Mindanao: bescherming van de vulkaanbossen

Mindanao op de Filippijnen

Bij de vulkaan Mount Malindang op het eiland Mindanao op de Filippijnen herstelt Trees for All (voorheen Trees for Travel) in samenwerking met de lokale bevolking het bos. Het resterende bos hoog op de hellingen heeft nog een hoge biodiversiteit. Dat wil zeggen dat er een grote verscheidenheid aan planten- en diersoorten is. Dit wordt behouden door er een beschermende ring omheen te leggen. De hogere hellingen zijn door de overheid al aangewezen als een ‘Natural Park’ in het jaar 2004, maar geld voor herstel was er niet.

Door de bijdrage van Trees for All kon in 2008 met het herstel van het bos worden begonnen. Het project begint op bescheiden schaal met 50 hectare per jaar, met de mogelijkheid om uit te breiden, ook naar omliggende vulkanen. Omdat de kosten voor de certificering van de CO2 relatief hoog zijn (vanwege de nog bescheiden omvang) wordt dit project niet aangeboden voor CO2–compensatie, maar wordt een bijdrage gevraagd per geplante boom via het Trees for All-programma.

Nationaal Park Filippijen

Het Nationale Park Mount Malindang heeft een oppervlakte van ruim 53 duizend hectare, waarvan maar ongeveer 33 duizend bebost is. In dit park wonen ook nog 4.000 families die onder marginale omstandigheden leven. De vroegere ontbossing heeft geleid tot grootschalige erosie, overstromingen en modderstromen, waar de landbouw in de lager gelegen gebieden erg onder te lijden heeft en heeft gehad.

Aanpak Mount Malindang

In de 20e eeuw zijn de bossen op Mount Malindang steeds verder verdwenen waardoor er nu eigenlijk alleen nog bos rond de top over is. Dit resterende bos is moeilijk bereikbaar door de steile hellingen. Er is inmiddels wel één, reeds gekapte, corridor die toegang verschaft tot dit resterende bos. In deze corridor gaat het project een ‘kurk’ leggen. De lokale bevolking kweekt de bomen op en assisteert vervolgens bij het uitplanten. Een vijfde van het bos dat wordt aangeplant wordt gebruiksbos voor de lokale bevolking. Tachtig procent wordt toegevoegd als beschermd bos, waarin niet mag worden gekapt. Wel zal de lokale bevolking vruchtgebruik krijgen van dit beschermde bos. Dit houdt in dat ze er zaden en vruchten mogen verzamelen en andere producten die flora en fauna niet beschadigen zoals bamboestengels. De lokale bevolking is verantwoordelijk voor het beheer van dit bos en wordt ingezet bij de controle en het onderhoud. Hiervoor ontvangen ze een vergoeding.

Het gebruiksbos mag vrijelijk door de bevolking gebruikt worden, maar wel volgens de FSC-normen van duurzaam bosbeheer. Dat wil zeggen dat voor elke gekapte boom en nieuwe boom moet worden terug geplant en dat de kap gebeurt op een verantwoorde manier. Er wordt voorlopig geen FSC-keurmerk aangevraagd, vanwege de hoge kosten en het feit dat het bos niet voorbestemd is voor productie-doeleinden. Heel bijzonder is dat Trees for All een fonds instelt dat gedurende 30 jaar elk jaar een bedrag uitkeert aan de lokale bevolking, mits het bos goed beheerd is. Zo heeft de bevolking dus extra inkomsten van de werkzaamheden die ze voor het project uitvoeren en bovendien is de uitkering uit dit fonds een extra stimulans om het bos goed te beheren.

Samenwerking met lokale bevolking

Dit project wordt uitgevoerd met diverse partners. Allereerst is er de lokale bevolking van de Barangay’s, deze kunnen worden vergeleken met een gemeente, maar zijn stukken kleiner in omvang. Deze bewoners worden betrokken bij het opzetten van boomkwekerijtjes, het uitplanten van de bomen en het beheer van de bossen. De Barangay’s krijgen het beheergeld uitgekeerd. Op het volgende niveau is er de samenwerking met de PAMB (Protected Areas Management Board). Deze organisatie is verantwoordelijk voor het nationale park en zal zodoende nauw betrokken zijn bij de aanplant en het beheer van de bossen. In deze organisatie zijn de overheid, lokale gemeenschappen en NGO’s vertegenwoordigd. Trees for All heeft met deze organisaties een overeenkomst voor de aanplant.

Biodiversiteit op de Filippijen

Wereldwijd komt er meer aandacht voor de biodiversiteitsaspecten van bosaanplant en beheer in relatie tot klimaatcompensatie. Ook ons eigen ministerie van VROM is aan het onderzoeken hoe eventuele biodiversiteits-credits op de markt gezet kunnen worden in vergelijking met CO2-credits. Trees for All heeft besloten, vooruitlopend op de discussies, dit in de praktijk te toetsen.

In de vulkaangebieden is de afgelopen jaren door Alterra in samenwerking met Filippijnse instituten veel onderzoek gedaan naar de biodiversiteit. Veel soorten waren nog niet ontdekt en komen waarschijnlijk alleen in dit gebied voor, door de geïsoleerde ligging. Behoud heeft een heel hoge prioriteit. Het herstelproject geeft hieraan een gevolg door de invloed van de aan te planten bomen op de ontwikkeling van de biodiversiteit in kaart te brengen. Begin 2009 werden we al beloond doordat het bedreigde Filippijnse spookdiertje in de bossen gevonden werd.

Stand van zaken

De eerste zaailingen zijn inmiddels uitgeplant op de 50 hectares met een dichtheid van 2.500 bomen per hectare. De lokale bevolking wordt alleen maar enthousiaster en wil liefst zo snel mogelijk nog meer hectares aanplanten. In juni is weer een begin gemaakt met het verzamelen van nieuwe zaden en zaailingen voor de volgende aanplant van 50 hectares. Gebiedsgrootte: in eerste instantie 50 hectare per jaar, met opties tot uitbreiding ook naar vulkanen in de buurt.

Voorlopige einddatum project: 2048

Potentiële CO2 vastlegging: 544 ton CO2/hectare in 40 jaar (excl. buffer). Daar certificering van CO2 vastlegging pas kosteneffectief is bij meer dan 1.000 hectare zal dit project in het Trees for All programma meedraaien, waarbij de CO2 vastlegging dus niet gecertificeerd wordt. In een later stadium behoort certificering en dus CO2–compensatie alsnog tot de mogelijkheden.

Sinds 2017 geldt de noodtoestand in dit deel van de Filipijnen, waardoor het project niet bezocht kan worden. Met oog op de politieke situatie is het project on hold gezet.