De Kick van het IJsklimmen

Klimmen is iets wat de mensheid al vele jaren bezighoudt. De beklimming van beroemde bergen zoals de Mount Everest, Mount Eiger, Matterhorn en Mont Blanc waren belangrijke punten in de geschiedenis van de bergsport. Maar over de jaren heen heeft de bergsport zich in de breedte ontwikkeld, en er zijn vele klimvarianten van het al oude alpinisme afgeleidt. Een van deze sporten is ijsklimmen.

ijsklimmen

Klimmen is iets wat de mensheid al vele jaren bezighoudt. De beklimming van beroemde bergen zoals de Mount Everest, Mount Eiger, Matterhorn en Mont Blanc waren belangrijke punten in de geschiedenis van de bergsport. Maar over de jaren heen heeft de bergsport zich in de breedte ontwikkeld, en er zijn vele klimvarianten van het al oude alpinisme afgeleidt. Een van deze sporten is ijsklimmen.

IJsklimmen is een sport waarbij je bevroren watervallen of steile ijswanden beklimt. Om dat te doen, heb je speciale materialen en veel kennis nodig. Naast de standaard bergsport uitrusting (gordel, bergschoenen, helm, etc) heb je twee ijsbijlen, stijgijzers en ijsboren nodig. Daarnaast kan ijsklimmen een gevaarlijke sport zijn, vooral voor mensen met weinig ervaring.

Omdat ijsklimmen niet erg bekend is in Nederland, sprak Reishonger met een aantal specialisten op het gebied van ijsklimmen; de Nederlandse klim en bergsportvereniging NKBV, de Nederlander Roeland van Oss, berggids bij Into The Alps, een van de beste klimmers van Nederland, Marianne van der Steen, en avonturier Jan Willem Bosch.

Joost Hofman van de NKBV: “Klimmen is de mooiste sport die er is! Het is een vorm van puzzelen met je lichaam: Hoe kom je boven? Welke bewegingen moet je daarvoor maken? Wat is de beste route? Het is dus niet alleen fysiek uitdagend, maar ook mentaal. Voor beginnende klimmers speelt de hoogte natuurlijk ook een belangrijke rol. Ervaren klimmers proberen steeds beter te worden door steeds een moeilijkere route te klimmen.”

Ervaren klimmers proberen steeds beter te worden door steeds een moeilijkere route te klimmen.

Waar kan je goed ijsklimmen?
Bij ijsklimmen denk je in eerste instantie misschien aan landen als IJsland, Noorwegen en Zweden. Daar bevinden zich dan ook veel geschikte bevroren watervallen en gletsjers, waar ijsbijlen in gekliefd kunnen worden. Maar vergis je niet. IJsklimmen wordt al jaren gedaan in Rusland, Italië, Oostenrijk, Frankrijk, Zwitserland, Canada en Amerika. Er zijn ook minder bekende locaties, zoals Schotland, Slovenië, de Oekraïne en Tsjechië, waar de bergen misschien niet zo hoog zijn, maar minstens zo steil en spannend.

In Nederland kan je ijsklimmen oefenen op een ijswand van de Klimmuur in Den Haag, de Ice Wall van Bever, bij ijsmeester Thomas Knoope op zijn bevroren waterval in Bodegraven, of op rots en in hout bij Rock Steady in Bussum.

Roeland van Oss: “In de Alpen heb je enkele bekende ijsklimgebieden: Cogne, Kandersteg, Briançon, Obersdorf, etc. Buiten Europa zijn Canada en Rusland erg populaire bestemmingen voor ijsklimmen.” Wanneer we Roeland vragen waar de nieuwe uitdagingen liggen, met het idee dat hij bijvoorbeeld Antarctica zou noemen, geeft hij vastberaden een heel ander antwoord: “Overhangend ijs en spray-on ijs!”

Marianne van der Steen: “De uitdaging in het ijsklimmen is het ontdekken van plaatsen over de hele wereld. Niemand die er over peinst om in -20 in het schemer-donker aan een half-natte koude wand te gaan hangen waar nog nooit iemand geweest is, zoals in IJsland, waar ik voor het eerst ben gaan ijsklimmen. In de komende jaren wil ik graag nog naar Denali (Alaska), Satling (India), maar van Zwitserland kan ik nooit genoeg krijgen. Een van mijn favoriete gebieden is bijvoorbeeld Kandersteg in Zwitserland.”

