‘Mjølkebilen kjem!’ – De melkkar komt er aan! Dat was in de jaren vijftig. Maar nog steeds zetten de boeren hun melkbus aan de kant van de weg, al haalt nu een vrachtwagen die op. De 250 km lange fietsroute Mjølkevegen is recent uitgezet en bewegwijzerd. Wij beginnen in de idyllische, 140 jaar oude Haugseter Fjellstue aan het Vinstervann – ooit een van de eerste berghutten. Aan de ene kant rijzen de besneeuwde hellingen van Jotunheimen voor ons op, aan de andere kant ligt het langgerekte, kobaltblauwe meer Vinstervann. In de weiden liggen dieprode houten zomerboerderijen en grazen koeien. Hun extra vette melk staat in melkbussen langs de weg om opgehaald te worden.
Landschap langs de Mjølkevegen
Landschap langs de Mjølkevegen
De komende dagen blijven we op de grens tussen natuur en traditionele boerencultuur fietsen. De bloeiende weiden zijn een paradijs voor grazers; de talloze meren en stroompjes een paradijs voor vissers; de bossen een paradijs voor elandjagers; en de lemen wegen een paradijs voor fietsers. Ondanks de variatie, blijft één ding constant: de panoramische uitzichten.
Ut pä tur
Het land en de woningen liggen er goed verzorgd bij. Zelfs de crisis is aan Noorwegen voorbij gegaan. Er worden volop nieuwe zomerhuizen (hytta) gebouwd. De generatie die in de jaren zeventig voor het eerst een zomerhuisje kocht, deed dat om te ontsnappen aan de stad en terug naar de natuur te gaan. Ut pä tur. Om te vissen, te langlaufen, te jagen. Het waren meestal simpele hutten of oude zomerboerderijen. Maar de volgende generaties bouwden nieuwe hytta. Zo zijn er in de gemeente Fagenes maar liefst 18.000 hytta, terwijl de stad zelf maar zo’n 3.000 inwoners heeft. Met name Oslonaren, drie uur rijden hiervandaan, zijn gek op Valdres. Want hier liggen de outdoor activiteiten voor het oprapen. Vrijwel iedere Noor heeft minstens één hytta, die almaar luxueuzer worden. Dat strookt overigens niet echt met de aloude Noorse wet Janteloven: ‘doe maar gewoon, wees nederig.’
Mjølkevegen van Vinstra naar Gol
Nostalgisch
Het is bijna onvoorstelbaar dat Noorwegen in de jaren zeventig nog arm was. Dat zien we op de zwart-wit foto’s op zomerboerderijen die zijn opengesteld voor publiek. Grote gezinnen, ploeterend met karren en hooi. Een roeiboot die mensen en koeien over de meren brengt, omdat wegen nog ontbraken. Hier, in Valdres, graast nog vee bij de zomerboerderijen. Belangrijk, want de zomerboerderijen zijn identiek aan de Noorse identiteit.
Mjølkevegen – grazige weiden in Valdres
Mjølkevegen heet niet voor niets Mjølkevegen
Groen, rood en blauw
Uit de verhalen die we op de zomerboerderijen horen, blijkt hoezeer de mensen tradities in stand houden. Hun grootouders zwoegden als schapenboer-met-een-enkele-koe op het land en hadden talrijke kinderen. Velen emigreerden uit armoede naar de VS met alleen wat flatbrød, spekemat en gezoute vis voor onderweg. Tegenwoordig zeggen veel van hun kleinkinderen hun baan op, restaureren de oude hoeves, ontvangen gasten en geven traditionele kooklessen. Of serveren flatbrød en lapper -een soort wafel met zure room en aardbeienjam- voor de langstrekkende fietsers en wandelaars. En verkopen de extra vette melk van de zomerkoeien.
Uitzichten vanaf de Mjølkevegen
Traditioneel
Iets soortgelijks geldt voor de accommodaties. Waar ooit overgrootvader één simpele kamer had voor de overnachting van handelaars, runt nu de 3e, 4e of zelfs de 5e generatie dezelfde plek, maar dan enorm uitgebreid. Wees niet verbaasd om in een hotel een grote kelder te vinden, ingericht als museum met curieuze spullen van vijf generaties.
Gids Knut: ‘Noorwegen is heel traditioneel. Standaard zie ik mijn drie broers drie keer per jaar. Altijd maken we dezelfde uitjes, met dezelfde activiteiten. Onze identiteit is wat onze voorouders hebben ontwikkeld. Die mensen hadden een grote overlevingskunst. Die tradities staan bij geen Noor ter discussie.’
En zo fietsen we verder over de Mjølkevegen in de provincie Valdres. En wie Valdres zegt, zegt rakfisk – half gefermenteerde forel. Je laat de forel drie maanden in een emmer met water, zout en ammoniak onder een steen staan, rolt het in een lefse en eet het als een soort sushi. Een streekeigen product, met label en al, en net zo traditioneel en regionaal als al het andere langs de Mjølkevegen.
-
- Traditionele kost
-
- Rakfisk
-
- Rømmegrøt
-
- Overal nog melkbussen
-
- De Mjølkevegen
-
- Lapper
Praktisch
De Mjølkevegen gaat van Vinstra naar Gol. Je kunt ook delen van de 250 km fietsen. De route is bewegwijzerd van Ruten Fjellstue in Espedalen naar Storefjell Hotel in Golsfjellet.
Meer informatie: visitnorway.com en valdres.com. En ben je meer van het wandelen, dan hebben we ook een leuke tip. Met The Norway Trail ontdek je het schitterende Noorwegen tijdens een meerdaagse wandeltocht.
Mjølkevegen langs de zomerboerderijen van Espedalen
Fietsvakantie Jotunheimen in Noorwegen
Tot slot tippen wij een fietsvakantie in Mjølkevegen. Je fietst in totaal 250 km over de gemarkeerde fietsroute Mjølkevegen. Het is één van de mooiste fietsroutes van Noorwegen door een open berglandschap over gravelwegen, verharde paden en rustige autowegen. Je fiets tussen 400 en 1.200 meters hoogte.
- Een ode aan de bergen: wintersport op een andere manier - 24 februari 2024
- Van bron naar riviermonding in de Adriatische zee - 14 juli 2023
- Frans-Italiaans escapisme op de ski in La Rosière - 25 april 2023
