Wat deed een ridderorde die was opgericht om pelgrims in Palestina te beschermen in Centro Portugal? In feite waren de Tempeliers, net als andere kloosterorden, een Europese organisatie met bezittingen en vertakkingen in veel landen. Ze hadden hun hoofdkwartier in Jeruzalem op de berg van de tempel van Salomo.
Het Convent van Christus in Tomar
Dit indrukwekkende klooster gelegen binnen een door de Tempeliers gebouwd kasteel bevindt zich op een plek waar de Romeinen al hun goden aanbeden. Zodat daar meteen al een stuk Europese geschiedenis bij elkaar komt.
De kerk van de Tempeliers
Het Iberisch schiereiland was op Asturie (in Noord Spanje) na sinds 711 grotendeels in handen van de Moren. Begin twaalfde eeuw begon de herovering door de Katholieken en van het noorden rukten de katholieken steeds meer op richting het zuiden. Het was Alfonso, de eerste koning van Portugal die rond 1140 zijn gebied (in het noorden van Portugal rond de Douro) aan de Moren en aan de Spanjaarden ontfutselde. De paus erkende hem en verklaarde het Iberisch schiereiland tot ‘kruisvaardersgebied’ om zo de Moren verder te verdrijven. Zo kwamen de kruisvaarders, waaronder de Tempeliers. Deze werden vooral belast met het bewaken van veroverde gebieden en bouwden hun forten en kloosters in Centro Portugal.
Imposante Vestingmuren
De ronde kerk van de Tempeliers
Een rondleiding door het complex voert langs eeuwen Portugese geschiedenis en elementen van een Europese cultuur. Er is een vleugel in Renaissance stijl en zowel de barokke versieringen als de ascetische kloostertafel kennen we ook uit andere landen. Behalve door het onderling huwen van hun vorstenhuizen, oorlogen en wisselende bondgenootschappen werd Europa verbonden door religie, inspiratie in kunst en wetenschappen en de handel in specialiteiten.
Zonovergoten binnenplaats en wandelgangen met Portugese tegels
De gevel van het aangebouwde schip
Ascetisch ogende eetzaal voor de monniken
Tomar
De aanwezigheid van de Tempeliers is ook voelbaar in het nabije stadje Tomar, een stadje dat als een filmdecor oogt. Nauwe bochtige straatjes met gladde steentjes. Sommige huisjes zijn piepklein met een woonkamer die als winkel of werkplaats fungeert. Andere panden getuigen weer van een rijke historie. Winkels hebben een aankleding die ik me nog uit mijn jeugd herinner. Ook in deze tijd ontbreken nog de lichtbakken, grote letters, felle kleuren en hippe logo’s, al is ook hier de hipsterkapper al doorgedrongen. Het centrum is het plein Praça da República traditiegetrouw naar de hoofdkerk, São João Baptista gericht. Het is een plaatsje om lekker doelloos doorheen te slenteren en te genieten van tegels, muren en plaveisels.
De smalle straatjes van Tomar
De smalle straatjes van Tomar
Een andere must see in Tomar is de synagoge uit het midden van de 15e eeuw, de enige in Portugal die volledig bewaard is gebleven. Het is een bijna vierkant gebouw, beïnvloed door oosterse architectuur die vol zit met symbolische referenties.
En Tomar is ook bekend door het vierjaarlijkse “Festa dos Tabuleiros”, een uitbundig festival waarbij meisjes in een optocht door de straten lopen. Op hun hoofd manden die net zo hoog zijn als het meisje lang is, gemaakt van 30 broden die met stokken aan een tenen mand zijn bevestigd. Bovenop de mand vind je een kroon met een kruis of de Duif van de Heilige Geest. Het geheel wordt versierd met papieren bloemen, groen en korenaren. Bij het toeristenbureau kun je een indruk krijgen van het festival en lezen over de historie ervan. Maar dit jaar (2019) kun je het ook in het echt bekijken. Het festival is in juli. Lees er meer over op de website van Visitportugal.
Praça da República
Abrantes
De volgende stop op onze route door Centro Portugal is Abrantes. In Abrantes geloven ze in kunst. Beelden met een betekenis in een park, en allerlei bescheiden humoristische versierinkjes. We verbazen ons over een paar lijntjes op een verkeersbord die een glimlach losmaken en zoeken naar meer tegen de muur geplakte mini-mannetjes. Hoe langer je kijkt hoe meer je er ziet.