Roeland van Oss: “De kick van het ijklimmen is vergelijkbaar met klimmen in het algemeen: het op eigen kracht beklimmen van iets. In dit geval steil bevroren water, wat natuurlijk een apart maar geweldig iets is. Daarnaast heb je een ijsbijl vast, met een goede handgreep: het is dus een grove kracht die je nodig hebt (ipv een fijne vingerkracht), waardoor mensen snel op een redelijk niveau kunnen klimmen.”

ijsklimmen-into-the-alps

De ontwikkeling van ijsklimmen
Roeland van Oss: “De geschiedenis van het ijsklimmen begint halverwege de negentiende eeuw, wanneer het klimmen als recreatieve sport populair werd: klimmers kwamen met de eerste modificaties aan hun materiaal, zoals spijkers onder de schoenen, ijsbijlen en eenvoudige stijgijzers (grödel). Oskar Eckenstein, een ingenieur uit Engeland, ontwikkelde in 1908 een veel beter stijgijzer en een kortere, lichtere ijsbijl. Maar veel belangrijker, hij ontwikkelde de techniek die samengaat met de modernere materialen: de nog steeds bekende en gebruikte Eckenstein stijgijzer techniek. Zijn doel was om het hakken van treden (met de ijsbijl/pickel: een technniek die tot dan toe alleen maar gebruikt werd) zoveel mogelijk te verminderen. Henry Grivel uit Courmayeur (Grivel is nog steeds in van de grootste fabrikanten van klimmaterialen) produceerde het materiaal voor Eckenstein.”

Roeland legt verder uit: “In 1929 veranderde Grivel de stijgijzers met twee vooruitstekende punten. Deze vooruit stekende punten werden pas populair, nadat Heckmaier ze gebruikte op de eerste beklimming van de Eiger noordwand in 1938. De eerste ijsboren werden in 1958 ontwikkeld, en verbeterd in 1964. IJsbijlen werden rond 1970 verbeterd: Simond en Chouinard kwamen met de gebogen punt waardoor het klimmen een stuk eenvoudiger werd.”

Marianne van der Steen: “Mijn motto bij ijsklimmen is ‘Der Weg ist das Ziel’, oftewel, blijven ontdekken onderweg en als je dat op een eerlijke manier doet, vind je vanzelf die weg en daarmee misschien ook wel een bestemming. Vaak realiseer je je dan niet eens dat dat je ‘bestemming’ was, zoals een top van een berg, einde van een route of juist niet het einde van de route, maar heb je wel veel geleerd zodat je de volgende keer een veel moeilijkere route kan klimmen. Op mijn blog heb ik er laatst een stuk over geschreven dat het in veel woorden misschien wel beter beschrijft dan deze paar zinnen.”

ijsklimmen-uitrusting

Bergbeklimmen in de winter
Roeland van Oss: “IJsklimmen is een alternatief voor bergbeklimmen in de winter, maar het is ook een aparte sport (of apart onderdeel van bergsport). Voor sommige klimmers is het hun sport, het enige wat ze doen. De pure ijsklimgemeenschap is niet heel erg groot, maar er zijn wel heel veel alpinisten die ijsklimmen (als alternatief). Maar ook als training: als we grotere wanden klimmen, zitten daar ook vaak passages steil ijs in. Om dat te trainen is ijsklimmen een goede oefening.”

Joost Hofman van de NKBV vertelt ons hoe groot de Nederlandse ijsklim-gemeenschap is: “Wij hebben 56.000 leden, daarvan doet zo’n 6% aan ijsklimmen, dat zijn er dus meer dan 3.000. Ik verwacht niet dat er mensen in Nederland structureel ijsklimmen zonder dat ze lid van de NKBV.”

IJsklimmen als competitie
Roeland van Oss: “IJsklimmen als competitie sport is vrij nieuw: in 1912 werd er wel voor de eerste keer in Courmayeur, Italië, een ijsklim wedstrijd gehouden, maar de echte competitie begon pas in 1970 in Rusland. Tegenwoordig is er een ijsklim worldcup, die elk jaar verschillende locaties in de wereld aandoet. Er zijn verschillende disciplines: speed, difficulty en mixed klimmen (drytoolen, dat is ijsklimmen zonder ijs). Steile/overhangende torens van ijs moeten dan worden beklommen, vaak met stukken hout of klimgrepen ertussen.”

