Tambopata Amazone reservaat

Het Tambopata National Reserve ligt op de grens van Peru en Bolivia, daar waar de rivieren uit de Andes naar het immense Amazonegebied stromen. Door de hoogteverschillen, verschillende vochtigheidsgraden en temperatuurverschillen is dit een zeldzaam gebied op aarde waar de hoogste graad van biodiversiteit aanwezig is. De soortenrijkdom aan insecten (honderd miljoen), planten (honderdduizenden), en vogels (1500) en zoogdieren (500) is immens en daarom is het een paradijs voor ecologen en tegenwoordig ook veel natuurfotografen.

Ik ben geen van beide, maar een geïnteresseerde milieubewuste wereldreiziger. In mijn nabije omgeving vallen wel de nodige biologen te ontwaren en zodoende hebben we vaak buurtoverleg over de “toestand in de wereld”, met name die in het Amazonegebied. Maar dat komt ook omdat Marc van R. (internationaal opsporingsbevel) zich korte tijd in ons buurtschap heeft schuilgehouden. Het had te maken met zijn levenswerk in het Amazone regenwoud en de corruptie ter plaatse. Ik verwijs hierbij kortheidshalve naar mijn eigen website.

Tambopata National Reserve

Tambopata wordt een ecologisch park genoemd en bestaat al heel lang, ver voor de opkomst van het ecotoerisme. De regels om vervuiling tegen te gaan worden hier strikt nageleefd en er wordt streng gecontroleerd op notoire kwik-vervuilers. Dat is goed als je bedenkt dat het zoeken naar goud (Peru heeft de grootste goudmijn ter wereld en vele illegale goudmijnen) geschiedt op ouderwetse manier met behulp van kwik, waardoor het gehele milieu ter plaatse zeer ernstig wordt vergiftigd.

Tambopata Eco-lodge

Welkom bij de Tambopata lodge

Julio heet ons welkom in de ecolodge en we brengen de hartelijke groeten over van Rein en Anja, die een paar maanden eerder in deze lodge zijn geweest en ons de tip meegaven: “vraag naar Julio als gids”. Een gouden tip, is gebleken.

Julio is een selfmade man, hij herkent alle geuren, geluiden en voetprints (tapir, jaguar) van het regenwoud. Ziet slangen, spinnen, vogels en apen ver voordat wij ze ontdekken. Sterker nog, we zien het pas als hij het aanwijst! En als hij ons op vogels of apen wijst, zien wij alleen maar heel veel imposante bomen en een geweldig bladerdak boven ons. Mijn foto’s van de eerste tocht zijn ronduit teleurstellend en veel beter zal het helaas niet worden…

Aapjes, ara's, een Capibara familie, een slangenhalsvogel en een "prehistorische" Hoatzin

Aapjes, ara’s, een Capibara familie, een slangenhalsvogel en een “prehistorische” Hoatzin

Julio werkte al jong bij de ecolodge, eerst als schoonmaker en later als kok in de keuken, vertelt hij. Een slimme jongen die zichzelf Engels heeft geleerd op de laptop in de lobby van de lodge, in de avonduren. Hij had gezien dat gidsen goed Engels moeten kunnen spreken, een groot probleem in dit Spaanstalige land. Negentig procent van de ecotoeristen is Engelstalig en Julio wilde maar één ding: gids worden en de toeristen “zijn” prachtige regenwoud laten zien.

Zijn droom is uitgekomen en wij hebben Julio gevraagd onze kleine groep te gidsen door het regenwoud. Julio heeft als natuurtalent een tipje van de sluier weten op te lichten, voldoende voor een avondvullende Amazone-lezing en deze reisblog.

Julio geeft college tijdens onze eerste tropische tocht door het regenwoud

Julio geeft college tijdens onze eerste tropische tocht door het regenwoud

De geheimen van de Peruaanse Amazone

Voor het slapen nog even de eerste stappen door het regenwoud om te wennen aan de hoge temperatuur en de vochtigheid, vergelijkbaar met een sauna. In hoog tempo zagen we kolibries, padden, prachtig gekleurde vlinders, rupsen, een capibara, hoorden we vele apen in de verte, slangen, heel veel soorten mieren, waaronder de “bullet ant”, een gevaarlijkste. De steek veroorzaakt de pijn van een in het lichaam geschoten kogel. Het ging ons duizelen. Eerst maar een goede nachtrust na het gekoelde biertje in de lodge. Om klokslag negen uur ‘s avonds ging in de gehele lodge de stroom eraf en op slag was het aardedonker. Op de tast bereikten we ons huisje en bed, de zaklantaarn zat nog in de bagage.

