Het handjevol mensen dat we vooraf vertellen dat we naar Noord-Korea gaan, kijkt ons wazig aan. “Wat heb je daar nou te zoeken?” “Is dat niet gevaarlijk?” “Maar daar kom je toch helemaal niet binnen?”. Juist dáárom willen we het land met eigen ogen zien.
Reis naar Noord-Korea boeken
In Noord-Korea reis je altijd georganiseerd rond met twee Noord-Koreaanse gidsen, of je nou alleen of met een groep reist. Je moet je reis ook vooraf boeken via een door Noord-Korea erkende reisorganisatie. Je kunt je niet simpelweg bij de grens melden en hopen dat je het land inkomt – dat gaat echt niet gebeuren. De reisorganisatie regelt ook je visum, dus dat is helemaal niet ingewikkeld.
Wij kiezen voor een groepsreis met een internationale reisorganisatie. We hebben het idee dat als je juist in een groep meer vrijheid hebt, dan als je 1-op-1 op pad gaat met een gids. Een tour van vijf dagen lijkt ons lang genoeg – en dat blijkt ook. We gaan heen met de trein en terug met het vliegtuig.
Beeld leider in metrostation
Gesteggel bij de grens
Iedereen die met de trein naar Noord-Korea gaat, stapt over in Dandong. Alleen de Yalu-rivier scheidt Dandong van Noord-Korea, je bent er dan dus echt bijna. Dat merk je ook als je even de trein uitstapt: er wordt hier volop (nep) Noord-Koreaans geld en andere prullaria verkocht.
Bij de grenscontrole in Noord-Korea worden onze tassen doorzocht (“Open your bags!”), telefoons en laptops gecheckt. Het wordt hier nog even spannend, als blijkt dat iemand uit de groep toch wat pikante foto’s van zijn vriendin op zijn laptop heeft staan. Na een hoop gesteggel mag hij toch het land in – en zijn laptop ook.
Grappen van de Noord-Koreaanse gids
Hoe verder de trein het land inrijdt, hoe stiller de groep wordt. Je voelt de spanning bij iedereen toenemen. Bij aankomst in de hoofdstad Pyongyang worden we opgehaald door onze Noord-Koreaanse gidsen. We moeten meteen onze paspoorten afgeven, “om onze visa in orde te maken”.
De Noord-Koreaanse gidsen zijn om de één of andere reden altijd een man en een vrouw. In ons geval de verlegen, correcte ‘Miss’ Kim en de grappige ‘Mister’ Lee, die meteen het ijs breekt met een slechte schunnige grap. Die grappen blijft hij de komende dagen keer op keer maken – en we blijven lachen. Er blijkt ook een cameraman met onze tour mee te gaan. We grappen dat we straks vast op het staatsnieuws te zien zijn.
Mister Lee en Miss Kim zijn leuke mensen, die heel open zijn over hun eigen leven. Natuurlijk vertellen ze alles vanuit Noord-Koreaans perspectief. Het is niet netjes om in discussie te gaan, dus je houdt je eigen mening voor je: je wilt ze niet in verlegenheid brengen. Daarom is het fijn dat we ook onze eigen, Ierse, gids bij ons hebben, die soms wat dingen extra kan uitleggen of ons op bepaalde dingen kan wijzen.
Buigen voor het standbeeld van Kim Jong-il en Kim Il-sung
Een reis vol verrassingen
Het standaardschema is voor elke toerist in Noord-Korea ongeveer gelijk. We komen dan ook overal dezelfde toeristen en bussen tegen. We gaan de hele dag de bus in en uit, buigen bij standbeelden, leggen bloemen, maken een ritje met de metro, dansen mee in een parade en bezoeken musea, fabrieken, parken en andere bezienswaardigheden.
Op de ochtend dat we het mausoleum van Kim Il-Sung en zijn zoon Kim Jong-il gaan bezoeken, het hoogtepunt van onze reis, blijkt het last minute gesloten te zijn vanwege een feestdag. Wat de echte reden is, daar zullen we niet achter komen. Zo gaat het wel vaker: je weet van te voren nooit precies wat je gaat doen of waar je eigenlijk naar op weg bent met de bus. In plaats van naar het mausoleum gaan we bowlen. Tsja..