“Er zijn wel een tiental goede ijsklimmers in Nederland, maar twee springen er uit: Marianne van der Steen en Dennis van Hoek. Marianne van der Steen staat in de top tien van de wereld en werd op het Masters-event in Ouray, USA zelfs tweede. En afgelopen jaar overtrof Dennis van Hoek alle verwachtingen door de World Cup Ice Climbing Speed op zijn naam te zetten in het Zwitserse Saas-Fee.”

Marianne van der Steen: “De beroemde klimmer Steve House vertelde mij keer op keer dat klimmen 80%, misschien wel 90% mentaal is en maar een paar procent fysiek. Mentale kracht, rust, is veel belangrijker dan een dikke bonk spieren. In wedstrijden ligt de verhouding misschien wat anders, daar ligt het risico anders; als je valt in een wedstrijd ga je niet per definitie dood, met alpine ijsklimmen is vallen soms simpelweg geen optie. Mentaal is niet alleen belangrijk bij het issue ‘vallen’ maar ook met het issue planning. Precies weten waar je moet klimmen, hoe lang nog, hoeveel eten je nog hebt en je voorbereiding voor de eigenlijke klim. Een perfecte voorbereiding geeft je een absolute voorsprong.”

roeland van oss ijsklimmen

Joost Hofman van de NKBV noemt dezelfde beste Nederlandse klimmers. “Nederlanders doen ook mee aan wedstrijden, zelfs de worldcup ijsklimmen. Marianne van der Steen en Dennis van Hoek zitten in het Nederlandse Team IJsklimmen wat wereldbekerwedstrijden en WK’s klimt. De afgelopen jaren hebben wij een officiële wedstrijd georganiseerd in Nederland!! Wedstrijden worden altijd geklommen op artificiële ijswanden, zodat er speciale routes gecreëerd kunnen worden die nooit eerder geklommen zijn.”

Jan Willem Bosch: “IJsklimmen is echt de mooiste sport die ik ken. Daar moet je echt kennis voor hebben. Je kan het zeker niet vergelijken met skiën. Het grote probleem met ijsklimmen is, dat er niks mis mag gaan… en dat maakt het juist zo leuk.”

Hoe leer je ijsklimmen?
De NKBV organiseert verschillende cursussen; workshops ijsklimmen waarbij je kennis maakt met de beginselen van het ijsklimmen, masterclasses ijsklimmen, basiscursussen en een gevorderdencursus voor wie al eerder in ijs geklommen, maar zijn techniek wil verbeteren. De NKBV heeft tien tips voor ijsklimmen (voor ervaren ijsklimmers). Joost geeft ons nog het volgende mee: “In de praktijk leer je het meest. Het belangrijkste is om de ijscondities goed in te kunnen schatten en je eigen kunnen niet te overschatten. Een leuke manier om het een keer uit te proberen is bij de ijsklimwand van Bever in The Globe in Den Haag.”

ijsklimmen-foto-roeland-van-oss

Cursus klimmen met berggids
Roeland: “IJsklimmen kan je niet zomaar gaan doen: je moet een basiskennis hebben van klimmen (zekeren, standplaatsen bouwen, abseilen, etc). Daarnaast heb je in de winter hele andere gevaren dan in de zomer, zoals ijsslag, lawines, kou, etc. Het beste kan je dit leren door een cursus te doen met een berggids. In een week tijd leert de gids je dan klimmen, zekeren, en alle andere belangrijke punten. Er is geen verbod op ijsklimmen, je hebt geen diploma nodig. Iedereen mag het doen. Maar het is een gevaarlijke sport, dus zonder ervaring is het erg af te raden. Als je niet weet wat je doet, kan het heel gevaarlijk zijn.”

Wil jij ook de adrenaline door je aderen voelen? Geef je dan eens over aan deze zenuwslopende en niet ongevaarlijke tak van sport! En vergeet niet ons te laten weten wat je ervan vindt!

Dionne
Laatste berichten van Dionne (alles zien)

Vragen? Suggesties? Of jouw reishonger delen?

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je mag alleen HTML tags en attributen gebruiken:

<a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>