De volgende dag trakteerde Julio ons meteen op een stevig programma, dus in het donker op (half vijf) en voor zonsopkomst al op de boot, ver voor alle andere groepen. Na een boottocht van een uur gingen we aan wal en de zon brak door.

Het regenwoud ontwaakt

Het regenwoud ontwaakt

We begonnen direct met een wandelende boom, iets geheel anders als een wandelende tak. De twaalf meter hoge boom (Socratea exorrhiza) kan zich gedurende zijn leven wel zo’n 100 meter verplaatsen, op zoek naar het meeste zonlicht in het bijna gesloten bladerdak. Julio legt uit hoe dat gaat in uitstekend Engels.

Plots heeft Jopie problemen, haar been zit onder de prikkende Amazone bosmieren, ze blijkt precies te staan op een highway van miljoenen bosmieren en die kunnen behoorlijk steken. Julio wijst meteen op een groter gevaar bij je voeten, de tarantula. Deze grote uiterst giftige spin is te vinden in een holletje in de grond, van waaruit hij toeslaat. Julio laat zien hoe je die holletjes goed kunt herkennen. En tegen een boomstam leunen moet je ook niet doen, een rups met akelige brandharen kan allergische problemen veroorzaken, nog even afgezien van bomen met gemene stekels op de stam, die je vooral niet ziet als het een beetje donker is. Een regenwoud is niet voor bange mensen… dat is wel duidelijk.

Tarantula, een van de grootste en giftigste spinsoorten (20 cm)

Tarantula, een van de grootste en giftigste spinsoorten (20 cm)

Niet alleen moet je blik voortdurend op de grond gericht zijn, ook vanuit de lucht dreigt voortdurend gevaar. Ook kunnen er “kanonskogels” uit een boom vallen, van zo’n 35 meter hoogte. De kanonskogelboom produceert vruchten in de vorm van kogels van 3 kilogram, ze lijken wel op paranootkogels en kokosnoten maar bevatten voor de mens geen aantrekkelijke inhoud, wel zijn de apen dol op het vruchtvlees, als de kogel open spat na de val.

kanonskogelboom

Kanonskogelboom (die vrucht van 3 kilo moet je niet op je hoofd krijgen)

Bij een volgende woudreus (een Ficus) van 60 meter hoog legt Julio uit dat die hol is van binnen. Daar heeft honderden jaren lang een andere woudreus gestaan en de Ficus is hier omheen gekronkeld in de loop van honderden jaren. Willem ziet een uitdaging, inspecteert de boom en kruipt er direct in. Julio pakt een liaan, klautert naar boven en vraagt mijn fototoestel. We moeten alle zes naar binnen. Hij neemt hoog boven ons hangend aan de liaan in de holle boom een groepsfoto van ons.

Groepsfoto Ficus

Groepsfoto binnen in de boom (Ficus), genomen door Julio

Aan het einde van de dag zijn we afgepeigerd en uitgedroogd, ondanks de flessen drinkwater, die we in de rugzak hadden gestopt. Het is in het regenwoud constant ronde de 40 graden en de luchtvochtigheid is 100%.

Uitgeput aan het einde van de dag

Uitgeput aan het einde van de dag

De volgende dag maken we een lange boottocht en daaropvolgend een wandeling naar een oude afgesneden bocht in de Tambopata rivier. Door een aardverschuiving en erosie heeft de imposante rivier op deze plek een andere loop genomen en is in het tropisch regenwoud een meer met stilstaand water ontstaan. Bij de kleiwanden op deze plek verzamelen zich elke ochtend de ara’s. Wij nemen plaats in de vogelhut en moeten erg stil zijn, de ara’s zijn schuw, ze ruiken snel onraad. Er gebeurt zeker een half uur totaal niets, maar toch is Julio niet ongerust. Hij geeft ons ondertussen les in natuurfotografie. Zijn specialiteit is vogels in de vlucht, ongeveer het moeilijkste wat er is, want je beweegt de camera mee in de vlucht en toch wil je een scherpe foto maken. Het lukt mij niet eens de vogels in beeld te krijgen, zo snel vliegen ze.

