De brute kracht van Berastagi

Sinabung

Ik ben in Berastagi, een stadje dat veel reizigers op Sumatra wel kennen. Veel Indonesiërs zoeken in het weekend verkoeling in dit bergstadje. Toeristen kennen het vooral vanwege de indrukwekkende natuur en de prachtige traditionele Karo Batak dorpen in de omgeving. Veel toeristen doen de stad kort aan om de slapende vulkaan Sibayak te beklimmen. Wat de meeste mensen echter niet weten, is dat de vulkaan Sinabung mogelijk nog een groter hoogtepunt is. Een lokale bus brengt je naar de voet van de vulkaan. Vanaf daar kun je zien hoe de lava zich een weg naar beneden waant en voel je de kracht van dit imponerende natuurverschijnsel. De hoofdprijs? Het zien van een uitbarsting. Ik neem je mee naar Berastagi, waar ik drie dagen doorbracht.

Pas op: rampgebied… 6 km naar de vulkaankrater

Het regent as

Frank’s kreet bleek vals alarm. We vielen niet in de prijzen. De volgende dag hebben we meer geluk. De ‘slave of the volcano’, zoals hij zichzelf noemt, klopt om vijf uur in de morgen enthousiast op de deur van mijn primitief slaaphok. Hij heeft een passie voor vulkanen en kent het gebied dan ook als zijn broekzak. Ik vaar enkele dagen mee op zijn enthousiasme. In het donker wandelen we richting de vulkaan. Wanneer het eerste publieke busje aan komt scheuren, bedenken we ons niet en springen we er in. Onderweg wordt er eerst nog even een band verwisseld. Frank houdt het bijna niet meer van de spanning en is aan het raam gekluisterd. Het busje brengt ons naar de voet van de vulkaan. Althans, dat was gebeurd als Frank de bus niet met veel bombarie tot stilstand had geroepen. ‘Stop the car!’ Frank springt er al uit voor ik besef wat er gebeurt. En dan weet ik waarom. Ik zie de eerste vulkaanuitbarsting van mijn leven. Het is adembenemend. Een halfuur later regent het as. Frank geeft me een mondkapje en we lopen richting een dorpje. We zijn net aan de praat geraakt met enkele inwoners als blijkt dat er een tweede uitbarsting is. We rennen terug naar het open veld. Het moet een gek gezicht zijn, twee schreeuwende blanke toeristen met mondkapjes op en een camera om hun nek. ‘Eruption!’ schreeuwen nu ook de buurtbewoners. Ze lopen hun huizen uit om te kijken. We kijken allemaal toe hoe de vulkaan alles van zichzelf lijkt te geven. De as dwarrelt in mijn wimpers.

De uitbarsting van Sinabung

De as dwarrelt uit de lucht

Politie

Ineens is daar ook de politie. Twee mannen in een legerkostuum lopen ons tegemoet. Ze verbieden ons om verder te lopen. Een lokale bewoner helpt ons om hun bevelen te vertalen. Ze maken foto’s, van ons, van onze paspoorten. Ze schrijven alles op. Ik begrijp het niet en vraag waarom ze dit allemaal willen weten. Dan drukken ze een foto onder mijn neus. Ik zie hoe reddingswerkers gebogen zijn over een lichaam. Een dood lichaam, zo blijkt later. Een maand geleden kwam hier een Duitse toerist om het leven. Er is inmiddels contact met het politiekantoor in Medan. Frank krijgt de telefoon in zijn hand gedrukt en moet de agenten beloven dat we alleen op de weg blijven. ‘Of course’ verzucht hij. ‘I’m not stupid.’ De rest van de ochtend turen we vanaf een omgevallen boom naar de vulkaan. Af en toe stopt een auto om een foto of praatje met ons te maken. Ieder zo z’n eigen attractie. Aan de vulkaan zijn zij inmiddels wel gewend.

Inwoners schuilen voor de as

Een verlaten huis in de buurt van de vulkaan

Spookdorp

Even verderop zien we de impact van dit intrigerende natuurverschijnsel pas echt. We wandelen de zogenaamde ‘Ghostvillage’ in. De vulkaan Sinabung heeft honderden jaren geslapen en werd in 2010 weer actief. Het dorp, dat aan de voet van de vulkaan ligt, moest evacueren. Het dorp is dan ook een spookdorp geworden. Het is een bizar gezicht. Planten hebben vrij spel, daken storten in. Veel deuren staan open. Ik zie hopen kleren, kasten, kopjes en borden. In sommige huizen hangen nog familiefoto’s. De wind waait tussen de huizen, stukken dak brokkelen af. De donkere lucht zorgt voor een mysterieuze sfeer. Het tafereel doet me denken aan het decor van een horrorfilm. Enigszins op mijn hoede vervolg ik mijn weg. In het midden van het dorp staat de kerk die zich met enige moeite staande lijkt te houden. Wanneer ik doorloop, kom ik bij een klein ziekenhuis. Ik zie een kinderbed, apparatuur, medicijnen en rapporten met de gegevens van patiënten. De verfomfaaide posters op de deuren verraden dat het waarschijnlijk om kraamhulp ging. Ik zie de paniek terug in de wijze waarop men de huizen heeft achtergelaten. Een rilling loopt over mijn rug.

