Kies je pad en mijd de massa

Lokaal Lijiang

Minder dan twee jaar later waren we er. Het stadje stelde niet teleur, ondanks dat er net een aardbeving was geweest. Het was de kleinschaligheid zelve, met winkeltjes, vrouwen in traditionele dracht en mannen met baarden die gebogen pijpen rookten. Op de hoek van het dorpsplein woonde een dichter en kalligrafieschrijver die toeristen op de thee vroeg. En er was een enkel cafeetje en een paar restaurants. Je voelde je een avonturier en een toeschouwer in een heel andere wereld.

Info. Kijk vooral de filmpjes: Beyond the Clouds

Kleine winkeltjes

Een marktje

Kromme straatjes van grove keien

Bij de dichter

Unesco Lijiang

Slechts zes jaar later was ik er weer. Er waren geen kleine winkeltjes meer waar groenten, zuivel en vlees verkocht werd en er woonden geen mensen meer in de straatjes tussen de stadspoort en het marktplein. De enige klederdracht werd gedragen door gidsen met een gekleurd vlaggetje, waar groepen met gelijk gekleurde petjes achteraan sjokten. En praktisch ieder pand in de straat naar het marktplein was een souvenirshop geworden, vooral gericht op Chinese clientèle, dus met speciale thee, medicinale hertenpezen op sterk water en kruidenmengsels aangelengd met vleermuis onderdelen. Het centrum van Lijiang was van verstild sfeervol dorpje een toeristenkermis geworden, al viel het in de avonduren nog mee.

Inmiddels is het er drukker dan ooit. Meer dan 15 miljoen bezoekers per jaar voor twee vierkante kilometer gedisneyficeerd verleden, zonder de sfeer die het zo uniek maakte. Daar zijn veel Aziaten bij die bij voorkeur efficiënt een lijst met plekken waar je geweest moet zijn op hun selfiealbum zetten, maar ook Nederlandse reisbureaus en blogs promoten het nog steeds alsof het iets authentieks is. Iets dergelijks geldt ook voor de nabijgelegen ‘oude stad’ van Shangri La (Zhongdian). Ik schreef hier eerder over: Shangri-La. De creatie van een paradijs.

Reizen draait om beleving

Na mijn eerste en tweede ervaring in Lijiang was het me duidelijk. De eerste was een beleving. De tweede het bezoeken van een attractie. En dat zijn toch verschillende dingen. Die ervaring heeft ervoor gezorgd dat ik sindsdien probeer belevingen te verzamelen en waar mogelijk het massatoerisme te vermijden. Natuurlijk, er zijn op veel plekken bezienswaardigheden die je toch wilt zien. De Nachtwacht is niet te vervangen door een willekeurig schilderij in een klein plattelandsmuseum en de grote piramides zijn uniek. Maar voor veel attracties geldt dat ik die vanwege de drukte niet meer op mijn bucketlist heb.

Reizen draait bij mij niet alleen om de dingen die er te zien zijn, maar de ervaring die bijblijft. Bij toeristische attracties, zeker degenen die op de Unesco heritage lijst staan, tref je vooral toeristen en mensen die in het toerisme werken en kom je weinig in contact met de echte lokale bevolking. En het is ook niet te doen om je in te leven in de rijke historie van de Moghuls in hun paleizen of de fraaie lijnen en symmetrie van de architectuur te bewonderen te midden van een zee kakelende toeristen met selfie sticks. In een optocht naar de Machu Picchu klimmen, ook al is het aantal bezoekers beperkt of in een opgepakte mensenmassa die speciale zonsopgang over de Borobudur vastleggen, draagt ook niet bij aan de authenticiteit van de ervaring, al blijven het bijzondere plekken natuurlijk.

Reizen is tijd zaaien en herinneringen oogsten. (TM)

Het lijkt wel alsof veel mensen vergeten zijn waar het om draait, of dat nooit beseft hebben. Is het de beleving, iets aanschouwen dat iets losmaakt, een gevoel van ontdekking, van verwondering, een inademen van een sfeer die ver ligt van wat je dagelijks om je heen ziet, die belangrijk is, of om gaat het er om plaatsen en gebouwen van een lijst af te vinken? Zeker in een tijd waarin alle belangrijke attracties op de wereld in detail op internet te vinden zijn. Iets authentieks vinden is lastiger nu er veel meer in kaart gebracht is dan voorheen, maar niet onmogelijk. Ook niet in deze tijden.

