Niko Winkel fietste in 17 etappes (2,5 week) van de Waddenzee in Groningen via het Limburgse heuvelland tot aan de Noordzee in Zeeuws-Vlaanderen. Na zijn fietstochten is Niko gaan schrijven over de grensbeleving, met als resultaat een website vol verhalen over de route langs de grens. Dit is het verhaal over de tweede etappe: de Nederlands-Duitse grens langs de provincie Drenthe. De links in het verhaal verwijzen naar uitgebreidere verhalen op Grensfietsen.NL.
Grensverhalen Drenthe – fietsen langs de rand van Nederland
De route van de tweede etappe langs de grens tussen Drenthe en Duitsland bestaat feitelijk uit twee delen, die in lengte niet zo heel veel verschillen. Het eerste helemaal noord-zuid. Je gaat hier langs het langste stuk kaarsrechte grens, 18 kilometer, dat Nederland rijk is. Het tweede deel gaat van oost naar west bijna helemaal langs het gekanaliseerde Schoonebekerdiep (in Duitsland veelal Grenzschlot of Grenz-Aa genoemd). Ten zuiden van Coevorden gaat het laatste stuk langs het Coevorden-Vechtkanaal.
Drenthe bij de grens met Groningen en Duitsland
De Schwartenberger Strasse
Ongeveer twee kilometer zuidelijk van het startpunt, op de grens van Duitsland, Groningen en Drenthe, rijd ik langs een rechthoekige uitstulping in de grens. Daar staat een huis op Schwartenberger Strasse 56, dat “eigenlijk” in Nederland ligt. Een hoekje dat enkel bestaat om één huis tóch tot Duitsland te laten toebehoren. Zelf ken ik de geschiedenis van deze anomalie niet. Het is echter wel opmerkelijk om het volstrekt Duitse karakter van dit huis, op dit aan Nederland onttrokken blokje van een paar honderd vierkante meter grond, te constateren. Donkerrood baksteen, kleine raampjes en een typisch Duits dak. Nederland wilde dat huis niet hebben, denk ik met een glimlach.
Bij de groene grensovergang tegenover Emmer-Compascuum ligt een klein buurtje bij een oude heuvel, de Schwartenberg. De oude grenspaal staat op het erf van een boer. Daarna eerst een flink stuk ‘fietscorvee’ door echt ‘verwegland’ naar het zuiden, ongeveer 8 kilometer langs de Breede Sloot. Via een veldweg ga ik de grens weer over en dan over de snelweg A37 heen, naar grensovergang Zwartemeer. Langs het oude grenskantoor, dat nu nauwelijks als zodanig meer herkenbaar is, rijd ik het dorp Zwartemeer binnen.
Voormalig grenskantoor Zwartemeer
Stukje Duitsland in Nederland (grensafwijking) – Grenspaal bij Schwartenberg
Natuurgebied Bargerveen
Na Zwartemeer wordt ’t feest: de prachtige natuur van het Bargerveen. Kilometerslang door het natuurgebied, kilometerslang óp de grens! In het moerasveen zijn de oude grenspalen gedurende de laatste eeuw flink in verval geraakt, weggezakt in de zachte bodem. Recent zijn hier herstelwerkzaamheden uitgevoerd: ze staan nu weer stevig en zien er stoer uit op een grote sokkel.
Natuurlijk volg ik zoveel als mogelijk is de grens. Hier kun je echter ook voor een alternatieve route dwars dóór het Bargerveen kiezen. Je rijdt dan door het Meerstalblok en het Amsterdamscheveld. Je komt dan ook langs het perceel waar het keuterboerderijtje van Uneken stond. Deze route langs het Huussie van Uneken is minimaal net zo mooi, maar… niet de weg pal op de grens.
Leestip: lees ook eens onze reisblog over Winterwoods, een fantastisch outdoor avontuur in de bossen van Drenthe.
In het Bargerveen
Betwiste grens
Zuidelijk van het Bargerveen kom ik uit bij de Europaweg, die Nieuw-Schoonebeek en het Duitse Twist met elkaar verbindt. Hier maak ik een klein ommetje door het grensgebied en passeer over een klein fietsbruggetje de grens weer. Als ik bij het bruggetje ben, tref ik ongeveer 100 meter zuidelijk langs de ‘Grenzschloot’ een bijzondere grenspaal. Deze is namelijk ook een ‘drielandenpunt’: hier grenst Nederland aan de ‘oude landen’ Münster en Bentheim (grenspaal 156).
