulder zegt:
De Train Jaune is een geweldige ervaring die ik 2 jaar geleden ook heb mogen ervaren.
Theo zegt:
Ja, een heel leuk ritje. En het is een mooie streek. Goed bereikbaar uit Barcelona 🙂