Eén van de vele achtergelaten huizen

Hiken in de wolken

De volgende dag beklim ik samen met een Nederlands stel en een gids de Sybayak vulkaan. De trekking is zwaar maar eenmaal boven wacht ons een verrassing: Sinabung heeft vandaag opnieuw een enorme uitbarsting. Daar staan we, bovenop een slapende vulkaan, terwijl we in de verte de uitbarsting zien. Het is opnieuw adembenemend. We staan tussen het gas en de wolken. Het onderscheid kunnen we al niet meer maken. Zelfs hier, twintig kilometer verderop, regent het as. We lopen over gestold lava en door de jungle weer naar beneden. Onze gids loopt met een mes voorop: hij hakt ons een weg door de rimboe. Mijn reisgenoot wringt zijn hoedje uit, die inmiddels doorweekt is van het zweet. ‘Moeielijk hé’ zegt ook onze chauffeur als we weer veilig beneden staan. Ons koloniale verleden is hier nooit ver weg. Hij brengt ons terug naar de stad, die inmiddels wit ziet van het as. Bij ons guesthouse staat Frank ons al op te wachten. Enthousiast vertelt hij over de twee uur durende uitbarsting. Het is één van de grootste uitbarstingen van de afgelopen tijd. Het haalt zelfs het Nederlandse nieuws. Hij vertelt hoe hij bij mensen thuis moest schuilen voor de vallende as. Hij straalt. ‘This is the best day of my life.’

Het spectaculaire uitzicht vanaf de Sibayak vulkaan

De Sinabung heeft vandaag opnieuw een enorme uitbarsting

Karo Batak dorp

Ik besluit ook een kijkje te nemen buiten deze vulkaanstad. In de omgeving zijn diverse Karo Batak dorpjes te vinden. Hier leven de Batak, een traditionele stam die met name bekend staat vanwege de eigenzinnige, traditionele huizen. Ik bezoek Lingga, een klein dorpje dat net buiten Kabanjahe ligt. Een lokale bus brengt me naar dit dorp. Ik zit tussen schoolmeisjes in uniform. Ze giechelen als ze me zien en maken stiekem foto’s van mij. Naast me zit een oude vrouw in kleermakerszit. Ze blijft maar eucalyptusolie smeren en schrikt even als ze me ziet. Tegenover me zit een vrouw die betelpalm eet. Het zou gezond zijn voor het gebit en laat rood af. Ze kijkt naar mij en lacht al haar rode tanden bloot. De muziek knalt door de speakers en onderweg springen mensen in en uit het overvolle busje. Erg comfortabel is het reizen met openbaar vervoer hier niet. De prachtige uitzichten doen dit echter voor een moment vergeten. Dan is het tijd om over te stappen. Eenmaal buiten stormen de mensen op me af. Ze geven me allemaal tegenstrijdige reisadviezen. Een ieder wil graag oogsten van mijn komst, toeristen komen hier weinig. Van alle kanten klinkt: ‘Hé miss! How are you?’ (En dan maar lachen en zwaaien. Ik luister inmiddels echter ook al naar ‘mister’) Veel mensen willen met me op de foto, sommige automobilisten stoppen voor een praatje. Ik loop naar de bussen om over te stappen en vraag om hulp. Iedereen kijkt naar me. Mensen spreken slecht Engels en lachen met z’n allen om mijn onwetendheid. Even voel ik me een beetje verloren. Dan helpt een oude man me het juiste busje te vinden en een kwartier later loop ik dan toch Lingga binnen. Onopvallend gaat dit trouwens niet. Ook hier roepen en zwaaien mensen naar me. ‘Wanna smoke miss?’ Het is niet voor het eerst dat ik in Indonesië als blonde Nederlandse het gevoel krijg op een voetstuk te worden geplaatst. Als een slap aftreksel van Madonna loop ik, een beetje slecht op mijn gemak, door.