Detourism

De Volkskrant wijdde in januari 2019 een interessant artikel aan wat in het Engels detourism wordt genoemd. Detourism heeft niet alleen met toerisme te maken, als ook met een detour. Een omleiding, een andere weg. Er is nog geen goed Nederlands woord voor detourism, het verschijnsel dat in het artikel werd omschreven als ‘het op vakantie bezoeken van plekken waar niemand anders komt’. Lezers kwamen met mooie alternatieven, als microtoerisme, egotoerisme, afslagtoerisme, toereloeren, reizigersstop, de drukte ontvluchten, wegomnix, omwegtoerisme en, vooral omfietstoerisme.

Hoe kom je op plekken waar bijna niemand anders komt of beleef je bekendere plaatsen op een andere manier? En dan buiten exclusieve en dure resorts, maar gewoon als budgetreiziger. En hoe maak je van je reizen avonturen? Onderstaand wat voorbeelden, maar je kunt vast zelf meer verzinnen als je erover gaat nadenken.

• Zie je tijdens een reis een interessante vervolgmogelijkheid? Sla die dan in je geheugen op en vervolg je reis een volgende keer. Zo kwam ik steeds verder China in.
• Gebruik een ander boek dan een Lonely Planet, bijvoorbeeld een roman of een oud reisverhaal. Veel reisschrijvers komen zo ook aan hun routes en plekken. Oudooms, ontdekkingsreizigers, historische of thematische routes. Ik heb zelf met veel plezier stukken uit de grote spoorwegcarroussel van Paul Theroux nagereisd, waaronder ‘de Lashio mail’ in Myanmar, waar de houten wagons na het invallen van de duisternis met kaarsjes werden verlicht.
• Zoek onder ‘off the beaten track’ in om het even welke reisgids.
• Vind blogs van reizigers die ook een eigen pad kiezen.
• Neem een rivier, een historische route of een thema als uitgangspunt.
• Pak een metro en stap uit op het eindpunt.
• Neem geen nachtbus, maar breek je reis en verblijf eens in die minder bekende plaats onderweg.
• Lees je dat je vooral vroeg moet komen ga dan het eind van de middag omdat alle anderen dat ook lezen.
• Zorg dat je altijd genoeg ruimte in je schema hebt om af te wijken van je route en gebruik die ruimte ook.
• Verblijf eens wat langer op een plek. Een zekere vertrouwdheid die na een aantal dagen zal komen -meer contact met lokale bevolking, een favoriet restaurant vinden- draagt ook bij aan een authentieke ervaring, ook al staat de plek niet vol ‘must sees’.

In de volgende paragrafen wat voorbeelden uit eigen praktijk en van andere Reishongerigen.

Dege

Een paar jaar geleden bezocht ik Dege, een Chinese plaats vlak bij de grens van Tibet. Dat leverde mooie herinneringen op aan een ontbijtrestaurantje gerund door een vrouw, die de ruimte deelde met de garage van haar man. Aan de lerares die ons binnen riep om haar leerlingen een praktijkles Engels te geven. Aan het eeuwenoude handmatige drukproces waarmee traditionele geschriften gedrukt werden. En aan het festival van het lokale klooster waar we door de eigenaar van ons guesthouse op geattendeerd werden. Tibetanen met tenten op een vlakte, dans, gebed, overal werden we op de thee genodigd en kregen we een hapje aangeboden. We waren met een handjevol Chinezen de enige drie toeristen.

Engelse les

Een restaurantje in een garage

Een eeuwenoud drukproces

Zie ook dit wat gedateerde filmpje: De drukkerij

Ceremonie zonder toeristen

Ik kwam daar doordat ik een Tibetaans paardenfestival had bezocht, wat weer een min of meer toevallige ontdekking was op een eerdere reis. En ik ontmoette mensen die verder het binnenland in wilden. We regelden taxi’s en huurden particulieren met een auto in om verder te komen waar geen bus ging. De paar dagen die ik in Dege doorbracht, hebben me veel meer geboden dan het een paar jaar later in de rij staan voor de Aya Sofia om vervolgens te midden van een kleine menigte selfies nemende toeristen met veel jengelende kinderen de binnenkant te mogen zien. Om maar eens iets te noemen. Dege is maar één plaats tussen pakweg Chengdu, Shangri La en Xining; er zijn veel meer mooie plekken in de Tibetaanse regio’s rondom Tibet. Voor een kaartje: de Tibetaanse delen van China. En gedurende deze reis zag ik een briefje hangen waarin mensen werden gevraagd om een jeep te delen om vanuit Shangri La overland naar Lhasa te reizen, iets wat ik enige jaren later deed, ook weer een mooi avontuur.