Als oefening kiest hij dus eerst voor een eenvoudige specht tegen de boomstam aan, op 60 meter. Ik zie de specht niet eens, maar daar hebben we onze verrekijker voor natuurlijk. Na enig zoeken krijg ik de specht in beeld. Nu moet ik mijn fototoestel pakken en weg is de specht. Hij zit er nog, zegt Julio, ik had de verkeerde boom te pakken. Toen ik de specht als klein stipje eindelijk in beeld had, zat er een hinderlijk takje voor mijn specht, waarop het toestel steeds ging scherp stellen. Toen ik dat euvel ook onder de knie had kon ik in extase afdrukken, maar de foto bleek bewogen. De lezer begrijpt het, honderden foto’s heb ik geschoten, “op goed geluk” en toen Julio ze even doorbladerde zei hij “Arnold, geef je toestel maar aan mij, ik maak er wel een paar voor je”. De specht was voor hem een koud kunstje en toen eindelijk de eerste ara’s paarsgewijs kwamen aanvliegen, een prachtig gezicht, schoot hij ze in de vlucht en tegen de kleiwand. Uiteindelijk waren het tientallen ara’s met de mooiste kleuren, die hier samenkwamen voor hun ochtendshow, alsof het was afgesproken met Julio… Ja, dan voel je je een gelukkig mens.

De vogelhut

De vogelhut

Overweldigende indrukken, de ara’s op de kleiwanden vanuit de schuilhut, de vele apensoorten tijdens de lange voettochten, de voetsporen van een tapir en een jaguar, de kaaimannen tijdens de nachtelijke boottocht.

Ik moet het allemaal op mij laten inwerken en dat doe ik bij voorkeur na zonsondergang in de buurt van onze lodge op een plateau, waarop ik mijn stoel heb neergezet. Het is er volkomen donker, volkomen stil en iedereen ligt in bed omdat de generator om 21.00 uur stopt.

En dan beginnen rond half tien uur de geluiden uit het regenwoud te komen, vooral van de apen en het geritsel rond mijn stoel. Het is windstil maar de bananenboom naast mij staat steeds heviger te schudden. Schuurt er een tapir aan de stam, zoals onze IJslandse paarden thuis zich graag schuren aan een boom? Maar plotseling valt de gehele boom met flink geraas om, vlak voor mijn neus en als ik opsta hoor ik iets groots wegrennen… ik zie niks en het wordt weer stil. Dat was toch behoorlijk schrikken, het waren geen apen, het was een veel groter dier dat over de grond vluchtte. Wat eet een tapir?

De agouti (goudhaas), die mij de stuipen op het lijf bezorgde afgelopen nacht

De agouti (goudhaas), die mij de stuipen op het lijf bezorgde afgelopen nacht

Julio moet erg lachen de volgende morgen bij het ontbijt als ik mijn verhaal vertel. Een tapir? Een capibara? “Nee, een agouti, kijk daar loopt hij nu bij de paranoten die we gisteren hadden verzameld. Hij had vannacht zin in een banaan, daarom knaagde hij de boom om”. Het is het één na grootste knaagdier ter wereld, iets kleiner dan de capibara, die we hier ook veel tegenkomen aan de oever van de rivier.

Veel onvergetelijke indrukken neem ik mee uit het regenwoud, dankzij Julio, die ons onvermoeibaar de liefde voor de natuur heeft bijgebracht. Vooral het nachtelijke boottochtje, al peddelend tussen de jonge kaaimannen, die Julio overdag al had gezien toen we er hard voorbij voeren in de ochtend. Ook de andere gasten kregen door dat wij ongeveer een dubbel programma draaiden, tijd die zij al rummikuppend doorbrachten in de lounge…

Jonge kaaiman is nieuwsgierig en komt 's nachts naar ons bootje toe

Jonge kaaiman is nieuwsgierig en komt ‘s nachts naar ons bootje toe

Zelf ook naar Tambopata?