De laatste boo
In Nieuw-Schoonebeek bevindt zich nog één ‘boo’, de Wilms-boo. In 2004 is ie afgebrand, maar in 2008 weer gerestaureerd. Boo’en waren Saksische veehutten, daterend uit de 16e eeuw. Ze bestonden uit een uit eiken opgetrokken schuur. Het woongedeelte was afgescheiden door uit twijgen gevlochten wanden, met klei en koemest bepleisterd. Het dak was met riet gedekt. Een leuke tip: ga een nachtje slapen in de Wilmsboo! Dat kàn: een deel van het huis, eigendom van de Stichting Het Drentse Landschap, wordt verhuurd als vakantiehuisje.
Vlakbij Schoonebeek voert de route me een kleine kilometer noordelijk van de grensrivier, het Schoonebekerdiep, langs een paar mooie historische buurtjes met prachtige oude rietgedekte Saksische boerderijen; Oosterse Bos en Middendorp.
Saksische boerderij bij Schoonebeek
Oliewinning bij Schoonebeek
Het Schoonbekerdiep westwaarts vervolgend passeer ik een net gerestaureerde luchtwachttoren en nog een halve kilometer verderop kom ik bij de grensovergang Schoonebeek-Emlichheim, waar de N853 de grens passeert. Bij de brug zijn geen grenspalen; de grenspaalnummers zijn er echter wel: ze zitten in het asfalt aan weerszijden van de weg.
De route vervolgt langs de noordkant van het Schoonebekerdiep. Ik fiets hier kilometerslang tussen landbouwgronden aan weerszijden van het diep, de ene kant met typisch Duitse bebouwing en groene ja-knikkers, de Nederlandse kant met moderne olie-installaties en Nederlandse boerderijen.
Luchtwachttoren bij Schoonebeek aan de grens
Het Schoonebekerdiep, grenskanaal
Ja-knikker
Eurostaete – niemandsland tussen Nederland en Duitsland
Aan het einde kom ik uit bij het bedrijventerrein Europark, zuidelijk van Coevorden, bij een dubbele weg met een vaart ertussen. Dit is de Europark Allee. De wereld ziet er hier strak en georganiseerd uit, maar als je de fysieke grens tussen Duitsland en Nederland op de kaart ziet, bij deze allee, dat zie je iets heel anders: de kadastrale grens kronkelt over deze weg heen. De heer Beukeveld, vroeger boer hier, heeft amok gemaakt over hoe er met deze grens werd omgegaan. Hij claimt nog steeds land, dat zowel administratief niet door Duitsland is geclaimd alsook niet door Nederland. Hij riep hier zijn eigen onafhankelijke Eurostaete uit. Een bijzonder verhaal.
Hiervandaan kun je nog een klein uitstapje maken naar de oude vestingstad Coevorden, een paar kilometer noordelijk. Coevorden heeft heel veel geschiedenis en de contouren van de oude vesting zijn nog goed zichtbaar. Afgezien van Kasteel Coevorden en een paar fraaie gevelpanden in het centrum lijkt de prominente historie van Coevorden echter te ver weg om te voelen bij een kort bezoek.
Oude grens in Europapark bij Coevorden (Eurostaete)
Grenspaal midden in bedrijvenpark Europark
Historisch pand in Coevorden
Langs het Coevorden-Vechtkanaal
Het laatste stuk van deze etappe fiets ik verder langs het Coevorden-Vechtkanaal. Het eindpunt van deze etappe bevindt zich bij de provinciegrens Drenthe-Overijssel, bij het gemaal De Mars. Er staat een klein grenspaaltje bij de dijk voorbij het gemaal. Tot slot loop ik wat verder, langs het Duitse gemaal, ietsje verderop, links langs de bosschages, en kom ik uit bij een groot ooievaarsnest op een hoge paal. Vlak daarvoor staat nog een mooie oude grenspaal van Bentheimer zandsteen, nummer 134.
Grenspaal 134 bij Gemaal de Mars
Praktisch over grensfietsen in Drenthe
Tijdens het fietsen langs de Drentse grens, net als de Groningse grens gemakkelijk in één dag te doen, heb ik zelf gebruik gemaakt van Camping Bosveen in Barger-Oosterveen. Ik was er vanuit m’n woonplaats Groningen naartoe gereden met m’n campertje, met de fiets achterop. Vanaf de camping één dag de noord-zuid-grens en de navolgende dag de oost-west-grens.
In dit verhaal geldt natuurlijk, net als op Grensfietsen.NL, de logische etappe-route, van Rütenbrock naar De Haandrik, zuidelijk van Coevorden. Bij Ter Apel zijn veel verblijfsmogelijkheden. Minicamping Kolderweide is 500 meter vanaf het startpunt! In Coevorden en omgeving zijn ook veel overnachtingsmogelijkheden.
Grenspaal bij grens met Overijssel
- Langs de Nederlandse grens – deel 2: Drenthe - 17 augustus 2021
- Langs de Nederlandse grens – deel 1: Groningen - 29 juni 2021
