De Vlaamse kust is gemaakt voor slow motion, besef ik terug in de trein naar huis. Zoveel geschiedenis, zoveel stijlen, zoveel culinair plezier. De kusttram heeft daarvoor precies het juiste tempo. Okay, de paardentram uit 1885 is inmiddels een moderne elektrische geworden, maar het blijft slow travel. En na twee dagen boemelen kan ik zeggen: de kusttram was en is een briljant idee!
De Vlaamse kusttram in Blankenberge
De Vlaamse kusttram – tijd om te onthaasten
Piepende wielen overstemmen het Vlaamse gekeuvel om me heen. De tram zet zich in beweging en langzaam verdwijnt Knokke uit beeld. Mijn reis is nu echt begonnen! De kusttram heeft iets magisch: alle dertien Belgische badplaatsen zien, genieten van uitzicht over zee en onderweg zo vaak in- en uitstappen als ik wil. Het is oktober en ik ben de enige toerist aan boord. Dat is in de zomer anders!
De tram net buiten Oostende
De langste tramlijn ter wereld voorziet nog altijd in een behoefte. Het hele jaar door bij locals en in de zomer bij toeristen. Van chiquer dan chique in Knokke tot ‘doe maar gewoon’ in de Panne, de tram is er voor iedereen. Voor mij is dat smullen. Koninklijke gaanderijen in Oostende, Belle Epoque in de Haan: op een comfortabele manier langs de hele Belgische kust voor slechts €7,50 per dag!
Zwalken door Het Zwin
Ik begon mijn reis niet voor niets in Knokke. Hier, in het Saint-Tropez van Vlaanderen, waar Bentleys, Jaguars en Range Rovers nonchalant geparkeerd staan, ligt een uniek stukje geschiedenis begraven. In Het Zwin, nu een natuurgebied grenzend aan Cadzand in Nederland, ligt het begin van de Vlaamse handel en rijkdom. Rond 1100 zorgde een enorme stormvloed met dijkdoorbraken ervoor dat Sluis, Damme en Brugge toegang kregen tot de wereldzeeën. Het was de start van de Vlaamse ‘Gouden Eeuw’.
In Het Zwin begon de Vlaamse ‘Gouden Eeuw’
Met de fiets Het Zwin in
Inmiddels nemen trekvogels de plek in van de handelsschepen. Maar een bezoekerscentrum en een unieke fietsroute laten de middeleeuwen middels VR herleven. En onderweg een hongertje? Lokale ondernemers presenteren gerechtjes en biertjes gebaseerd op de ingrediënten die toen al verkrijgbaar waren. En dat was veel! Hier zijn zelfs middeleeuwse kruiken met rozenwater uit Syrië gevonden!
Flaneren op z’n Vlaams
Ik ben op weg naar Oostende, halverwege Knokke en de Panne. Terwijl ik in Blankenberge een koffietje drink (culinaire verkleinwoorden zijn echt Vlaams!), realiseer ik me dat de verschillende kustplaatsen een vergelijkbaar soort ingetogen ‘chique’ uitstralen. Rustige bewoners en bezoekers, het strand is bescheiden, de boulevards netjes. En blote buiken zijn verboden. En niet alleen in Oostende, de ‘Koningin der Badplaatsen’ met haar koninklijke gaanderijen: aan de Vlaamse kust houden we het graag beschaafd.
De koninklijke gaanderijen in Oostende
Belle Epoque in de Haan
Beschaafd genieten dus, zoals in de Haan, met haar vele Belle Epoque gebouwen en het Belle Epoque tramstation. De badplaatsen hebben vaak een eigen publiek: Belgen in het mondaine Knokke, Engelsen rond de havens van Oostende, Duitsers in de Haan en Fransen in de Panne. Maar nu, in het najaar, lijk ik de enige toerist te zijn die de kustroute aan het ontdekken is.
Genieten van de nazomer
De boulevard bij Oostende
Zand op de rails
De tram remt af. Zandduinen maken het eerste stuk na Oostende altijd wat tricky. Vandaag valt het mee: de rails steken voldoende boven het zand uit. Dit is het mooiste stuk van mijn rit. De kusttram rijdt hier langzaam. En min of meer over het strand. Het is ook het stuk waar nog een deel van de Atlantic Wall zichtbaar is: de Duitse kustverdediging uit de Tweede Wereldoorlog.
De kusttram – slow travel
De zandduinen vallen mee vandaag
Op deze tweede dag van mijn Vlaamse kusttoer, geniet ik van de rust, de weidse uitzichten en van opnieuw een stukje geschiedenis. Dat is het fijne van reizen: de geschiedenislessen die ik op school verafschuwde, komen hier ongedwongen en ‘levend’ voorbij. Zo bezoek ik in Koksijde het abdijmuseum, voor een inkijkje in het middeleeuwse leenheerstelsel en de rol van de kerk daarin.
Slag bij Nieuwpoort
Bij de visafslag van Nieuwpoort tref ik vanmiddag mijn gids Kries Priem. Als ontmoetingsplek had ik zelf meer gedacht aan het monument van Willem van Oranje, maar dat blijkt niet te bestaan! De veldslag uit 1600, zoals wij die kennen, was voor Vlaanderen totaal onbelangrijk. De échte slag bij Nieuwpoort vindt hier plaats, vandaag, in de visafslag! Het is een slag tussen mens en… garnaal – hét culinaire hoogstandje van Vlaanderen.
Nieuwpoort is nu een vredig stadje
‘De slag tussen Willem van Oranje en de Spaanse troepen was puur economisch en Nieuwpoort was een beetje niemandsland’, vertelt Kries. ‘Het was zeker geen godsdienstoorlog. Vanuit de havens van Oostende, Nieuwpoort en Duinkerke, plunderden piraten Hollandse handelsschepen in opdracht van de Spaanse koning. Dát moest stoppen. Na de slag trok Willem van Oranje zich weer terug en Vlaanderen bleef Spaans.’
Garnalen en bier
Garnalen: dáár gaat het hier dus om. Met de garnalenkroket als culinaire overtreffende trap. De lekkerste garnalenkroketten eet ik in Café ‘t Botteltje in Oostende. Ze kosten per stuk €10 maar dan heb je ook wat. Daarbij hoort natuurlijk een passend biertje. Op het eindpunt van mijn tramreis, in de Panne, is het tijd voor een echte proeverij. Cafébaas Mathias Engelbrecht van Café Les Bains organiseert voor mij een degustatie van lokale bieren. De Pannepot (donker, 10% alcohol) en de Pannepot Reserva (10% alcohol, 14 maanden gelagerd op wijnvaten) zijn de favorieten. Of was het nu de Gouden Pier Kloeffe, de tripel met een licht bittertje? Het werd een gezellige en lange middag!
Garnalenkroketten. Jammie
De kusttram dat is ook: lekkere biertjes proeven
Slapen in stijl
Bij een historische kusttram hoort een stijlvolle overnachting. In Knokke sliep ik in familiehotel Britannia (nooit eerder zo’n perfect opgemaakt ontbijtbuffet gezien!) en in de Panne genoot ik van de mix van modern en Belle Epoque bij de nieuwste loot aan de boom van C-Hotels: Hotel Continental. Terug in de trein naar huis besef ik pas goed hoezeer ik van deze reis heb genoten! Dank, Vlaanderen, dank kusttram!
Slapen in stijl
Meer info:
- Nachttrein naar Praag – groen, snel en comfortabel - 12 april 2024
- Interlaken – winterpret voor niet-skiërs - 20 februari 2024
- Beleef Bologna via Interrail - 22 november 2023