Een paar simpele lijntjes ontlokken een glimlach
Kleine mannetjes tegen de muur
Ook hier is een burcht op een heuvel. Als fortificatie bestond die ook hier sinds de Romeinse tijd. Later bezet door Iraniers, Visigothen en Moren. En, net als Tomar, opgenomen in de linie langs de Taag die door de Tempeliers werd gecontroleerd. Het park naast het kasteel is groen met veel exotische planten, die door ontdekkingsreizigers uit Brazilie zijn meegenomen. Het was ooit Portugal dat door zijn ontdekkingsreizigers het eerst profiteerde van de ‘Spice and slave trade’ met Afrika. En het waren de Portugezen die rond Kaap de Goede Hoop voeren en het waren ook de Portugezen die handelden met Sri Lanka en India. Later werd Portugal overvleugeld door de Nederlanders die weer door de Engelsen werden overtroffen, maar Brazilië bleef nog lang Portugees gebied.
Kerk van Santa Maria do Castelo
Het kasteel zelf is een fortificatie met in het midden de oude kerk van Santa Maria do Castelo, waar een museum in gevestigd is met een paar Romeinse beelden en graven van ridders uit het verleden. Ervoor een anker dat getuigt van een maritiem verleden.
Voor Abrantes en het bezoek aan Tomar verbleven we in het fraaie boutiquehotel Luna Hotel Turismo. Vanuit het stijlvolle restaurant heb je een prachtig uitzicht over Abrantes.
Het kasteel van Almourol
De Tempeliers controleerden de oevers van de Taag in Centro Portugal. Vanaf fortificaties waarvan de locatie teruggaat tot de Romeinse tijd. Met een klooster en veel rijkdom zoals in Tomar of een grote ommuurde heuvel zoals in Abrantes. Ook in Almourol is er sprake van een locatie die door de Romeinen werd gebruikt. Er zijn zelfs sporen uit de oudheid gevonden. Overigens niet verwonderlijk gezien de ligging.
De Taag gezien vanuit het kasteel Almourol
Het in 1179 gebouwde fort straalt macht uit zoals het oprijst vanaf een eiland in de Taag. De macht van de Tempeliers bleek echter zeer tijdelijk. De Franse koning Philips de Schone wilde de macht (en rijkdom) van de orde breken. Toen een verrader hem in 1307 verhaalde over godslastering, duivelaanbidding en seksuele uitspattingen zag hij zijn kans schoon. In één nacht werden maar liefst 15.000 mensen gearresteerd. Een serie van door marteling afgedwongen bekentenissen, koninklijke- en pauselijke aanklachten volgden tot in 1314 de grootmeester en de commandeur van de Tempeliers op de brandstapel stierven. De bezittingen van de orde gingen over naar andere ordes. In Portugal werden de tempelridders niet vervolgd en ging de orde verder als orde van Christus.
Het kasteel Almourol in de Taag
Het kasteel werd pas in 1800, na een niet zo nauwkeurige restauratie weer in gebruik genomen. Toch zijn de contouren grotendeels gelijk aan het oorspronkelijke fort en zijn ook de voor de Tempeliers kenmerkende ronde torens te herkennen.
Het Tempelierskruis in de straten van Tomar
Op reis door Centro Portugal
In een relatief korte periode hebben de Tempeliers een behoorlijk stempel op Centro Portugal gedrukt. Maar behalve de aan hen gerelateerde historie is en natuurlijk veel meer te zien. Het bergachtige oosten met zijn kleine dorpjes, de Coa vallei en de ruige kust waar je de grootste golven ter wereld vindt.Of zoek naar Street art. En je kunt er natuurlijk ook genieten van heerlijk eten en fraaie hotels.
Voor meer over Centro Portugal kun je naar Centerofportugal.com. En voor meer over Portugal kun je naar het Portugese verkeersbureau: Visitportugal.com/nl
TAP Air Portugal heeft verschillende vluchten per dag naar Porto of Lissabon. Centro Portugal is vanaf beiden goed te bereiken.
- Beieren anders: Augsburg en Regensburg - 11 januari 2024
- Pyrénées-Orientales: Mountainbiken in de Albères - 5 oktober 2023
- De Carian Way: erfgoed in Turkije - 23 augustus 2023
Frenkie zegt:
Ik heb wellicht een handige tip voor jullie, voordat ik op reis ga koop ik altijd in de Blokker een gidsje met waar je welk geld nodig hebt en koop hier speciale tasjes bij zodat ik goed voorbereid op reis ga.