Het hotel zelf is trouwens ook een belevenis op zich. Iedere toerist slaapt in het Yanggakdo hotel, dat is ingericht in een typische Sovjet-stijl en zich op een schiereiland bevindt. Je kunt het schiereiland niet even af om ’s avonds even lekker een ommetje te maken, maar ze doen in het hotel hun uiterste best om je te vermaken. Menig groepsgenoot gooit zich elke avond vol met drank en zingt luid mee met de karaoke. Van de spanning die er bij aankomst was, is niets meer te merken.
Mass Dance Victory Day
Het IJzeren Gordijn
Een bezoek aan de ‘DMZ’, de DeMilitarized Zone, tussen Noord- en Zuid-Korea is bijzonder. We rijden ernaartoe over een, letterlijk, lege snelweg en komen langs een heleboel militaire checkpoints (“No pictures!”). Precies op de grens, in de Joint Security Area (JSA), staan de blauwe barakken waar alle onderhandelingen tussen Noord- en Zuid-Korea plaatsvinden. Hoewel het soms toegestaan is om de barakken te bezichtigen, mogen wij er vandaag niet in. We weten niet waarom niet, er zijn op dat moment geen grote spanningen. De militairen die ons rondleiden lijken ook ontspannen en poseren graag met ons voor een foto.
Vlakbij de grens lukt het om even verbinding maken met een Zuid-Koreaanse mobiele netwerk en snel een berichtje naar huis sturen dat alles oké is. In Noord-Korea kun je namelijk geen gebruik maken van het mobiele netwerk en hierdoor ben je helemaal afgesloten van de buitenwereld. In het hotel kun je wel met ouderwetse draaitelefoons naar huis bellen. Interessant is dat – hoewel degenen die ik probeer te bellen gewoon thuis zijn – ik ze niet kan bereiken. Dan maar een voicemail inspreken – die achteraf ook nooit blijkt te zijn aangekomen. Gelukkig hebben we ondertussen wel onze paspoorten weer teruggekregen.
De blauwe barakken in de Joint Security Area
De mythe van Noord-Korea
Natuurlijk zie je maar één kant van Noord-Korea tijdens je reis, de kant die zij je laten zien. En sommige mensen vragen zich af of het ethisch verantwoord is om hier naartoe te reizen en er ‘geld heen te brengen’. Maar voor mij persoonlijk telden de kleine momenten, zoals het gesprekje met het meisje van 18 dat in het zwembad van het hotel werkte. Ze kwam me achterna de kleedkamer in en sprak me zenuwachtig aan. Wilde weten hoe Nederland eruitzag en was onder de indruk van mijn grote neus. Juist door die kleine contacten, door te laten zien dat ‘wij Westerlingen’ ook gewoon mensen zijn, hoop je toch een klein beetje het verschil te kunnen maken.
Er zijn veel dingen waar je rekening mee moet houden in Noord-Korea. De standbeelden van de grote leiders mag je alleen in zijn geheel fotograferen (“Don’t forget the feet”!), je mag geen militairen fotograferen, de grote leiders niet beledigen, geen Noord-Koreaans geld uitvoeren en zo zijn er nog veel meer regels en dingen waar je je over kunt verbazen. Luister vooral open naar de uitleg die de gidsen geven, verwonder je over alles wat je (niet) ziet en hoort en trek je eigen conclusies zonder in discussie te gaan.
Pauze op een lege snelweg
Vijf dagen Noord-Korea
Of ik me vrij voel tijdens mijn reis naar Noord-Korea? Nee. Je wordt geleefd en kunt zelf geen keuzes maken in hoe de dag eruitziet. Of ik me veilig voel? Ja, absoluut. Ik heb me echt geen moment onveilig gevoeld. Toch ben ik blij als ik weer voet op Chinese bodem zet. Vijf dagen Noord-Korea is lang genoeg. Het voelt opeens heel vrij om in China te zijn, hoewel ik me er zes dagen eerder in China aan ergerde dat ik bijvoorbeeld niet op Google kon. Nu ben ik allang blij dat ik weer zelf kan bepalen wat ik ga doen, wanneer ik eet en even een berichtje naar huis kan sturen.
Noord-Korea: een land waar ik vooraf veel vragen over heb en een land dat ik verlaat met nog veel meer vragen.
- Stedentrip naar Bakoe: een trip van uitersten - 2 november 2020
- Noord-Korea: een reis vol verwondering - 15 oktober 2020
