Schipbreuk in het paradijs: het waargebeurde verhaal van een bootramp in Indonesië

Over Schipbreuk in het paradijs

Schipbreuk in het paradijs is het waargebeurde verhaal van Wilbert van Haneghem, die een bootramp in Indonesië overleefde. Terwijl de boot zinkt, blijken noodhulpmiddelen niet aanwezig en de bemanning totaal niet voorbereid. Vanuit zijn ervaring als steward neemt Wilbert de leiding over de groep. Uiteindelijk worden ze bij toeval gevonden door vissers, maar dan is de overlevingsstrijd nog niet voorbij. Ernstig verzwakt zijn de overlevenden aangewezen op het Indonesische ziekenhuissysteem. Eenmaal thuis blijkt ook de nasleep van de ramp, en de wetenschap dat niet alle opvarenden het overleefd hebben, een reis die niet snel ten einde is.

“Als reisfanaat las ik reeds vele reisboeken, maar het verhaal van Wilbert is me bijgebleven. Dat komt enerzijds door het verhaal zelf; een horrorscenario eerste klas. Het komt echter ook doordat Wilbert verrassend gedetailleerd – en soms pijnlijk eerlijk – over de ramp schrijft. Het verhaal is heel compleet en voor de lezer blijven weinig vragen onbeantwoord. Een kleine waarschuwing: dit boek wil je in één ruk uitlezen.”
– Sascha, Reishonger.nl

De Versace Amara aangemeerd

Eerder dit jaar zei de minister van Buitenlandse Zaken dat Nederlanders zich onvoldoende voorbereiden op wat er mis kan gaan tijdens een reis. Wat vind jij hiervan, Wilbert?

“Daar ben ik het wel mee eens. Ik denk dat dit een wereldwijde ontwikkeling is. Het is nu zo makkelijk om even snel een ticket te boeken naar een onbekende bestemming, dat je soms de essentiële voorbereidingen mist. Je denkt bijvoorbeeld ‘ik Google het wel ter plekke’ of ‘het lost zich wel op’. Gelukkig is dat vaak ook zo, maar van tevoren wat uitzoeken kan echt geen kwaad.”

Kijk jij na het ongeluk anders tegen reizen aan? En ben je zelf anders gaan reizen?

“De eerste keren dat Marjan en ik weer op pad gingen, waren we daar heel bewust mee bezig. Voor de eerste verre vakantie na de ramp kozen we voor het relatief veilige Sri Lanka. Ook huurden we een auto met chauffeur, in plaats van alles ter plekke te regelen. Wat denk je? De moesson was twee maanden verschoven en we zaten alsnog met stortregens, modderverschuivingen en soms gesloten bezienswaardigheden. Je kunt dus nog zoveel plannen, soms loopt het toch anders dan je dacht. Dat is dan ook ons motto: wel voorbereiden en vooraf bewuste keuzes maken, maar het ter plekke op je af laten komen.”

“Onlangs reisde ik alleen door de Drie Zuidelijke Kaukasuslanden. Voor het eerst heb ik me aangemeld bij de Nederlandse ambassades. Er zijn gewoonweg teveel risicogebieden die grenzen aan de landen waar het soms nog onrustig is. Dan hoor ik het graag van mijn ambassade via een SMS. Dit deed ik eerder nooit, dus ik er is wel iets veranderd in mijn reisgedrag. Maar ik reis nog steeds!”

De Versace Amara met de beruchte reddingsloep

Heb je jezelf wel eens verweten dat je vóór het aan boord gaan niet meer hebt gelet op hoe de veiligheid was geregeld?

“Het heeft natuurlijk door mijn hoofd geschoten, maar ik heb het mezelf niet verweten. Want ook nu check ik niet het rijbewijs van de chauffeur als ik in een taxi stap, of alle instrumenten in een vliegtuig voordat ik aan boord ga. Je moet op reis – en in het leven – nu eenmaal bepaalde risico’s durven nemen. Stel dat ik had gezien dat er gloednieuwe zwemvesten, radiocommunicatiemiddelen en vuurpijlen aanwezig waren, dan had ik nog niet geweten of de bemanning er wel mee om kon gaan. Want helaas, aan training en ervaring ontbrak het hen zeker ook, net zoals aan de noodhulpmiddelen.”

Heb je door de ramp iets over jezelf geleerd wat je nog niet wist? En over jouw vriendin en reisgenoot Marjan?

