Originele publicatie: 18 mei 2018
Laatste update artikel: 22 mei 2020
Thuis op het water
Liefdevol vertelt Hulskers over zijn schip Vertrouwen (anno 1909). Hij roemt haar sierlijke vormen, haar slanke lijn, haar ronde kop en kont. Want ja, dit schip is een ‘zij’. Hoewel hij zelf een geboren Groninger is, voelt hij zich helemaal thuis op de wateren in Friesland. “Zodra we het water opgaan, ben ik in mijn element.” We zijn het zeegat nog niet uit of het scheepspersoneel wordt al aan het werk gezet. Ook de gasten mogen meewerken de fok omhoog te takelen of het grootzeil te hijsen. “Mag, hoeft niet”, licht de schipper toe. Maar hoe stoer is het om zelf even de touwen in handen te hebben en achter het houten roer te staan. “Vaar maar richting die schoorsteenpijp daar”, Hulskers wijst in de verte naar de markante pijp van het Woudagemaal.
Balsem voor je ziel
De motor gaat uit, de zeilen klapperen nog even maar dan ….. stilte. De Vertrouwen wordt meegenomen in de armen van Aeolus. Voor de wind lijkt het windstil op het dek. Een schraal zonnetje prikt door de donkere wolken heen en tovert een lichtgrijs schilderijlandschap om het schip heen. Eén met de elementen water en lucht. Het is precies waarom scheepsmaat Maike Schlechtriem (36) uit München-Gladbach haar baan bij de bank opzegde. “Hier word ik rustig van, dit is balsem voor je ziel”. Een paar jaar eerder was ze voor het eerst als gast op een schip in Friesland beland en bij schipper Reinold leerde ze in haar vrije weekenden de kneepjes van het vak. Nu wil ze niet anders meer: “Geen telefoon, geen mail, geen gestress, heerlijk zo. En dat in een mooie omgeving, ik ben echt verliefd op Friesland”. Haar kat bracht ze onder bij haar moeder, voorlopig woont de Duitse in het vooronder van de Vertrouwen. Maar de meeste tijd brengt ze op het dek door, zo is ook te zien aan haar gezonde appelwangen.
Thuis in Friesland
We zeilen over het IJsselmeer, maar de Vertrouwen voelt zich net zo thuis op de Waddenzee en de Friese meren. In haar vorige leven was ze immers vrachtvervoerder en heeft sinds haar tewaterlating in 1909 in het Friese Echtenerbrug heel wat zeemijlen afgelegd. Na onze zeiltocht maken we nog een rondje Lemmer ‘op de motor’. Via het Prinses Margrietkanaal varen we het Friese kustplaatsje in. Normaal staan we met de fiets of auto voor die open bruggen te wachten, maar als de bruggen voor jóu opengaan, is dat toch wel bijzonder. De Vertrouwen dwingt bewondering af. Langs het water staan locals en toeristen de verrichtingen van de grote tjalk te aanschouwen. We voelen ons ondanks windjack en verwaaid kapsel bijna koninklijk maar kunnen de neiging om te gaan zwaaien net onderdrukken. Schipper Reinold meert zijn tjalk in de binnenhaven van Lemmer weer af. Met een ferme handdruk en een (naar we hopen) elegante sprong op de wal nemen we afscheid van de bejaarde dame Vertrouwen. Als we ons even later nog even omdraaien, zien we de bemanning lekker op het dek in de zon zitten. Wat een rotleven hebben ze toch…
Honderd jaar malen
Vanaf het IJsselmeer zagen we hem al staan: het statige Woudagemaal, net buiten Lemmer. Ook al zo’n oudje: het gemaal werd in 1920 in gebruik genomen en viert in 2020 zijn honderdste verjaardag. En het is het grootste nog werkende stoomgemaal ter wereld. Dat willen we ook wel van dichtbij bekijken. En dat kan, want het Woudagemaal is bijna elke dag voor publiek geopend. Het is een rustige dag en de waterstand in de ‘boezem’ van Friesland is prima, dus het gemaal staat in de pauzestand. Er hoeft geen overtollig water te worden weggepompt. Maar áls het nodig is, kan dit oude stoomgemaal miljoenen liters water op het IJsselmeer lozen. “In twee dagen tijd pompen we het Snekermeer leeg”, vertelt directeur Hilde Boesjes trots. Niet dat dat nodig is, maar het plaatst de capaciteit van het gemaal wel even in perspectief. Het gemaal wordt ingezet als het moderne gemaal in Stavoren het water niet aan kan. En dat is een paar keer per jaar.
Werelderfgoed
Om het gemaal in werking te zien, moet je dus geluk hebben. Veel regen, de wind uit de goede hoek en extreem hoogtij vormen de belofte dat het Woudagemaal welllicht moet worden ingezet. Wetterskip Fryslân, eigenaar van het gemaal en beheerder van het Friese water, houden in de wintermaanden de weersvoorspellingen dan ook goed in de gaten. Om de machinerie en het bedienend personeel niet vast te laten roesten, worden twee keer per jaar stoomdagen georganiseerd. Het gemaal wordt dan aangezet – een proces van twee dagen – en het spectaculaire werk kan beginnen. Niet zo verwonderlijk dat er veel publiek op dit soort dagen langskomen. Ook als het gemaal niet onder stoom is, is een bezoek aan dit stukje werelderfgoed een aanrader. Bewonder dit fraaie staaltje van waterbouwkunde in Amsterdamse Schoolstijl. In het bezoekerscentrum is voor jong en minder jong veel te zien, te horen en te leren. Vanaf de panoramazaal heb je bovendien een geweldig uitzicht over de Friese landerijen en het IJsselmeer. In de verte zien we een schip de witte zeilen hijsen. Is dat niet de Vertrouwen…?
En dan nog dit….
Het zuidwesten van Friesland heeft meer te bieden dan water alleen. De streek Gaasterland is op sommige plekken zelfs een beetje glooiend en heeft een eeuwenoud bos bij Rijs. Er liggen maar liefst zeven van de elf Friese steden in de ‘Súdwesthoeke’: Sneek, IJlst, Sloten, Stavoren, Hindeloopen, Workum en Bolsward. Sneek is de grootste stad van deze regio, Hindeloopen met nog geen 800 inwoners de kleinste. Elk stadje is de moeite van een bezoek waard.
Tijdens haar bezoek aan Friesland bezocht Sybylle het Rijsterbos en maakte ze een stadswandeling door Hindeloopen onder leiding van een gids van Museum Hindeloopen. Naast dit museum bezocht ze het Schaatsmuseum (waar je ook prima pannenkoeken kunt eten) en het wereldberoemde Hindelooper schilderatelier en meubelmaker Roosje. ‘s Avonds werd er gewandeld en geshopt in Sneek. En tot besluit gegeten bij een van de meest legendarische eettenten van Sneek: De Walrus.
Natuurlijk is er veel meer over Friesland te vertellen. Eerder schreven we al over Leeuwarden, de culturele hoofdstad van Europa 2018.
Facts
* De Vertrouwen is te boeken via de Frisian Sailing Company. De tjalk vaart en zeilt over de Friese meren, het IJsselmeer en de Waddenzee.
* Voor deze trip overnachtte Sybylle in de stijlvol verbouwde en ingerichte boerderij It Flinkeboskje in Hemelum. Dat ligt tussen Stavoren en Lemmer.
Hoofdfoto boven artikel van Woudagemaal: (c) Daniël Hartog
- Verliefd op Friesland - 27 mei 2020
- De boven- en onderwereld van Göttingen - 22 november 2019
- Fabelhaftig fietsen – in het Ruhrgebied - 17 januari 2019