Dit “uitstapje” was onderdeel van onze 50-daagse rondreis door Zuid-Amerika (Argentinië, Bolivia en Peru) in september/oktober vanwege het gunstige klimaat aldaar en de goede conditie van de wegen. Je moet rekening houden met vochtige hitte in het regenwoud en droge koude in het hooggebergte. Zowel Tambopata als het nationaal park Manú zijn gemakkelijk te bereiken via Cusco met het vliegtuig (goedkoop). Manú is 6 keer zo groot (het grootste nationaal park van Peru). Tambopata ligt meer afgelegen en kent bijna geen vaste bewoners. Als je naar de biodiversiteit kijkt, is er geen verschil, al liggen delen van Manú NP veel hoger (uitloop Andes). Ik denk wel dat Manú veel meer toeristen trekt omdat er veel meer plekken zijn en er in Cusco meer reclame voor wordt gemaakt.

Wij hebben zelf alles geregeld ter plekke in Cusco en dat viel nog niet mee! We hadden een adres van Rein en Anja maar dat bleek een gewoon woonhuis te zijn en er werd niet opengedaan toen we aanbelden. Pas na veel gedoe kwamen we bij de juiste man, die alles voor ons kon regelen, zelfs Julio als gids! Hieruit alleen al blijkt wel dat Tambopata nog niet zo toeristisch is. Het “reisbureau” bleek inderdaad een gewoon woonhuis, zelfs zonder uithangbord en de man gebruikte zijn kantoortje tevens als slaapkamer (hij had de bel niet gehoord…). We moesten vliegtickets en verblijf (6 nachten) contant afrekenen en dat ging weer niet omdat er niet zoveel geld in de automaten van Cusco zat. Kortom, pas toen we in het vliegtuigje zaten hadden we enige hoop dat alles “wel deugde”, maar zeker waren we nog niet toen er niemand bleek te staan om ons naar de boot te brengen. Maar ook dat werd snel opgelost. Julio kwam eraan gerend en verontschuldigde zich, hij moest eerst nog wat boodschappen doen in Puerto Maldonado, maar het busje stond klaar in de stad. De tuktuks vervoerden ons met alle bagage in deze niet overdekte sauna door de drukke stad.

hoatzin

Stichting Amazone Fonds

Aan het eind van de reis gekomen, kom ik nog even terug op mijn inleiding over de milieuschade, veroorzaakt door de goudkoorts. Ecotoerisme moet het nieuwe verdienmodel worden voor de lokale bevolking. En dat heeft de Stichting Amazon Fund goed begrepen. Dit fonds heeft een mooi natuur-educatie programma opgesteld onder leiding van zeer deskundige vrijwilligers, aan de Boliviaanse kant in de aansluitende ecoparken (Madidi NP en biosfeerreservaat Pilon Lajas).

Hier heeft de stichting lesprogramma’s ontwikkeld, voor kinderen vanaf lagere school (schooltuintjes) tot HBO-niveau. Van de laatste opleiding komen de toekomstige leraren en natuurgidsen in dit gebied. Educatie van onderop door en voor de plaatselijke bevolking, kleinschalig maar effectief. Onder bezielende leiding van oprichter (vrijwilliger) Fred Opdam en vele deskundige medebestuurders en adviseurs doet dit kleine fonds goed werk, dat wij als reisgroepje ook van harte hebben kunnen ondersteunen. Er moeten meer Julio’s komen!

De school in Rurrenabaque, Madidi NP

De school in Rurrenabaque, Madidi NP

Basiseducatie begint bij de jongsten, zij leggen schooltuintjes aan

Basiseducatie begint bij de jongsten, zij leggen schooltuintjes aan

Natuur-educatieproject van het Amazone Fonds

Natuur-educatieproject van het Amazone Fonds

Nederlandse vrijwilligers met kennis van zaken helpen bij de leerplan-ontwikkeling

Nederlandse vrijwilligers met kennis van zaken helpen bij de leerplan-ontwikkeling

Veel veldwerk voor de toekomstige docenten en natuurgidsen

Veel veldwerk voor de toekomstige docenten en natuurgidsen

Houtkap op verantwoorde wijze, duurzaam zeggen we tegenwoordig

Houtkap op verantwoorde wijze, duurzaam zeggen we tegenwoordig

Arnold
Laatste berichten van Arnold (alles zien)
  1. Manouk - Groetjes uit Verweggistan.nl zegt:

    Wat leuk om dit te lezen! Wij gaan komende zomer naar o.a. Peru en vonden ergens in een boekje informatie over Tambopata. Toen ik een beetje ging zoeken kwam ik bij jouw blog uit. Het klinkt erg leuk! Zou je me eventueel wat meer informatie kunnen geven? Over waar je het geregeld hebt, hoeveel het kostte enzo? En hoeveel dagen? We zouden dit ook graag doen en het klinkt alsof we Julio moeten hebben. Je mag me ook emailen!

