Bijzonderheden van China

Het is ook een land van extremen. De besneeuwde toppen van de Himalaya, het op zo’n vier kilometer hoogte liggende Tibetaanse plateau, onherbergzame woestijnen als de Gobi en de Taklamakan, de groene rijsterassen van Longji, de karstbergen rond Yangshuo, het tropische eiland Hainan, verlaten platteland en immense megasteden.

Bevolking van China

Ook voor wat betreft de bevolking kun je praten van extremen. Het land met de meeste miljardairs kent ook honderden miljoenen mensen die van een paar euro per dag moeten rondkomen. De rijkdom en moderniteit van de kuststreek staat in groot contrast tot wat je in het binnenland kunt aantreffen.

Geschiedenis van China

China is verder een land met een lange en rijke geschiedenis. Deze is ruwweg in drie delen op te splitsen.

Keizerlijke dynastieën
Het oudste deel, dat startte toen in 221 voor Christus de eerste keizer China verenigde, is een opeenvolging van keizerlijke dynastieën die een rijk met wisselende grootte bestuurden. Soms was er strijd en viel het land in delen uiteen, bestuurd door verschillende dynastieën. En soms kwam de dynastie van buiten zoals de Mongoolse Yuan dynastie. De laatste keizerlijke dynastie was de Qing dynastie van de Mantsjoe en de laatste keizer was de 6 jarige Puyi. De buitengrenzen van het hoogtepunt van deze dynastie (waarbinnen ook Tibet nominaal viel) zijn nog steeds de grenzen van wat Chinezen beschouwen als het ondeelbare moederland.

Republiek China

Na de val van de Yuan dynastie in 1911 was er de republiek China. Die viel al spoedig uiteen en grote stukken van het land vielen in handen van krijgsheren. Tibet werd de facto onafhankelijk. Pas in 1928 versloeg de Nationalistische Kwomintang de krijgsheren en was Nationalistisch China een feit. Vlak daarna vielen de Japanners Mandsjoerije binnen en begon de communistische partij zijn strijd. De Japanners rukten steeds verder op en bezetten een fors deel van het land.

China na de Tweede Wereldoorlog

In plaats van tegen de Japanners te vechten ging de onderlinge strijd tussen Communisten en de Nationalisten aanvankelijk door tot Chiang Kai-Shek door één van zijn eigen generaals werd ontvoerd en moest beloven een verenigd front te vormen tegen de Japanners. Hij hield zich aan die belofte tot het einde van de oorlog, waarna de strijd weer oplaaide. Aanvankelijk waren de Nationalisten aan de winnende hand. De communisten moesten vluchten. Met een gedecimeerd leger trokken ze in een grote boog van Zuidwest naar Noordoost China, ondertussen de sympathie van de massa’s winnend. Tijdens deze tocht, bekend als de Lange Mars vestigde Mao Zedong zijn leiderschap. Het momentum zette zich voort en de Nationalisten werden verslagen en trokken zich terug op Taiwan. Vervolgens begonnen de communisten de warlords en andere privé legertjes op te rollen om het hele land weer onder controle te krijgen. Ook Tibet werd weer ingelijfd.

Onder het communistische bewind was er sprake van excessen. Nadat mensen weren aangemoedigd om hun kritiek te uiten op de partij (laat honderd bloemen bloeien), werden ze massaal gearresteerd en vervolgd. Onder de grote sprong voorwaarts werd de economische ontwikkeling gemeten aan de staalproductie. Oud ijzer, bestek, deurkrukken werden in kleine dorpshoogovens tot (slechte kwaliteit) staal omgesmolten. Doordat het land verwaarloosd werd ontstonden grote hongersnoden. En in de Grote Mussencampagne werden boeren aangemoedigd mussen, die immers zaden eten, voortdurend te versoren tot ze uitgeput uit de lucht zouden vallen. Dit lukte redelijk, de mus werd bijna uitgeroeid en de oogst was beter. Maar mussen eten ook sprinkhanen en het jaar erna was er ernstige hongersnood als gevolg van sprinkhanenplagen.

En in de door Mao geïnitieerde culturele revolutie, een poging om kritische geluiden van intellectuelen te onderdrukken, werd alles dat ‘oud’ en ‘rechts’ was als verfoeilijk beschouwd. Leerlingen vernederden hun leraren, kinderen hun ouders. Pas onder de leiding van Deng Xiao Ping kwam er een einde aan al die excessen die naar schatting tussen de 40 en de 70 miljoen mensen het leven kostte. En vervolgens werd China stapje voor stapje economisch geliberaliseerd, en ‘ontstond de fabriek van de wereld’.

Religie

Onder het communisme was religie aanvankelijk verboden. Maar sinds 1982 is er weer vrijheid van godsdienst al is de staat officieel atheïstisch en mogen partijleden geen godsdienst hebben. Sinds het communisme de facto is afgeschaft en China eigenlijk geleid wordt door een Nationalistische partij is de religie duidelijk aan het terugkomen. Mensen willen een set waarden en religie en communistisch dogma’s zijn in zekere zin uitwisselbaar. En net als het communisme zijn de Chinese religies eigenlijk eerder levensbeschouwelijke stromingen, zonder oppergoden.

Het boeddhisme komt van oorsprong uit India. Boeddhisten geloven dat men bevrijd kan worden uit een cirkel van Reïncarnaties door het volgen van de een middenweg zoals onderwezen door de Boeddha. De belangrijkste aspecten hiervan zijn het uitbannen van materiële verlangens, het ontwikkelen van de geest en zich ethisch gedragen.

China is de bakermat van het Confucianisme. Confucius (551-479 voor Christus) was een filosoof en leraar die een ideologie ontwikkelde die de nadruk legt op de persoonlijke en bestuurlijke moraal, orde en respect voor de meerdere en de ouders. Meer dan een religie is het een blauwdruk voor een sterk hiërarchisch maatschappelijk stelsel, dat prima paste in het Keizerlijke China.

Ook de Taoïsme komt uit China. Deze stroming is ontstaan in derde en vierde eeuw voor Christus. Letterlijk betekent Tao de weg. Het is het ondeelbare en onbeschrijfbare principe waar alles uit voortvloeit. Het boek Tao Te Ching geeft uitleg over het bestaan en bevat teksten over hoe juist te handelen in het leven. Ze vormen een richtlijn voor goed leiderschap. Het Taoisme gaat over harmonie in verandering en over de kosmische dualiteit verbeeld in Yin en Yang. Het is meer individueel gericht dan het Confucianisme.