In het zuidwesten van Duitsland is het gemakkelijk de menselijke geschiedenis in te duiken. Hier stap je zo het tijdperk van de Romeinen en de Kelten in, terwijl je even verderop ziet hoe het leven was in de middeleeuwen. Reis mee langs grotten, kuuroorden, de Limes, wijngaarden en kastelen van weleer!
Rondreis Baden-Württemberg
Reis per trein in ruim vier uur naar Mannheim, het startpunt van de Burgenstraße. Deze historische kastelenroute naar Praag voert langs tientallen kastelen en heeft in Baden-Württemberg het op de grens met Beieren gelegen Rothenburg ob der Tauber als eindpunt. Leg ook zeker lopend een aantal etappes van de Neckarsteig tussen de historische universiteitsstad Heidelberg en kuuroord Bad Wimpfen af. Huur een e-bike en ontdek de mooiste burchten en kastelen in Hohenlohe en de vele panoramaroutes voordat je je richting zuidelijker regionen begeeft. Voor de echte culturele ervaring combineer je de fietstocht met een overnachting in een van de tot hotel omgebouwde kastelen of paleizen.
Besigheim met uitzicht op de Neckar © TMBW Gregor Lengler
De volgende stop is het kleine maar roemruchte Pforzheim, de toegangspoort tot het noordelijke Zwarte Woud. Een stad met een rijke historie en diversiteit, want Pforzheim staat niet alleen bekend als de goudstad, maar ook als groene stad vol wandel- en fietspaden. Hier kun je leren begrijpen hoe traditionele ambachtslieden werkten en hoe de industrialisatie de wereld veranderde. Maar ook logeren in kasteelhotels, paleizen bezoeken en een mountainbike huren voor mooie routes door het Zwarte Woud.
Sluit je rondreis door Baden-Württemberg af bij de Keltische stad Heuneburg, een spectaculaire archeologische vindplaats gelegen op een heuveltop bij het alom populaire Donau-fietspad. Vanaf hier fiets je zo naar het Bodenmeer voor een Rondje Bodensee. Hoewel er geen rechtstreekse trein naar het Bodenmeer rijdt is de regio toch prima per trein te bereiken. Reis van een van de treinbestemmingen rondom het Bodenmeer naar Basel Bad. Daar stap je over op de ICE hogesnelheidstrein die je rechtstreeks terug naar Nederland brengt. Reken in totaal op een reistijd van 7 uur vanaf Utrecht. Vanaf de andere twee opstaphaltes van de ICE (Amsterdam of Arnhem) ben je een half uurtje langer of korter onderweg.
Reichenau – het kloostereiland in het Bodenmeer
Het rijke (kasteel)leven van Baden-Württemberg
Er zijn maar weinig Duitse deelstaten die op het gebied van kastelen en paleizen kunnen tippen aan Baden-Württemberg. Om te zien waar middeleeuwse ridders leefden en waar flamboyante heersers het hof hielden in barokke pracht, volg je de Burgenstraße (kastelenroute) of de Neckarsteig. Beide routes vormen een mooie eerste kennismaking met de rijkdom aan kastelen en kasteelruïnes die als parels van middeleeuwse monumenten langs de rivier liggen.
Als je Baden-Württemberg op zijn mooist wilt zien, neem dan ook de tijd om de vele burchten en hun vaak prachtige tuinen te bezoeken. Het wereldberoemde slot van Heidelberg, de abdij van Salem, het cisterciënzerklooster van Maulbronn, het keizerlijk kasteel van Neurenberg, het Weikersheim-paleis, burg Meersburg… Een aanzienlijk deel van deze kastelen wordt beheerd als staatserfgoed, meer informatie hierover vind je op de SSG-website: Staatliche Schlösser und Gärten.
Uitzicht over het Heidelberger Schloss vanaf de Philosofenweg
Norbert Fischer van Demeterhof werkt hier aan zijn slow food schapenkaas, uitzicht op Schloss Langenburg – © TMBW Bernhard
Paleizen in Hohenlohe
In het noordoosten van Baden-Württemberg ligt Hohenlohe, een regio rijk aan geschiedenis en cultuur. Het Weikersheim-paleis met zijn barokke tuinen en het Residenzschloss Mergentheim liggen in het schilderachtige landschap van het Taubertal. De twee monumenten zijn verbonden door vele fiets- en wandelpaden dwars door de idyllische natuur. Eeuwenlang was het slot in Bad Mergentheim de residentie van de grootmeesters van de Duitse Orde. Het gebouwencomplex is een juweel van renaissance- en barokarchitectuur. In het museum in Residenzschloss Mergentheim duik je in meer dan 825 jaar geschiedenis.
