Muren vol, huizenhoog en kleurrijk. Street art is niet meer weg te denken uit het straatbeeld anno nu. In pak ‘m beet vijftig jaar is het van illegale underground activiteit uitgegroeid tot legitieme kunstvorm. Sterker nog: het is een van de grootste kunststromingen van onze tijd. Daarom is er nu STRAAT, het museum voor graffiti en street art.
Is Street Art graffiti?
Street Art is niet hetzelfde als graffiti. Graffiti is het plaatsen van de decoratieve name tags, liefst op uitdagende plaatsen. Het gaat hier om de identiteit van de makers en de kick van het zetten. Bij Street Art gaat het om de originaliteit en de kwaliteit van de afbeeldingen. En om de boodschap erachter.
Graffiti ontstond in New York in de jaren ’60. Het startte met tieners die hun naam en straatnummer achterlieten in en op treinstellen. Het groeide verder uit tot de veelkleurige met spuitbussen gemaakte schilderingen die in elke stad te vinden waren, al dan niet illegaal.
Street Art groeide uit deze beweging. In de jaren ’70 werden met behulp van sjablonen teksten en afbeeldingen op muren geschilderd met voornamelijk boodschappen. De afbeeldingen werden artistieker en men werd zich ervan bewust dat er sprake was van een nieuwe artistieke stroming. In de jaren ’80 kwam vanuit de Pop Art Keith Haring op, die was begonnen met krijttekeningen op lege billboards in de New Yorkse metro. In Amsterdam is nog een muurschildering van zijn hand te zien op het Food Center terrein aan de Jan van Galenstraat. Dit is niet publiekelijk toegankelijk. Maar vanaf de Willem de Zwijgerlaan is het kunstwerk redelijk goed te zien.
De politieke boodschap van Street Art
De politieke boodschap van street art is vaak prominent aanwezig, zeker in landen met een cultuur van revolutie, zoals Nicaragua en Cuba. Maar de wortels hiervan zijn verder terug te voeren. Al een eeuw geleden werd de Mexicaanse kunstenaar Diego Riviera geïnspireerd door de politieke idealen van de Mexicaanse Revolutie (1914-1915) en de Russische Revolutie (1917). Hij streefde ernaar kunst te maken die het leven van de werkende klasse en dat van de inheemse Mexicaanse bevolking weerspiegelde. Met behulp van economische steun van de Mexicaanse overheid in het kader van een nationalistisch project ontstonden grote muurschilderingen. En in onze tijd is er natuurlijk Banksy, die meer op een guerrilla manier opereert. Tegenwoordig is de Street Art misschien wel de populairste en meest invloedrijke kunstvorm in New York, Parijs, Los Angeles, Berlijn, Tokyo, Londen en Amsterdam. In ieder geval de meest zichtbare.
Straat Museum
Het museum is gevestigd op het NDSM terrein. Een locatie die perfect aansluit bij wat geëxposeerd wordt. Ruig, stedelijk, rommelig en industrieel. Een grote hal, zelf ook omlijst door muurschilderingen en met een enorm portret van Anne Frank als visueel focus op de gevel. Buiten vind je een verzameling graffiti en Street Art, kun je soms artiesten aan het werk zien of zelf participeren.
Binnen heeft de grote open ruimte met zijn beton, baksteen, staal en glas de elementen van een stedelijke omgeving wat door de inrichters knap benadrukt is door een layout die is vormgegeven als straten, pleinen en kruispunten. En de grootte en hoogte geeft ruimte aan de vaak forse werken.
Dwalend door de straten en over de pleinen val je van de ene verbazing in de andere. Door de fantasie of de kleuren of de precisie of de zeggingskracht. Of door alles tegelijk.
De meeste werken zouden op de witte muren van het stedelijk, of de donkere van het Rijksmuseum niet echt tot hun recht komen. Hier versterken het patina van fabrieksmuren, de hoge ramen waar tegen zonsondergang prachtig licht doorheen valt en de inrichting de kracht van de werken.
Street art is internationaal en stedelijk, van Amsterdam tot New York, van Tokio tot São Paulo. Deze en vele andere plaatsen zijn vertegenwoordigd. Maar als om aan te geven hoe internationaal en verbonden de werken zijn is de indeling niet op plaats, maar op thema. Esthetisch, persoonlijk, verbonden, bewust, empathisch.
Behalve de werken bevat de hal ook een uitgebreide uitleg over de historie en het heden van Street Art. Veel leeswerk, maar het loont om je hier even in te verdiepen. Maar vergeet vooral niet om de tijd te nemen om te dwalen.
Voor meer info zie www.straatmuseum.com/nl
- Beieren anders: Augsburg en Regensburg - 11 januari 2024
- Pyrénées-Orientales: Mountainbiken in de Albères - 5 oktober 2023
- De Carian Way: erfgoed in Turkije - 23 augustus 2023