Roadtrip Cuba
Cuba is een veilig land. Er zijn geen wapens, je wordt niet lastiggevallen en elke bewoner zal je helpen waar nodig. Cuba heeft alles, behalve geld. Iedereen is gelijk en daarom is er zelden ruzie. In Cuba ga je 70 jaar terug in de tijd. Niet alleen het uiterlijk van het land, de huizen en de auto’s, maar ook de mentaliteit. Mensen leven samen, zitten buiten met elkaar te praten en staan op als er iemand pech heeft. Niemand maakt zich echt druk en dat is ook niet nodig. Het helpt toch niet. Een arts verdient omgerekend 40 CuC (de munteenheid voor de toeristen) per maand, dat is bijna 38 euro. Een arts hoort bij de top van Cuba. Een leraar komt met 20 CuC per maand naar huis. De verschillen zijn minimaal. Iedereen krijgt gratis zorg en de kinderen gaan allemaal naar school zonder dat ouders daarvoor betalen. Zelfs de universiteiten zijn gratis. Een hypotheek of huur voor een huis kennen ze niet. Er zijn geen woonlasten en belastingen. Maar ook geen verzekeringen.
Het echte leven van Cuba in de niet toeristische gebieden
Toch verandert Cuba langzaam. Niet zo snel als wij in het westen denken, maar stapje voor stapje krijgen de Cubanen meer lucht. Er is sinds vijf jaar in elke stad wifi en de Cubanen zien nu ook hoe het in andere landen is. Zij willen niets liever dan naar het buitenland, maar ze mogen het land niet uit. Dat wringt bij veel mensen. Daardoor zijn ze ook erg geïnteresseerd in het leven van toeristen. Ze willen alles van je weten over het land waar je woont.
Sinds 1997 mogen mensen in Cuba iets bijverdienen door bijvoorbeeld een kamer te verhuren of een klein winkeltje te beginnen. Hier zitten wel restricties aan. Iedereen met een bedrijfje betaalt per maand 850 Cubaanse Peso, CuP (de munteenheid voor de Cubanen). Dat is omgerekend zo’n 32 euro. Daarnaast betalen ze 10% van de omzet die in CuC wordt gerekend, een viervoud van de CuP. Wie geen omzet heeft moet toch 850 CuP per maand betalen. Dit is voor sommige mensen de reden om hun brommer of motor te verkopen. Commercieel zijn is in Cuba niet makkelijk. Bovendien heeft de regering enkele jaren geleden de regeling teruggedraaid om de reden dat er teveel kamers werden verhuurd, wat ten koste gaat van de overheidshotels. Wie al verhuurt mag dat blijven doen maar nieuwe bedrijfjes mogen niet opgezet worden.
Je moet je voorstellen dat alles in Cuba van de overheid is. Elke winkel, elk restaurant, elk tankstation, alles. Ook al lijkt dat in de toeristische gebieden zoals Havana, Trinidad en Viñales niet zo. In deze gebieden leeft het toerisme, is het kleurrijk, druk en gezellig. Maar schijn bedriegt. De enige die profiteert is de overheid. De mensen die werken in de winkels of restaurants krijgen 15 CuC per maand.
Havana
Als je boodschappen nodig hebt moet je in de rij staan. In de winkel naar binnen gaan is geen optie. Als je na lang wachten aan de beurt bent vraag je aan de balie wat je nodig hebt en dat wordt voor je gepakt. Alles wordt geregistreerd en gecontroleerd door een mannetje van de overheid. Er gaat geen pakje boter of flesje water over de toonbank zonder dat het is opgeschreven. Een langdurig proces, waardoor winkelen een dagtaak is. Meer dan de basisbehoeften zoals rijst, meel, boter, water, brood en vlees (kip en soms varken) is er niet te krijgen. Het eten is eenvoudig en eenzijdig. Er is uiteraard veel keuze aan vis en schaaldieren, maar veel variatie in groente is er niet. Soms is er een ui, maar meestal bestaat het assortiment uit tomaten, komkommer en witte kool. Aardappelen is een zeldzaamheid, maar gebakken bananenschijfjes krijg je overal. Rundvlees is er bijna niet en als het er is, is het heel erg duur. De Cubanen mogen geen koe slachten. Rijd je een koe aan of slacht je een koe, dan staat daar een straf van 13 jaar op. Vermoord je iemand, dan hoef je maar zeven jaar de cel in. Alleen de overheid mag een koe slachten en het vlees wordt duur verkocht aan luxe restaurants en resorts, die, uiteraard, in handen zijn van de overheid.