Residenzschloss Mergentheim
Een ijsje voor het slot van de Teutoonse ridders in Bad Mergentheim
Fietsen in Bad Mergentheim, foto Niels Schubert
Slot Weikersheim wordt algemeen beschouwd als het mooiste paleis van de regio Hohenlohe, een van de parels van de Romantische Straße. De glorieuze barokke tuin is een genot, vooral in de zomer wanneer de bloemen in volle bloei staan. Het meest onderscheidende kenmerk van het paleisterrein zijn echter de barokke beelden die de tuin bevolken. Hiervan zijn de grillige “Weikersheim-dwergen” de meest bekende. In hen vereeuwigde graaf Carl Ludwig enkele van zijn dienaren.
Schloss Weikersheim – copyright: Gerhard Kassner
Schloss Weikersheim – copyright: Niels Schubert
Pforzheim – Goudstad in het Zwarte Woud
Urban, vol historie en dicht bij de natuur. Pforzheim, in het hart van Baden-Württemberg, is de toegangspoort tot het noordelijke Zwarte Woud. De goudstad, zoals Pforzheim wordt genoemd vanwege zijn sieraden- en uurwerkindustrie, is een bruisende stad, terwijl op slechts enkele kilometers afstand eeuwenoude tradities in ere worden gehouden in gezellige vakwerkdorpjes.
Op 23 februari 1945 werd 98 procent van het stadscentrum in slechts 20 minuten verwoest door een geallieerde luchtaanval. In de daaropvolgende decennia bouwden tal van architecten gebouwen in de stad die voor die tijd revolutionair waren. De stad is dan ook een openluchtmuseum voor architectuur uit de jaren ’50 tot ’70.
Pforzheim website: www.stadt-land-enz.de
Dronefoto van Pforzheim – foto: Markus Born Fotodesign
Pforzheim – de Gouden Stad
Cultureel en historisch is er veel te ontdekken in Baden-Württemberg en al helemaal in de goudstad. Niet alleen heeft Pforzheim een 2.000 jaar oude geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse tijd, maar de stad kan ook bogen op de juwelen- en goudsmederij-industrie die 250 jaar teruggaat. In de 18e eeuw ontwikkelde zich hier namelijk een bloeiende juwelen- en uurwerkindustrie en werden meisjes en jongens uit het plaatselijke weeshuis opgeleid om sieraden te maken. In de hoogtijdagen werd 90% van alle sieraden gemaakt in de City of Gold; vandaag de dag wordt nog meer dan 75% van alle Duitse juwelen hier gemaakt. Bovendien zit een van de weinige horloge- en goudacademies van Duitsland midden in deze mooie stad.
Het sieradenmuseum in het Reuchlinhaus is een wereldwijd uniek museum over de geschiedenis van sieraden. Ongeveer 2.000 tentoongestelde voorwerpen tonen sieradenkunst uit vijf millennia, van de oudheid tot heden, van Klein-Azië tot Perzië, van Victor Mayer tot Fabergé. Ook voor kinderen is dit een leuk museum, want er is een speciale tentoonstelling voor hen en er is een aantal leuke workshops waar zij zelf sieraden kunnen maken. In Europa’s grootste juweliers- en horlogewinkel, de Schmuckwelten, kunnen sieraden worden bewonderd en gekocht. Direct naast de deur is de bekroonde permanente tentoonstelling “Gold.Geld.Gesellschaft”, die mysteries over goud onthult.
Slangenarmband in het Schmuckmuseum Pforzheim (foto: Günther Meyer)
Waar het Schmuckmuseum (juwelenmuseum) alles laat zien over sieraden en trends, duikt het Technisch Museum juist liever in de technische kant van de traditionele industrieën. Binnen de muren van de voormalige juwelenfabriek ga je op een fascinerende reis door de geschiedenis van de sieradenindustrie aan de hand van traditionele machines. Veel werkstappen worden gedemonstreerd op historische machines waardoor je een levensechte impressie krijgt van het reilen en zeilen van een sieradenfabriek, en je kunt je er verdiepen in de culturele context van de horloge- en sieradenindustrie. En het beste van alles: live demonstraties door deskundige ambachtslieden!
Gasometer en andere culturele verrassingen
Het gigantische 360°-panorama “Great Barrier Reef – Wonderful World of Coral Reef” van kunstenaar Yadegar Asisi is een hoogtepunt voor het hele gezin. Het panorama bij de Gasometer maakt de schoonheid en de enorme biodiversiteit van het beroemde koraalrif tastbaar. Vanaf de 15 meter hoge bezoekerstoren, een voormalige gastank uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog, heb je een adembenemend uitzicht op de spectaculaire muurschildering.