“Omdat het onze eerste grote vakantie samen was, kenden we elkaar nog niet door en door. Ik wist wel dat Marjan door haar werk als manager in het onderwijs goed met groepen kon omgaan. Dat ze dit ook zo goed toepaste in deze langdurige noodsituatie, had ik echter niet kunnen vermoeden.”

“Over mezelf wist ik wel dat ik zou handelen in geval van kleine noodsituaties. Dat het me ook zou lukken bij een totaal vreemde situatie – want ik ben helemaal geen ervaren schipper – wist ik niet. Overigens heb ik genoeg fouten gemaakt tijdens de 40 uur dat we zwommen om te overleven, echt niet alles ging goed. Daar staan genoeg voorbeelden van in mijn boek.”

De reddingssloep en het zinkende schip – foto Bertrand Homassel

Na twee dagen en nachten op zee werden jullie bij toeval gered door vissers. Denk je wel eens ‘wat als’?

“Geregeld; toen wat meer dan tegenwoordig. Maar heel simpel: wij waren er toen op zee al mee bezig. Bijvoorbeeld: ‘Wat doen we met een lichaam, hier midden op zee’? Dit kon net zo goed over onszelf als de ander gaan. Het ging namelijk met iedereen slecht, zowel fysiek als geestelijk.”

De ziekenhuizen waar jullie na de redding terecht kwamen waren slecht voorbereid op ernstig gewonden. Hoe heb je dit ervaren?

“De medische voorzieningen lieten in het dorpje op Soembawa nogal te wensen over. Voor ons een teken dat we eigenlijk nog niet veilig waren. We bleven continu alert. Zo was mijn infuus niet goed aangelegd, waardoor ik niet gehydrateerd werd terwijl ik was uitgedroogd. Ook de toiletten konden de test met menig vies toilet op een treinstation in een derdewereldland aan. En dat terwijl we in een ziekenhuis waren en met open wonden op onze voeten rondliepen. De ongelofelijke inzet van het personeel en de autoriteiten maakte echter veel goed. Dat verpleegsters uit eigen zak flesjes water voor ons kochten en politieagenten slippers en kleding regelden, was prachtig en ontroerend.”

Wilbert terug in het ziekenhuis op Soembawa. Het t-shirt zocht Wilbert in de winkel bewust uit: als overlever van het water, met beide voeten weer op aarde

Na het ongeluk ben je nog een keer teruggegaan naar Indonesië. Waarom was dat belangrijk voor je?

“Om twee redenen: de eerste pragmatisch, want ik wilde zaken onderzoeken voor het schrijfproces van mijn boek. De tweede reden was dat we door het bezoeken van voor ons belangrijke plekken, zoals de haven en ziekenhuizen, bewust moesten herbeleven. We wilden onszelf confronteren, juist om daarna te kunnen doorgaan met ons leven. De tijd was er 16 maanden na de schipbreuk rijp voor. Ook wilden we de mensen bedanken die ons hadden geholpen. Marjan en ik hebben er veel aan gehad.”

Er is nooit iemand van de rederij of bemanning bestraft voor hun aandeel in de ramp. Hoe voelt dat voor jou als overlevende?

“Dat steekt nog wel eens, vooral met betrekking tot de rederij. De bemanning neem ik het niet zozeer kwalijk, al zal dat misschien vreemd klinken voor wie in mijn boek over hun onverantwoordelijke acties leest. Maar de rederij stuurde ons met deze boot op pad, met een bemanning die verantwoording had over twintig passagiers. Dit in te verwachten slecht weer, zonder de benodigde apparatuur of training voor de bemanning. Daarvoor had de rederij inderdaad wel excuses mogen maken en gestraft mogen worden. Wie weet gebeurt dat ooit, maar ik ga er niet op zitten wachten of hopen. Veel erger nog vind ik het voor de nabestaanden van de twee omgekomen opvarenden. Zij zijn nog grotere slachtoffers van het handelen van deze rederij.”

Hoe heb je het ongeluk kunnen verwerken?

“Het schrijfproces hielp mij in eerste instantie goed, ook doordat we er samen over gingen praten. Dat leverde soms aparte situaties op: dan zat ik thuis te schrijven en liep vast op een herinnering en appte Marjan. Zij zag het bericht terwijl ze in een vergadering of gesprek was en antwoordde bijvoorbeeld: nee, volgens mij was jij toen aan het zwemmen en zat ik in de sloep – of was het toch andersom? Dit gedetailleerde herbeleven bracht ons en mijn schrijfproces verder, maar we hadden hierdoor helaas ook veel nachtmerries en dromen.”