Huisje in de omgeving van Guardalavaca
Kleding is nauwelijks te koop en dat geldt voor alles. Je vindt er geen autogarages of winkelcentra. Veel gaat via zwarte handel. Je moet het maar weten te vinden, maar voor ons als toerist kom je daar niet achter. Een groot probleem is onderdelen voor auto’s en motoren. Alles wat er rijdt stamt uit de jaren ’50 en daar zijn geen onderdelen meer voor te krijgen. Bovendien mogen ze niet importeren uit Amerika. Daarom zijn de meeste oldtimers nu voorzien van dieselmotoren die afkomstig zijn uit Rusland of Oost-Europa. Cubanen zijn vindingrijk en maken alles zelf. Als je net als wij bij de mensen thuis slaapt, krijg je vanzelf de mooiste verhalen te horen en mag je even meekijken achter de schermen. Een waardevolle ervaring.
Als je verder gaat dan de toeristische gebieden en van de gebaande paden afwijkt, doe je de lokale bevolking een groot plezier. Immers dan komen de inkomsten rechtstreeks bij hen terecht. Zo logeerden wij bij Dexter en zijn gezin in een keurige Casa Particular. Het huis heeft hij geruild, want huizen kopen en verkopen kan niet in Cuba. Ruilen mag wel. Nu woont hij aan een weg die leidt naar Las Terrazas, een plek waar de laatste jaren steeds meer toeristen komen en waar een groot, maar duur overheidshotel is gebouwd.
De kamer voor de gasten is ruim en netjes, met een eigen badkamer. Zijn eigen huis is nog lang niet klaar. Met de verhuur van deze kamer en het aanbieden van een avondmaaltijd verdienen ze genoeg om rond te komen en te sparen voor een motor, want vervoer hebben ze niet. Dexter werkte als technisch engineer en verdiende daarmee 20 CuC per maand. Nu heeft hij dat bedrag per dag, als zijn kamer verhuurd is. Een vrouw uit Oostenrijk heeft een paar jaar geleden voor hem een account aangemaakt bij AirBnB en Tripadvisor. Deze dame heeft zijn leven gered. Zo eenvoudig kan het zijn in Cuba. Dexter en zijn vrouw werken nu niet meer voor de overheid, maar zijn druk met de verhuur van de kamer, de tuin en het opknappen van het huis. Voor hen is dit paradijs. Dat ze nog nooit bij het mooie Las Terrazas zijn geweest is wel een pijnpunt. Ze komen nergens. Boodschappen doen betekent liften en kan soms de hele dag duren. Om op bezoek te gaan bij zijn oude moeder in de stad is hij afhankelijk van een vriend die af en toe met de motor komt en Dexter en zijn jongste dochter meeneemt naar oma.
Wil je het echte Cuba leren kennen, doe dan net als wij en maak een roadtrip. Boek een ticket en huur een auto. Zorg voor een goede wegenkaart, bijvoorbeeld van Freytag en Berndt. Zonder kaart is het lastig. Er staan wel borden langs de weg, maar soms even niet en dan heb je een goede gedetailleerde kaart nodig. Aan de andere kant: sla gewoon ergens af en kijk waar je uit komt. Spreek mensen op straat aan om de weg te vragen en als je wilt gaan slapen, dan bel je aan bij een huis waar een bordje met een blauw anker ondersteboven op staat. Bekijk de kamer, bespreek de prijs en zeg ja of nee. Vaak wordt je avondeten aangeboden tegen een kleine vergoeding. Zelfs in het oosten waar het absoluut niet toeristisch is, maar wel heel mooi, vind je overal kamers te huur.