Schoolkinderen wachten op het lokale transport

Eén van de traditionele Batak woningen

Ceremonie

Ik loop op het geluid van muziek af en sta dan op een centrale plek waar een ceremonie gaande lijkt te zijn. Ik zie mensen in traditionele kleren dansen. Misschien een bruiloft? Mensen staren me aan en ik krijg het gevoel dat mijn bezoek niet gewenst is. Ik overweeg om door te lopen maar dan komt een jonge vrouw van een jaar of twintig nieuwsgierig naar me toe lopen. Ze geeft me uitleg. Ik had er niet verder naast kunnen zitten: Het is een begrafenis. Als iemand overlijdt, is er drie dagen feest. De kist staat vaak in het midden en er wordt gedanst en muziek gemaakt. Na deze drie dagen wordt de persoon begraven. Het type graf symboliseert de status van de persoon. Vaak staan er standbeelden bij en soms zijn de graven ondergebracht in complete ‘huizen’ die qua formaat niet onderdoen voor woonhuizen. Hoe groter en luxer: hoe succesvoller de persoon was. Mijn aanname dat ze tijdens zo’n ceremonie waarschijnlijk het leven van de persoon vieren, blijkt verkeerd. Ze vieren het feit dat de persoon getrouwd is, kinderen heeft en dat die kinderen ook weer getrouwd zijn en kinderen hebben. Het liefst jongens. De familie regelt het feest en bezoekers geven de familie geld. (De familie en familienaam zijn hier heel groot en belangrijk.) Het feest wordt met grote, kleurrijke bloemen op borden aangekondigd. Hoe meer mensen er komen, hoe beter. Het geeft aan hoe geliefd de persoon was. Ik vraag wat er gebeurt als je jong sterft en niet getrouwd bent. Ze vertelt dat je dan, in de officiële oude traditie, ‘weggestopt’ wordt. Geen feest, geen ceremonie. Ze glimlacht als ze mijn gezicht ziet. ‘Sorry.’ Oh, en… hoe een huwelijk er dan uitziet? Nagenoeg hetzelfde. Hoe meer ze me vertelt, hoe meer ik inzie dat deze stam nog op unieke wijze leeft. Ze zijn dan wel ingeklemd tussen andere (Islamitische en Christelijke) dorpen: ze houden sterk vast aan hun eigen geloof en tradities. De vrouw is trouwens, net als vele Indonesiërs, ontzettend beleefd. ‘Yes miss. Where you from miss?’ Ondertussen komen er ook kinderen bij ons staan. Ze willen met me op de foto. Als ik vertrek word ik lachend door het gezelschap uitgezwaaid. Of ze misschien mijn Facebook mogen?

Jongens bij de begrafenisceremonie

Een Batak moeder met haar dochter

Rijke toerist

Ik geniet op Sumatra enorm van de vriendelijkheid van de bevolking. Hun belangstelling, optimisme, humor en behulpzaamheid. Ik merk echter ook dat mijn verschijning veel bij mensen oproept. Dat ik ook hier gezien wordt als een blanke, rijke (en soms statusverhogende?) vrouw, blijkt wel als ik terugloop. Een dame wil met haar dochtertje poseren voor mijn camera. Met gebaren legt ze uit dat ik in ruil daarvoor drinken moet kopen. Ze drinkt het vervolgens zelf op. Een deel van mijn wisselgeld geeft ze aan haar dochtertje, die het onzeker aanneemt. Ik sta met mijn mond vol tanden. Even verderop laten jonge jongens hun kont zien. Ze lachen. En dan weet ik dat het tijd is om te gaan.

Vallen en opstaan

In Berastagi zag ik de enorme kracht van de natuur. Ik zag de angst en de risico’s van het leven hier. Eveneens zag ik de veerkracht van de mensen. Zij zetten de kracht in voor hun eigen behoud. Zo krijgt de stad elektriciteit door de stuwkracht van de vulkanen en gebruiken ze de vruchtbare grond, rondom de slapende vulkaan, voor het verbouwen van specerijen. De mensen vallen en staan weer op. Ieder moment kunnen zij weer opgeroepen worden om te evacueren. Ze houden vast aan hun geloof en hun tradities. Het gebed van de moskee klinkt iedere dag door de stad. Huwelijken voltrekken, iemands leven wordt gevierd. Het leven gaat hier door. En dat is pas echt de kracht van Berastagi. Of, zoals de Indonesiërs zeggen: ‘Het is allemachtig prachtig.’

• Over
• Laatste berichten

Anke

Anke nam de trein vanuit Friesland naar het zuiden van China. Zo reist zij het liefst. Langzaam. Bewust. Duurzaam. Voorbij de tijd(szones). Niet wetende wat het volgende station haar brengt.

Laatste berichten van Anke (alles zien)

• Eet, drink, slaap en bewonder - 19 juni 2018
• Gouden bergen in Nepal - 28 maart 2018
• (Een) wild leven in Chitwan - 7 december 2017