Deze maand ben ik voor de achtste keer in Kroatië voor een persreis. En dat is geen straf. Eigenlijk kom ik al 50 jaar in het land van de vele eilanden, grillige kust en voortkabbelend leven. Al toen het nog Joegoslavië heette kwam ik er graag. Van Istrië en Zadar tot Split en Dubrovnik, van Brac en Mljet tot Peljesac en Korcula. Maar dit keer bezoek ik noord-Dalmatië, tussen Zadar en het eiland Hvar. Mountainbiken, lekker eten en genieten van de echt unieke wijnen van superieure kwaliteit.
Op de fiets
“Dit is mijn eerste seizoen”, vertelt Dino me als we wegfietsen uit Zadar. Dino was tot nu toe schipper op een speedboot voor toeristen, maar als adrenaline junk stapte hij over naar free-climbing, hiken en mountainbiken. Ik heb vandaag voor het laatste gekozen. “Ik doe dit freelance voor het bedrijfje ZZUUM in Zadar. Straks weer een andere klus: de transfer van een boot naar één van de 1000 eilanden hier voor de kust.” Geroutineerd kronkelen we Zadar uit, de heuvels in.
En off we go! Op de pedalen door Dalmatië, langs de kust van Kroatië.
We moeten goed uitkijken. Kroatië is nog niet helemaal voorbereid op fietsers. Vaak fietsen we links, zoals we in Nederland buiten de bebouwde kom links lopen: voor de eigen veiligheid. Maar het gaat goed. Het is overdag en zonnig. Dat helpt. De 24 versnellingen heb ik niet allemaal nodig. Eigenlijk maar 3 of 4 want de route volgt de kust. Dino: “Meestal kiezen toeristen voor een gids die meefietst. Dat is makkelijker en veiliger. Zeker als we straks terugkomen van onze wijnproeverij.”
Unieke wijnen proeven
Ik was jaren geleden in Kroatië om een special te schrijven over de unieke wijnen in dit land. En ik merk dat ik nog steeds een beetje expert ben: ik kan Dino een heleboel leren tijdens de fietstocht rond Zadar! Als jonge Kroaat heeft hij zo dadelijk zijn eerste wijnproeverij in eigen land! Maar waarschijnlijk niet zijn laatste. “Kroatische wijnen kenmerken zich door unieke, heel eigen druivenrassen, en door de kleine soms ontoegankelijke wijngaarden”, leg ik Dino uit. “Al die lokale producenten kennen de eigenschappen van hun eigen wijngaardjes en hoe ze de kracht van de druiven, de grond en de kelders moeten laten samenwerken.”
Kroatië heeft een lange wijntraditie. Gids Dino stopt voor een wijnproeverij.
Bij wijn horen heerlijke hapjes in Kroatië, zoals heerlijke ham en lokale kazen.
Die wijnen zijn in Nederland nauwelijks te koop: de productie is klein en de meeste wijnen verdwijnen in lokale kelen, naar restaurants en kleine wijnhuizen. En dan praten we wel over wijnen tussen de 10 en 50 euro. Mijn eerste proeverij tijdens deze trip is in Petricani, waar ik vijf heerlijke wijnen test en dito bijbehorende hapjes. Vooral na de Zlatan Plavic heeft Dino de smaak helemaal te pakken en ik prijs hem aan bij zijn baas als de nieuwe expert om wijntours te begeleiden!
Hvar – heerlijk eiland om te fietsen
De volgende dag ga ik verder naar het zuiden, van Zadar via het leuke schiereiland Primosten en het mini-eiland Trogir door naar de mondaine havenplaats Split. Want morgen ga ik van hieruit met de ferry van Jadrolinija naar het eiland Hvar. Hvar is heerlijk om te fietsen en op de boot zie ik meer sportievelingen. Het eiland heeft al een lange toeristische historie: 150 jaar geleden haalden de Venetianen er hun lavendel en voor de Habsburgers was het ‘het Madeira van Dalmatië’.
En dan verder naar het eiland Hvar. Fietsen langs de kust.
Met gids George over het eiland Hvar.
Even bijkomen aan de haven van Jelsa.
“Tegenwoordig komen hier veel rustzoekers, beroemdheden en: fietsers. Met de mountainbike zijn de meeste heuvels goed te bedwingen en de geur van wilde kruiden als rozemarijn, tijm, basilicum, salie en marjolein geeft mij vleugels“, vertelt George Buj mij die middag. “Ik woon hier al mijn hele leven en het eiland is heerlijk. De tijd heeft een beetje stilgestaan. Maar niet helemaal… De laatste jaren hebben we een heel netwerk van routes uitgezet voor fietsers. Kort of lang, door de heuvels of langs de prachtige baaien en haventjes langs de kust van Hvar.”
Het echte geheim van Hvar – Plavac Mali
Maar dan komt het echte geheim van Hvar! De meest beroemde Kroatische rode wijnen worden hier gemaakt, van de krachtige Plavac Mali druif. Ik laat mij in één dag langs vier wijnboerderijen rijden, voor vier wijnproeverijen, en ik kan aan het einde van de dag 30 (!) wijnen vergelijken. “Dit is niet iets om op de fiets te doen, dan kom je niet weer terug”, geeft mijn chauffeur en gids Siniša aan. Een goede gids is sowieso handig, merk ik.