Tips voor een roadtrip Cuba
Auto huren
Een auto in Cuba huren zonder reservering is geen optie. Er zijn wel verhuurbedrijven, maar niet genoeg beschikbare auto’s. Zelf een auto huren vanuit Nederland is een gok. De kans dat de door jou gereserveerde auto daadwerkelijk klaar staat in Cuba is klein. Het beste huur je een auto via een Nederlandse reisorganisatie zoals Tui. Zij zijn een graag geziene organisatie in Cuba en de auto die je bij Tui huurt, staat gegarandeerd voor je klaar. Wil je toch liever zelf een auto huren, dan is Via rent-a-car van Transgaviota de beste optie in Cuba.
Je kan in Cuba prima zelf rijden, maar houd je aan de regels. De snelheid op de weg is laag dus ga niet als een idioot rijden. Vergeet niet dat de mensen geen verzekeringen hebben en bij jou om geld vragen als je ze aanrijdt. In het donker rijden is niet te doen. Er is geen verlichting en in het donker lopen er ook mensen langs de weg, steken honden zomaar over of komt er een paardenkar in tegengestelde richting aan. Wees altijd alert, ook overdag. Op de snelweg is het normaal dat mensen op de linkerbaan lopen om spullen te verkopen en dat auto’s zomaar ineens midden op de weg stoppen. Snelweg of niet, het wemelt er van paardenkarren, ossenkarren, brommers, fietsen en wandelaars die in jouw rijrichting gaan maar ook tegen jouw richting in komen. Aan de verkeerde kant van de weg dus. Zelfs kleine kinderen lopen op de snelweg.
Wees alert op kuilen en gaten. Er zijn een aantal goede wegen, maar de meesten zijn slecht en zitten vol diepe gaten. Een donkere vlek in het wegdek is oppassen. Als er een auto met pech staat of een groot gat in de weg zit ligt er een grote tak of een hoop stenen. Een tak op de weg is dus altijd opletten.
Kapotte brug die waarschijnlijk nooit gerepareerd wordt
Overnachten
De beste en leukste overnachtingen krijg je bij een Casa Particular. Een huis met een bordje waar een omgekeerd blauw anker op staat. Wil je in een hotel of resort overnachten boek deze dan via Gaviota in Cuba. Gaviota is de grootste Cubaanse reisorganisatie en, hoewel van de overheid, een goed alternatief. De meeste resorts op bijvoorbeeld de Cayo’s in het noorden zijn nieuw en zeer netjes, maar je kan ook terecht komen in een oud betonnen hotel, gebouwd door de Russen. Je kan gerust op de bonnefooi een hotel of resort binnenstappen. Er is plaats genoeg.
Tip: boek een kamer niet aan de balie van het resort of hotel, maar zoek naar de agent van Gaviota. Zij zijn meestal beneden of in de lobby van het hotel of resort te vinden aan een bureau en dragen een groene bloes. Bij Gaviota betaal je de helft van de kosten voor dezelfde kamer.
Internet
In elk middelgroot dorp en elke stad is wifi. Dit vind je op en rond het centrale plein of park. Het netwerk is Etecsa. Je koopt voor 1,50 CuC (ongeveer € 1,40) een kaartje voor een uur wifi. Ditzelfde kaartje kun je door heel Cuba gebruiken, ook in hotels en resorts.
Tip: om een kaartje te kopen heb je een paspoort nodig. Reken erop dat je een tijd in de rij moet staan bij het kantoor van Etecsa. Deze kantoren zijn bij elk plein of park te vinden waar wifi is. Als je aankomt vraag je aan de mensen wie de “ultima” is. Dit is de laatste persoon die wacht, want een nette rij zal je er niet vinden. Alles en iedereen loopt door elkaar. Je houdt de ultima in de gaten en als hij of zij aan de beurt is geweest ben jij. Nieuwe mensen die aan komen zullen altijd vragen naar de ultima en als jij dat bent steek jij je hand op. Daarna is hij of zij de ultima. Neem de tijd, want alles duurt lang. Na sluitingstijd van de kantoren zijn er op straat wifi kaartjes te koop, maar deze zijn altijd duurder dan bij het kantoor.
Geld
Als toerist betaal je met de Cuba peso Convertable, de CuC. Het beste kun je wisselen op het vliegveld. De koers is daar goed. Ook in de grotere hotels of resorts kun je wisselen. Neem voldoende contant geld mee van thuis, want pinnen kun je bijna nergens in Cuba. In de toeristenplaatsen zoals Havana, Trinidad en Viñales is een pinautomaat, maar meer dan 150 CuC kun je niet pinnen.