Langs de Mekong in China en Tibet

Ik heb al veel van Azië gezien, maar wilde na een tiental jaren toch weer eens terug naar landen als Laos en Vietnam. In plaats van een gids met attracties te raadplegen besloot ik de Mekong als leidraad te nemen. En dus in China te beginnen. Ik googelde de coördinaten van de bron van de Mekong, plakte die in Google Maps, tekende de loop van de rivier en zocht hiermee op Google Earth naar de eerste significante bebouwing.

Gebedsvlaggen en stupa’s op Google Earth

De gebedsvlaggen in Zadoi

Dat leverde een mooie reis op: van de oorsprong van de Mekong. Zie: ‘naar Zadoi‘ en de vervolgverslagen ‘De Viagra van de Himalaya‘, ‘Het Gaden klooster in Tibet, een religieuze uitvoering van de mancave’, ‘Het rotsklooster van Gar‘ en ‘Zout en religie in Tibet‘. Zie ook de fotospecial: De bovenloop van de Mekong. Het onbekende, het ontbreken van grote hoeveelheden toeristen en een zekere mate van avontuur maken dit soort trips tot een mooie herinnering.

Langs de Mekong in Laos en Cambodja

Sipandon (4000 islands) is een bekende bestemming in Laos natuurlijk. Vooral de eilanden Don Khon en Don Det zijn populair. Maar je kunt ook naar een eiland met slechts één guesthouse en weinig toeristen. Alleen de reis is al een avontuur: Don Som – off the beaten track in Sipandon.

Korte stop. Frisdrank, fruit en gebraden kip

En in Cambodja kun je heel goed via Stung Treng, Kratie en/of Kampong Cham van Laos naar Phom Penh reizen. Levert een interessant reisje op met ook mooie attracties: zie de blogs ‘Langs de Mekong in Cambodja’: deel 1 Stung Treng, deel 2 Kratie en deel 3 Kampong Cham. Een reis vol kleine, maar ook grote bezienswaardigheden. Met wat wisselende faciliteiten. Maar zonder drommen toeristen en langs plekken met een eigen karakter waarbij het accent ligt op het leven van nu. Ook hier tal van mogelijkheden met wat eigen initiatief.

Verscholen tussen de bomen: Wat Roka Kandal

Dit gebouw doet me denken aan India

Kies je eigen pad, mijd de massa

Kortom, laat de haast los om zo snel mogelijk de highlights uit de reisgidsen af te vinken en met de massa mee te hollen. Ga eens lokaal. Ga je naar Cuba, kijk eens naar deze blog: Roadtrip Cuba – een moeiteloos avontuur. Wil je het échte Jamaica ervaren? Kijk dan even naar deze roadtrip door Jamaica. Of ontdek Myanmar, the local way.

En in Peru is meer dan de standaard route naar Macchu Picchu: bijvoorbeeld de Salkantay Trail en Trujillo, in het noorden van Peru. En ben je in een stad met een metrolijn, stap dan eens in en rijd naar een eindpunt.

• Over
• Laatste berichten

Theo

Ik hou van reizen en fotograferen. Liefst lang en naar verre oorden, al ‘doe’ ik natuurlijk ook stedentrips. De mogelijkheid om mijn herinneringen te kunnen ondersteunen en delen zorgde ervoor dat fotografie een heel belangrijk element is geworden tijdens het reizen. Ik heb gemerkt dat ik er ook anders van ga kijken. En uit kijken en beleven volgen verhalen.

Laatste berichten van Theo (alles zien)

• Beieren anders: Augsburg en Regensburg - 11 januari 2024
• Pyrénées-Orientales: Mountainbiken in de Albères - 5 oktober 2023
• De Carian Way: erfgoed in Turkije - 23 augustus 2023