Wijnboer Ivo Dubokovic laat me 11 wijnen proeven – om 11 uur in de ochtend… Hij werkt kleinschalig.
Dubokovic doet graag experimenten. Hij werkt holistisch: zelfs muziek is belangrijk voor de wijn.
Caric is één van de weinigen die exporteert: ook naar Nederland.
Elke proeverij begint met twee lichtere witte wijnen. Dat zijn dan bij voorkeur de meest beroemde witte Kroatische wijnen: Malvazija en Posip. En mijn voorkeur is dan de witte wijn die 6 maanden op gebruikt eiken heeft gerijpt. Daarna komen de zwaardere rode wijnen, die op Hvar altijd de Plavac Mali druif als hoofdbestanddeel hebben. “Zie je al die verschillende grondsoorten in de wijnvelden? Dat is heel belangrijk voor de kwaliteit,” wijst Siniša links en rechts als we weer verder rijden. “Het bepaalt het mineraalgehalte van de wijn.” Heerlijk, zo’n chauffeur die ook wijnkenner is.
Eten in Kroatië – altijd een feest
Eten in Kroatië is voor mij: genieten van puur eten. Zoals eten bedoeld is. Eenvoudige biologische lokale producten en veel geurige kruiden. Natuurlijk helpt de rustieke omgeving in veel dorpjes om extra te genieten en ook de bloeiende sinaasappelbomen met hun zware betoverende geur helpen daarbij. Maar een feest is het! En dan te bedenken dat de beste olijfolie ter wereld ook uit Kroatië komt.
Op het erf van Konoba Kokot wordt ‘peka’ bereid, specialiteit in Kroatië.
De ‘peka’ is klaar! Eet smakelijk.
Op Hvar ga ik uitgebreid genieten bij Konoba Kokot. Een konoba is een eenvoudig eethuisje, maar Konoba Kokot is eenvoudig in overtreffende trap. Op het erf van een gewone boeren familie die nauwelijks Engels spreekt zie ik hoe de originele ‘peka’ wordt bereid. Het is een schotel met vlees, groente en geurige kruiden die in een soort pizza-houtoven onder hete kolen in een paar uur wordt gaar gestoofd. Een feest om naar te kijken, én van te eten. Een diepe buiging voor ‘mama’ is het minste wat ik kan doen!
Zelf kokkerellen en proeven
Eten in Kroatië is genieten. Veel verse vis, gegrild vlees, en veel geurige mediterrane kruiden. En de oorsprong is vaak heel huiselijk. Dat merk ik als ik in Zadar een cooking-class volg. “Soms hebben we een beroemde kok, en zie je hier veel locals. Maar nu koken we helemaal alleen voor jou”, vertelt Nada trots. “Zadar Coocking Class bestaat nu ruim een jaar.” Ik vraag mijn lokale vriend Igor Cupahin om mee te eten, en het wordt een hele gezellige avond…
Coocking class in Zadar: zelf kokkerellen met lokale ingrediënten.
Voor lokale gerechten zijn in Kroatië lokale producten nodig.
Kroatië heeft duizenden konoba’s waar je heerlijk kunt proeven van lokale specialiteiten. Zo was ik bij 2Ribara (De Twee Vissers, in Zadar), konoba Varos (heerlijke grilschotel, in Split) en restaurant Luna (heerlijk dakterras om onder de sterren te eten, in Hvar). In overleg kun je veel proeven, door maaltijden en hapjes te delen. Dat is geen probleem. En altijd vooraf een tappas-achtige schotel met lokale ham (echt om te zuigen), kaas en olijven. Ik wil weer terug!
Grieken, Romeinen en moderne voorbijgangers
De Dalmatische kust heeft een rijke historie. In Zadar, Trogir of Split leer je alles over de oude Grieken die de wijn brachten, de Romeinen die de infrastructuur regelden en het paleis van Diocletianus in Split bouwden, over de aardbevingen die alles verwoestten behalve het prachtige stadje Trogir, en de overheersing door de Venetianen en door het Habsburgse rijk.
Wijnproeverij in de kelders van het paleis van Diocletianus.
Tegenwoordig zie je in de kustplaatsen veel Chinezen (alleen Dubrovnik heeft al 6 cruiseboten per dag) en op de eilanden, zoals Hvar, vooral Amerikanen. Maar de eilanden zijn nog heel oorspronkelijk en de toeristen die er komen, komen om te genieten en niet om ‘een lijstje af te vinken’. Toch zou ik de kustplaatsen niet overslaan. Al was het om het bijzondere, bijna meditatieve zee-orgel in Zadar te bezoeken. Het is uniek in de wereld en met zijn diepe geluiden doet het denken aan het geluid van walvissen in de oceaan. Ga er vooral heen bij zonsondergang: volgens Alfred Hitchcock is de zonsondergang in Zadar de mooiste ter wereld.
Meer info:
- Algemeen: Kroatisch Verkeersbureau, Regio Dalmatië, Regio Zadar
- Wijnboeren: Kraljevski Vinogradi (Zadar), Tomic Winery, Dubokobic, Vina Caric, Plancic (alle vier Hvar)
- Fietsen op Hvar: Hvar Life
- Nachttrein naar Praag – groen, snel en comfortabel - 12 april 2024
- Interlaken – winterpret voor niet-skiërs - 20 februari 2024
- Beleef Bologna via Interrail - 22 november 2023
