Als ik in Monguí op het plein uit de collectivo stap, lopen een paar bewoners, gehuld in bruine ponchos langs de basiliek. Die ruige ponchos beschermen hen tegen de kou. Het is hier maar liefst bijna 3000 meter hoog. Het plein wordt omzoomd door wit gepleisterde gevels, afgebiesd met groen-, rood- en goudgeverfde kozijnen en deuren. Een plaatje. Decennia geleden deed het dorp mee aan de nationale wedstrijd om het ‘mooiste dorp van het land’ te worden. De burgemeester droeg de bewoners op om hun kozijnen in groen, rood en goud te verven en potten met geraniums op te hangen. Het dorp won. Maar wat nog meer opvalt is de overdaad aan kleurige voetballen die in strengen naast de deurposten van de huizen hangen.
Monguí ademt voetballen
Ik schiet een dorpeling aan. Hij vertelt dat de bewoners van oudsher leven van het maken van voetballen. Hij wijst naar een replica van de voetbal waarmee Uruguay het wereldkampioenschap in 1930 binnensleepte. Gemaakt in Monguí.
Er zijn verschillende versies over de precieze oorsprong van dit bijzondere ambacht. Volgens de dorpeling was het zadelmaker Froilán die een eeuw geleden het ambacht naar Monguí bracht. Hij was soldaat en had onderweg in Brazilië, in Manaus, in een voetballen-werkplaats gewerkt. Toen hij terug naar huis ging, deed hij dat over de Amazone rivier, via Leticia, helemaal in het zuidelijkste puntje van Colombia. In zijn tas had hij de mal van een voetbal meegenomen.
Thuisgekomen in Monguí leerde hij een dozijn boeren het ambacht. Deze boeren, die al snel ‘de twaalf apostelen’ werden genoemd, naaiden de leren ballen aan elkaar terwijl ze hun schapen aan het hoeden waren. ’s Avonds, bij het licht van een petroleumlamp, maakten ze de ballen al pratend en drinkend met elkaar af. Soms maakten ze er een wedstrijdje van. Wie het snelste een bal klaar had, streek de inleg van de weddenschappen op. Eens in de week daalden ze met een net vol ballen af naar het dorp om die af te leveren. In heel Colombia namen voetbalclubs hun ballen af.
‘Een vrouw met ballen’ – beeldhouwerk gemaakt door een lokale kunstenaar
Naald
Lange tijd werden ze van leer gemaakt, pas het laatste decennium zijn de ambachtslieden op synthetisch materiaal overgestapt. Maar nog altijd gebruiken ze ‘perfecte technologie’, zeggen ze zelf, namelijk ‘de punt van een naald.’ Nog altijd wordt de kennis via mond-op-mond overgedragen. Nog altijd zijn er maar liefst 22 huisateliers, die voetballen van perfecte kwaliteit produceren. Ook in modder en regen blijven ze goed. Jaarlijks verlaten anderhalf miljoen voetballen het dorp.
Huisatelier
Heb je een bal nodig of wil je gewoon ballen zien hangen in de straten? Breng dan een bezoekje aan Monguí
Als ik verder door het centrum loop, zou je de huisateliers –fabrica de balones– ongemerkt voorbij lopen: het zijn gewone huizen. Door een openstaande deur stap ik naar binnen. Folkloristische muziek en het geratel van machines klinkt in de ruimte. Bedreven dompelt de een het binnenste van de ballen in vaten met lijm, hangt een ander die te drogen, snijdt weer een ander zeshoekige stukken uit kleurig vinyl, die een volgende op de ballen plakt. Daarna worden de ballen verhit en gekoeld en tenslotte verpakt. Aan de achterkant van de ruimte staat de lading van vloer tot plafond opgetast, klaar om verscheept te worden: de grootste aantallen gaan richting de VS en Venezuela.
Een van de werksters zegt, dat -ook al gebruiken ze nu vinyl- haar dorp de geheimen van de hand gemaakte ballen altijd zal bewaren.
Monguí is niet alleen een heel pittoresk wit dorpje
Festival del Balón
Als je in de toekomst naar Colombia gaat, bezoek dan niet alleen de meest populaire koloniale dorpen, zoals Villa de Leyva, maar reis iets verder door naar Monguí. Doe dat bijvoorbeeld in oktober als er het driedaagse Festival del Balón is. Dan staat midden op het plein een bal van vier meter doorsnee. Met de hand gemaakt, uiteraard. Bezoek het Museo del Balón aan het plein. Tijdens het festival kun je je tegoed doen aan gastronomische lekkernijen van dit boerenland.
Ook al is reizen naar Colombia op dit moment niet mogelijk, je kunt het land al lezend en luisterend vanuit je huis ervaren! Lees ‘De wet van de stilte – reis door Colombia’. En doe je ogen dicht en luister naar de bijbehorende en gelijknamige podcast, te vinden op Soundcloud, Spotify, iTunes, Podcastluisteren.nl of je favoriete podcast-app.
- Een ode aan de bergen: wintersport op een andere manier - 24 februari 2024
- Van bron naar riviermonding in de Adriatische zee - 14 juli 2023
- Frans-Italiaans escapisme op de ski in La Rosière - 25 april 2023