Vraag bij het wisselen om briefjes van 20 en 10. Als je met een briefje van 50 betaalt moet je op veel plekken je paspoort laten zien en registreren. Dit kost telkens veel tijd.
Helpen mag, maar wees voorzichtig
Als je iemand wilt helpen en vanuit Nederland een pakketje wilt opsturen, dan wordt dat zeer gewaardeerd. Maar pas op! Een pakket mag niet zwaarder zijn dan één kilo. Alles wat zwaarder is moet in Cuba door de ontvanger betaald worden. Een pakket van vier kilo kost de Cubaan zo’n 65 euro om het in handen te krijgen bij het postkantoor. Een bedrag van vier maandsalarissen. Daar doe je een Cubaan geen plezier mee. Tegelijk meerdere pakketjes van één kilo sturen helpt ook niet. Ook dat wordt gezien als meer dan één kilo en daar moet grof voor betaald worden.
Bezienswaardigheden en tips
Baracoa en met name het oostelijk gebied.
Ga met een bootje de kloof van Isla de las Almendras in. Vlak daarvoor loopt een nieuwe weg met een uitzichtpunt vanwaar je de El Yunque, de platte berg achter Baracoa, kan zien. Baracoa en omgeving is rustig en nog niet erg toeristisch. Onderweg staan veel verkopers met bananen en chocolade. De chocoladefabriek staat vlak voor Baracoa. Verderop in Cuba kun je geen chocolade meer kopen.
De bergen bij Baracoa in het oosten van Cuba
Varen in de kloof van Isla de las Almendras
De waterval Vegas Grandes in de bergen bij Trinidad, de Topes Collantes genaamd.
Ga naar het informatiecentrum, vlak voor Kurhotel Escambray, net na het dorpje El Chorrito en bekijk de foto’s van de vijf watervallen in dit gebied om een waterval te kiezen die je wilt zien. De Vegas Grandes is de grootste. Koop voor tien CuC per persoon een toegangskaartje. Dit kaartje wordt onderweg tijdens je wandeling gevraagd. Voor één CuC past een mannetje op je auto. Geheel onnodig, want Cuba is veilig, maar voor dit mannetje essentieel om te voorzien in zijn levensonderhoud.
Grandes Vegas waterval
De Dutch Houses in Pueblo Hollandes.
Een dorpje waar als enige in Cuba de huizen puntdaken hebben. Tijdens de orkaan Irma in 2017 zijn hier veel daken verwoest.
De Vallei van Viñales.
Ga niet met een georganiseerde toer naar een grote tabaksplantage van de overheid, maar ga zelf lopen en bezoek een kleinschalige plantage. Start bij Mirador, aan de weg van Viñales naar Pinar del Rio. Je kunt allerlei paadjes volgen en verdwalen kan eigenlijk niet. Loop naar de Historic Wall. Leuk om te zien, maar stel je er niet teveel van voor.
Wandelen in de vallei van Viñales
Grot Cuevos del Indio
Vaar door de grot Cuevos del Indio net buiten Viñales.
Ziplinen in Las Terrazas.
Playa Ancon
Een van de mooiste stranden is Playa Ancon, onder Trinidad. Hier kun je met een boot de zee op om te snorkelen boven het rif.
La Boca
Slaap in het gezellige dorpje La Boca aan zee.
Playa Larga
Bij Playa Larga is een heel klein, maar prachtig strandje. Vraag ernaar bij restaurant Ranchon Bahia, net voorbij Playa Larga. Je kunt dit strand niet zien vanaf de weg.
Privé strandje bij Playa Larga
Cueva de los Peses
Zwem in de grot van Cueva de los Peses. Deze grot bereik je via restaurant Parador Cueva de los Peces aan de weg van Playa Larga naar Playa Girón.
Tips voor overnachten in een Casa Particular
Baracoa: Casa El Francesa, in de bocht bij het baseball stadion aan de weg van Baracoa naar Barrio la Granjita.