  2. Arnold Pilon zegt:

    Beste Manouk,

    Jullie boffen als jullie dit jaar naar Peru kunnen gaan. Wil je zo’n tocht doen als ik hier heb beschreven dan moet je eerst naar Cuzco. In die stad is een heel klein niet van buiten herkenbaar winkeltje, waar wij zijn binnengelopen (via lokale hotel-info), het ligt op loopafstand van het centrale plein in het smalle straatje Calle San Juan de Dios. Cuzco is sowieso een “must” in Peru. Natuurlijk ook erg toeristisch, maar een leuke stad om een paar dagen te vertoeven en uit te vinden hoe je in de Tambopata Ecolodge komt…….een avontuur op zich !
    Als je in dat “booking-winkeltje” boekt en je vraagt speciaal naar Julio als gids in NP Tambopata Ecolodge heb je misschien geluk (er zijn natuurlijk veel meer gidsen). Vliegen vanaf Cuzco is heel goedkoop (het is een binnenlandse vlucht via Puerto Maldonado) en op het vliegveld vangt Julio jullie op. Je kunt kiezen voor drie dagen (minimaal) of vijf dagen (maximaal). Dat laatste hebben wij gedaan, is vanzelfsprekend wat prijziger maar aan te bevelen, omdat je langere tochten kunt maken. NP Manu is natuurlijk overal te boeken en veel bekender en dus veel meer toeristen.
    Succes met jullie avontuur!

  3. Fred Opdam zegt:

    Arnold, een erg mooi reisverslag! En veel dank dat je een stukje over Stichting Amazon Fund schrijft. In 2017 zal het door ons ondersteunde natuur-educatie programma ook in Peru van start gaan. In eerste instantie het schooltuinenprogramma. Niet ver van waar jullie gereisd hebben, nabij het Picaflor Research Center, Tambopata, Puerto Maldonado. We hopen bovendien dat daar over enkele jaren het praktisch veldwerkprogramma kan beginnen. Het zou mooi zijn om dan te kunnen werken met mensen als Julio. Niet om toeristen rond te leiden maar om Peruaanse scholieren in het regenwoud te leren over dit ecosysteem en de waarde ervan.

    Ga je zelf nog terug naar deze regio. Bij mij begint het in ieder geval steeds weer te kriebelen als ik beelden zie of geluiden hoor van het mooie Amazonegebied.

    Nog veel mooie reiservaringen gewenst.

  4. Marianne Rutten zegt:

    Wij zijn vorig jaar naar Tambopata Research Center geweest, de verst gelegen lodge in de Tambopataregio; 7 uur stroomopwaarts vanaf Puerto Maldonado. Prachtige plek met het grote voordeel dat de opbrengsten ten goede komen aan onderzoek en de bescherming van rode ara’s in de Tambopatoregio.
    Dit onderzoekscentrum is daar al 20 jaar mee bezig. Een echte aanrader, uiteraard ook met zeer bekwame gidsen en begeleide dag- en avondwandelingen, bezoek aan twee clay-licks, boottochten op zoek naar kaaimannen, jaguars en tapirs en last but not least: rode ara’s die rond de lodge vliegen. Je hebt niets meer nodig als je van jungle houdt….

  5. Als mijn reisblog ook maar een heel klein steentje kan bijdragen aan een beter milieu-besef ter plekke ben ik een tevreden mens. Het is een groot voorrecht daaraan te kunnen werken, zeker als je de overweldigende natuur (en biodiversiteit) aldaar zelf kunt ervaren.

  6. Fantastisch verhaal! Echt geweldig. Ik heb je gevonden door ge zoeken naar een mooie vakantie bestemming om ara’s in het wild te zien / fotograferen.

Vragen? Suggesties? Of jouw reishonger delen?

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je mag alleen HTML tags en attributen gebruiken:

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>