Dan zijn er nog elf musea die spannende dingen uit het verleden tonen. Onder meer een museum over de Romeinse tijd, een over de beroemdste zoon van de stad; filosoof en humanist Johannes Reuchlin, en het DDR-museum met een focus op de geschiedenis van de DDR-dictatuur. Het Theater Pforzheim biedt een driedelig programma van muziek, drama en dans. In de edelsteententoonstelling van Schütt kunnen gasten zich vergapen aan de fascinerende wereld van edelstenen en kristallen en veel interessante feiten ontdekken.
Pforzheim Gasometer – copyright Gasometer/Daniela Samsony
Pforzheim – de Groene Stad
Maar de Three Rivers City (want: gelegen aan de samenvloeiing van drie rivieren) heeft nog veel meer te bieden: met 83,5 procent groen is Pforzheim een van de groenste steden van Duitsland. Meer dan 100 kilometer wandelpaden in het stadsgebied nodigen je uit om te genieten van de natuur. De wandelpaden leiden langs Romeinse muren, mystieke kasteelruïnes en de drie rivieren Enz, Nagold en Würm. Zelfs de oudste langeafstandswandelpaden in het Zwarte Woud (West, East en Middle Trail) beginnen bij de Golden Gate van de stad en leiden helemaal naar Zwitserland.
Ook fietsliefhebbers komen hier aan hun trekken: maar liefst acht langeafstandsfietspaden doorkruisen het stadsgebied, zoals de populaire Enztal-fietsroute, de Nagoldtal-fietsroute of de Zwarte Woud Panorama-fietsroute. Het dierenhoogtepunt van Pforzheim is het wildpark. De toegang is gratis en je kunt zelfs enkele dieren voeren voor wat interactie. De bosklimtuin zorgt voor plezier op grote hoogte.
Schlosskirche St. Michael in het groene Pforzheim – © Markus Born Fotodesign
Prehistorisch heuvelfort Heuneburg
De Keltische stad Heuneburg is de oudste nederzetting ten noorden van de Alpen. Gelegen op een heuveltop bij het alom populaire Donau-fietspad, stelt een reconstructie op basis van opgegraven funderingen voor hoe de stad eruitzag tijdens zijn hoogtijdagen in de 6e eeuw voor Christus. In dit openluchtmuseum wordt getoond hoe Keltische volksstammen in voorbij eeuwen geleefd hebben. Heuneburg was een belangrijk handelscentrum en een geavanceerde nederzetting in een tijd dat het oude Rome slechts een klein dorp aan de Tiber was. Vandaag brengt een tentoonstelling de geschiedenis van de Keltische stammen tot leven op deze spectaculaire archeologische vindplaats.
Heuneburg Radtour, foto van Niels Schubert
Het Bodenmeer
Vanuit Heuneburg fietsen outdoor liefhebbers binnen een middag naar het Bodenmeer. Of andersom natuurlijk. Onderweg kun je stoppen bij het klooster van Salem voor een korte introductie tot de cisterciënzerorde met een rondleiding die speciaal is ontworpen voor bezoekers met beperkte tijd. De fiets- en wandelinfrastructuur rond het meer is uitstekend, maar sluit ook aan bij de vele mooie culturele bezienswaardigheden om te bezoeken.
Onder deze culturele schatten biedt het Nieuwe Paleis van Meersburg een geweldig panoramisch uitzicht. Op een heldere dag kun je zelfs de Alpen zien. Bovendien blijft de monumentale trap van het paleis een van de belangrijkste creaties van de Zuid-Duitse barokarchitectuur. Insidertip: wandel de wijngaard op vanaf het Nieuwe Paleis en ontdek het Prinselijke Huisje, de thuisbasis van de beroemde Duitse schrijfster Annette von Droste-Hülshoff.
Schloss Salem
Het klooster van Salem – © Niels Schubert
Zicht op de Bodensee – © Günther Bayerl
Reis terug in de tijd
Dit jaar viert de Duitse deelstaat Baden-Württemberg 40.000 jaar geschiedenis van creativiteit en uitvinding. De regio is enorm rijk aan culturele monumenten en tijdens je rondreis kun je verschillende UNESCO-werelderfgoedlocaties opzoeken die je het verhaal van de mensheid vanaf het stenen tijdperk tot nu vertellen. Van de Limes, die de grens van het Romeinse rijk markeerden, en de kuuroordcultuur met spa’s daterend uit de Romeinse tijd tot de eeuwenoude kastelen en middeleeuwse kloosters. Hier ervaar je de bakermat van Baden-Württemberg!
Vanaf dit jaar (2022) nemen de nieuwe Romeinse paden (Römerpfade) je mee naar het Romeinse verleden in het Odenwald © Touristikgemeinschaft Odenwald / Christian Frumolt
- Glamping Neufchâteau - 24 september 2023
- 10 tips voor jouw bezoek aan Gouda - 18 september 2023
- De leukste fietsroutes in de zuidelijke Randstad - 15 juli 2023