“Voordat ik weer ging werken, ben ik bij diverse experts langs geweest. Na een tijdje ging Marjan bij een psycholoog voor EMDR-therapie. Dit heb ikzelf na haar sessies ook gedaan. Dit alles bij elkaar heeft voor ons goed geholpen.”

Wat vind je van de hulp die er vanuit de ambassade en Buitenlandse Zaken werd geboden?

“De Nederlandse consul op Bali en ambassadeur in Jakarta hebben via hun personeel goed voor ons gezorgd. We kregen een Nederlands en Indonesisch sprekend contactpersoon aangewezen die vanaf de aankomst op Bali tot ons vertrek een week later alles wat nodig was regelde. Daarnaast moesten we zelf natuurlijk met onze verzekering en alarmcentrale zaken regelen. De Duitse opvarenden werden ook goed geholpen, maar helaas liep het voor de Italianen een stuk minder goed af. Hoe, dat kun je in het boek verder lezen. Maar geloof me, wij waren erg blij met de acties van onze overheid!”

Als steward bij een luchtvaartmaatschappij ben je getraind op handelen in noodsituaties. Kijk je door het ongeluk anders tegen jouw werk als steward aan?

“Mijn collega’s en ik zijn er inderdaad voor de veiligheid. Omdat het zo veilig is aan boord van een vliegtuig, hebben we gelukkig veel tijd voor de service. Ondanks alle trainingen vragen we ons allemaal wel eens af: ‘Wat als..?’ Ik weet door mijn handelen tijdens de schipbreuk nu dat ik dit inderdaad kan.”

Wilbert en Marjan – zonsondergang boven Gili Air

Heb je zelf een favoriet reisboek? Zo ja, welke en waarom?

“Ik houd van waargebeurde reisverhalen met een zelfkritische en soms komische blik. Jelle Brandt Corstius kan bijvoorbeeld heerlijk cynisch en met zelfspot schrijven over zijn absurde ervaringen. Daarbij schuwt hij zijn eigen fouten niet. Ik hoop dat lezers dat ook een beetje terugzien in ‘Schipbreuk in het paradijs’. En anders wel in mijn nieuwe boek waaraan ik momenteel werk: met verzamelde kleinere en wat grotere rampverhalen van mijn vele reizen.”

Waarom zouden mensen jouw boek ‘Schipbreuk in het paradijs’ moeten lezen?

“Omdat ze vanaf de eerste pagina in onze ervaring worden meegezogen. Althans, dat vertellen lezers mij telkens. En omdat je je blijft verbazen over de situatie, over het (niet) handelen van mensen en over de herkenbaarheid. Want dit kan iedereen overkomen, of je nu een weekendje Veluwe doet of een half jaar gaat backpacken over de hele wereld.”

Winactie: win een exemplaar van ‘Schipbreuk in het paradijs’

In samenwerking met Wilbert mag Reishonger drie exemplaren van het boek ‘Schipbreuk in het paradijs’ weggeven. Zo maak je kans om te winnen:

• Stel in de comments onder dit artikel zélf een vraag aan Wilbert van Haneghem, auteur van ‘Schipbreuk in het paradijs’. Of vertel ons gewoon waarom jij graag dit boek zou willen lezen. Uit de inzendingen kiezen we 3 winnaars
• We vinden het leuk als je Reishonger volgt op Facebook en Instagram
• Indien je wint, zullen we je per e-mail vragen om een adres waar het boek naartoe gestuurd kan worden. Dit dient een postadres in Nederland te zijn. Deze gegevens gebruiken we enkel voor (correspondentie) over de winactie.
• De winactie sluit op 1 juli 2019

Niet gewonnen en/of wil je sowieso dit boek lezen? Schipbreuk in het paradijs is te koop via Bol.com

• Over
• Laatste berichten

Sascha

Als Sascha niet op reis is, schrijft, praat of droomt ze erover. Haar verlanglijstje? De hele wereld! Sascha’s reishonger is voorlopig nog niet gestild.

Laatste berichten van Sascha (alles zien)

• Stedentrip Eindhoven: 15x Doen in de Lichtstad - 7 april 2022
• 6x ‘Van het strand af’ op Curaçao - 14 september 2021
• Reizen na Corona: top 10 bestemmingen van de redactie - 10 januari 2021