Las Tunas: Villa Aurora aan de Vicente Garcia. Tegenover Villa Aurora kun je goed eten voor zeven CuC met twee personen in Parque de 26 Julio.
Trinidad – La Boca: Villa Rio y Mar. Een prachtig koloniaal huis. De dochter is arts en spreekt vloeiend Engels. Ze praat graag met je over Cuba en wil alles weten over jouw land.
Strand van La Boca onder Trinidad.
Havana: Huis Amely, twee straten achter de Malacon Boulevard. Calzada Avanue Vedado Havana.
Restaurant Area 53+ in Havana is een culinair hoogtepunt. Hoewel de stroom uitviel toen wij er waren en er geen aggregaat is, kregen we bij kaarslicht een fantastische maaltijd. Ik vroeg me zelfs af of de kok in Europa was opgeleid, maar dat was niet het geval. Deze kok had lef en durft van de gebaande Cubaanse paden af te gaan. En dat voor 30 CuC p.p.
Viñales: Villa La Esperanza, Carretera a Puerto Esperanza, KM 30, La Guasasa, Viñales
Soroa (Las Terrazas): Villa Camila. Dexter, een prachtige vent die goed Engels spreekt en blijft kletsen. Zijn vrouw is wat stiller maar kan ontzettend lekker koken. Mooie grote kamer en zeer schoon.
Kleine sigarenboer bij Viñales
Playa Larga: Casa El velero del Sur, Maylé en Maiquel. Op 50 meter lopen een schitterend privé strand met palmbomen.
Cayo Santa Maria: Hotel Resort Marwick.
Pesquero: Hotel Resort Playa Pesquero. Zeer luxe, maar erg fijn om even bij te komen en te genieten van de grote zwembaden, het witte strand en de gezellig biergarten.
De route
Wij vertrokken vanaf het vliegveld in Holguin. Via Guardalavaca reden we naar Baracoa in het oosten. Een mooie route met onverharde weg. Avontuurlijk en uitdagend. We maakten een rondrit door het uiterste oosten van Cuba. Een prachtig en bergachtig gebied waar nauwelijks toeristen komen.
Weg door het water ten oosten van Baracoa
Daarna reden we via Quantanamo Bay en Bayamo naar Las Tunas. Santiago hebben we overgeslagen omdat deze stad als enige in Cuba bekend staat als grimmig. Onderweg hebben we dit van meerdere toeristen bevestigd gekregen. Bij Quantanamo Bay is een uitzichtpunt. Dichterbij kun je niet komen en waarom zou je.
Van Las Tunas reden we naar Trinidad waar we hebben overnacht in La Boca, een klein dorpje aan zee. In de bergen bij Trinidad bezochten we de Topes Collantes, een berggebied met meerdere watervallen.
Vanuit La Boca reden we via Cienfuegos naar Havana en na enkele dagen van Havana naar Viñales, waar we een wandeltocht van 5,5 uur door de vallei maakten, zonder gids en zonder routeboekje.
Fotoshoot in Havana
Na Viñales vertrokken we via Pinar del Rio naar het uiterste westen. Maria la Gorda zou een prachtige plek moeten zijn, maar wat een tegenvaller. Hoewel de omgeving prachtig is, was er niet meer dan een saai en uitgestorven hotel.
We reden terug naar Soroa vanwaar we Las Terrazas bezochten en een tocht met zes ziplinen maakten. Daarna reden we naar Playa Larga in het natuurgebied Las Zapata (de schoen).
Vervolgens via Santa Clara naar Cayo Santa Maria weer we twee nachten in een luxe resort verbleven en een waanzinnig gezellige avond met zes Canadezen hadden. Na de Cayo’s reden we naar Florida om te eindigen in Pesquero, vlakbij waar we begonnen zijn.
Ik wil ook naar Cuba!
Heb je na het lezen van dit artikel zin gekregen om naar Cuba af te reizen en vind je het fijn om hulp te krijgen van een echte local om je reis samen te stellen? Local Dariel staat voor je klaar.
- De metamorfose van Schouwen Duiveland - 16 juni 2020
- Hoe het koraalrif in Bonaire wordt vernieuwd - 23 augustus 2019
- In de voetsporen van de Engelse Kustwacht - 27 januari 2019
